Ograniczenia prędkości na polskich drogach. Ile można jechać?

Dopuszczalne prędkości na drogach w Polsce zostały określone w ustawie Prawo o ruchu drogowym oraz w Rozporządzeniu w sprawie znaków i sygnałów drogowych. Z ich zapisów wynika, że każda osoba kierująca pojazdem jest zobowiązana jechać z prędkością, która nie utrudnia jazdy innym kierowcom. Ponadto należy również hamować w sposób niestanowiący zagrożenia w ruchu drogowym i zachować bezpieczny odstęp, aby w trakcie zatrzymywania się lub hamowania uniknąć zderzenia.

W przepisach wzięto pod uwagę wszystkie typy pojazdów oraz rodzaje dróg. Limity prędkości oprócz oczywistych względów bezpieczeństwa, mają również na celu ochronę środowiska. Zapobiegają nadmiernemu zużyciu paliwa, hałasowi oraz emisji zanieczyszczeń. Zgodnie z ustawą, dla samochodów osobowych o masie całkowitej do 3,5 t i motocykli maksymalna prędkość wynosi:

• 140 km/h – na autostradzie,
• 120 km/h – na dwujezdniowej drodze ekspresowej,
• 100 km/h – na jednojezdniowej drodze ekspresowej lub na dwujezdniowej drodze z dwoma pasami ruchu w każdą stronę,
• 90 km/h – na pozostałych drogach poza obszarem zabudowanym,
• 50 km/h – na drogach w obszarze zabudowanym.

Warto pamiętać, że jeśli nie przestrzegamy limitu dozwolonej prędkości, wydłużamy drogę hamowania, zwiększając tym samym ryzyko kolizji i poważnych obrażeń. Ma to szczególne znaczenie, kiedy warunki pogodowe ograniczają widoczność oraz przyczepność. Wówczas bardzo łatwo można stracić panowanie nad pojazdem.

Pojazdy ciężarowe charakteryzują się znacznie wyższą masą niż samochody osobowe. A to oznacza, że czas i droga ich hamowania jest o wiele dłuższa. Ponadto, ciężarówki często przewożą towary, które mogą być delikatne, niebezpieczne lub wymagają specjalnych warunków. Dlatego zgodnie z przepisami, dla pozostałych pojazdów powyżej 3,5 tony, a także dla zespołów pojazdów z przyczepą, maksymalna prędkość wynosi:

• 80 km/h – na autostradzie, drodze ekspresowej lub dwujezdniowej drodze z dwoma pasami ruchu w każdą stronę,
• 70 km/h – na pozostałych drogach poza obszarem zabudowanym,
• 50 km/h – na drogach w obszarze zabudowanym.

W przypadku autobusów limity prędkości są inne, ponieważ kierowcy przewożą pasażerów, których bezpieczeństwo jest priorytetem. Jeśli autobus spełnia dodatkowe warunki techniczne, dotyczące m.in. mocy silnika, hamowania, opon, siedzeń, pasów bezpieczeństwa, wyposażenia i materiałów wnętrza, maksymalna prędkość wynosi:

• 100 km/h – na autostradzie, drodze ekspresowej lub dwujezdniowej drodze z dwoma pasami ruchu w każdą stronę,
• 90 km/h – na  pozostałych drogach poza obszarem zabudowanym,
• 50 km/h – na  drogach w obszarze zabudowanym.

Kierowcy samochodów ciężarowych oraz autobusów najczęściej planują swoje podróże z wyprzedzeniem. Dlatego przed wyruszeniem w trasę warto sprawdzić, jakie są dozwolone prędkości na konkretnych odcinkach dróg. Ponadto, w wielu nowoczesnych samochodach dostępne są asystenty prędkości oraz systemy kontroli prędkości. Korzystanie z nich pozwoli zachować bezpieczną prędkość na drodze i uniknąć mandatu.

Teren zabudowany to obszar, na którym znajdują się budynki mieszkalne, usługowe lub gospodarcze, a także inne obiekty, takie jak szkoły, kościoły, sklepy, placówki medyczne itp. Teren zabudowany jest oznaczony znakiem D-41 (początek terenu zabudowanego) i D-42 (koniec terenu zabudowanego). Na terenie zabudowanym obowiązuje ograniczenie prędkości do 50 km/h w godzinach od 5 do 23 i do 60 km/h w godzinach od 23 do 5, chyba że znaki stanowią inaczej.

Strefa zamieszkania to obszar, na którym znajdują się głównie budynki mieszkalne, a ruch pieszych i rowerzystów ma pierwszeństwo przed ruchem pojazdów. Strefa zamieszkania jest oznaczona znakiem D-40 (początek strefy zamieszkania) i D-43 (koniec strefy zamieszkania). W strefie zamieszkania obowiązuje ograniczenie prędkości do 20 km/h, a także zakaz parkowania poza wyznaczonymi miejscami.

W strefach tempo 30, które mają na celu zwiększenie bezpieczeństwa pieszych, ograniczenie prędkości wynosi 30 km/h. Dodatkowo, w pobliżu szkół i przedszkoli, zwłaszcza w godzinach, gdy dzieci wchodzą lub opuszczają placówkę, kierowcy powinni zachować szczególną ostrożność i przestrzegać obowiązujących tam ograniczeń prędkości.

Wysokość mandatu za przekroczenie prędkości od 2022 roku znacząco wzrosła, aby kierowcy nieprzestrzegający prawa dotkliwej to odczuli. Pojawił się również termin recydywisty dotyczący osób, które pomimo kar nakładanych wcześniej w dalszym ciągu łamią przepisy drogowe. Jakie wysokości mandatów zakłada obecnie taryfikator? Są określone w ustawie o kierujących pojazdami i wynoszą:

• 50 zł – za przekroczenie prędkości do 10 km/h,
• 100 zł – za przekroczenie prędkości od 11 do 15 km/h,
• 200 zł – za przekroczenie prędkości od 16 do 20 km/h,
• 300 zł – za przekroczenie prędkości od 21 do 25 km/h,
• 400 zł – za przekroczenie prędkości od 26 do 30 km/h,
• 800 zł – za przekroczenie prędkości od 31 do 40 km/h,
• 1000 zł – za przekroczenie prędkości od 41 do 50 km/h,
• 1500 zł – za przekroczenie prędkości od 51 do 60 km/h,
• 2000 zł – za przekroczenie prędkości od 61 do 70 km/h,
• 2500 zł – za przekroczenie prędkości powyżej 70 km/h.

Dodatkowo, za przekroczenie prędkości na terenie zabudowanym o więcej niż 50 km/h, kierowca może zostać ukarany zatrzymaniem prawa jazdy na okres od 3 do 12 miesięcy.

Punkty karne za przekroczenie prędkości są przyznawane w zależności od tego, o ile km/h kierowca przekroczył dopuszczalny limit, a także od tego, czy popełnił wykroczenie na terenie zabudowanym czy poza nim. Punkty karne za prędkość również są określone w ustawie o kierujących pojazdami i aktualnie wynoszą:

• 1 punkt – za przekroczenie prędkości do 10 km/h,
• 2 punkty – za przekroczenie prędkości od 11 do 15 km/h,
• 3 punkty – za przekroczenie prędkości od 16 do 20 km/h,
• 5 punktów – za przekroczenie prędkości od 21 do 25 km/h,
• 7 punktów – za przekroczenie prędkości od 26 do 30 km/h,
• 9 punktów – za przekroczenie prędkości od 31 do 40 km/h,
• 11 punktów – za przekroczenie prędkości od 41 do 50 km/h,
• 13 punktów – za przekroczenie prędkości od 51 do 60 km/h,
• 14 punktów – za przekroczenie prędkości od 61 do 70 km/h,
• 15 punktów – za przekroczenie prędkości powyżej 70 km/h.

Ile punktów karnych można mieć, aby zachować uprawnienia do kierowania pojazdem? Limit ten pozostaje bez zmian od kilu lat. Kierowcy, którzy posiadają prawo jazdy ponad rok, zachowują uprawnienia, gdy na ich koncie znajdują się maksymalnie 24 punkty karne. W chwili otrzymania 25. punktu, kierowca musi przejść specjalne procedury związane z odzyskaniem prawa jazdy.

Podstawowe ograniczenia prędkości na polskich drogach mogą być zmieniane przez zarządcę drogi lub organy administracji publicznej, w zależności od warunków technicznych, bezpieczeństwa, środowiska lub innych okoliczności. Takie zmiany są sygnalizowane odpowiednimi znakami drogowymi, które mogą być stałe lub zmienne.

W takim przypadku kierowca jest zobowiązany do stosowania się do limitów prędkości znajdujących się na znakach, nawet jeśli są one niższe niż standardowe limity. Niektóre z sytuacji, w których mogą być wprowadzone dodatkowe ograniczenia prędkości, to:

• roboty drogowe, remonty, naprawy, utrzymanie nawierzchni,
• zdarzenia drogowe, awarie, kolizje, wypadki,
• tunele i ograniczenia hałasu,
• warunki pogodowe.

Należy pamiętać, że w żadnej sytuacji nie można przekraczać dozwolonej prędkości. Wygląda to jednak nieco inaczej, gdy uzasadnieniem jest stan wyższej konieczności. Działania kierowcy mają wtedy na celu uchylenie bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego życiu lub zdrowiu człowieka, jeżeli nie można było go uniknąć inaczej. W takiej sytuacji poświęcone dobro w postaci bezpieczeństwa na drodze przedstawia wartość niższą od dobra ratowanego.

Przykładem takiego wydarzenia może być jazda do szpitala z osobą ciężko ranną lub chorą. Wówczas kierowca nie podlega karze za przekroczenie prędkości o więcej niż 50 km/h na terenie zabudowanym, ale musi udowodnić, że spełniał warunki stanu wyższej konieczności. 

W każdym innym przypadku, przekroczenie prędkości jest wykroczeniem i podlega karze mandatu, punktów karnych, a nawet zatrzymania prawa jazdy. Dlatego zawsze należy przestrzegać ograniczeń prędkości i dostosowywać się do warunków na drodze. Pamiętajmy, że szybsza jazda nie zawsze oznacza szybsze dotarcie do celu, ponieważ narażamy na niebezpieczeństwo siebie i innych.

Przeczytaj również:

Czy na drodze wewnętrznej kierowca może dostać mandat?

Czy trzeba płacić mandat za brak biletu parkingowego?

Prawo jazdy 2024. Duże zmiany na egzaminie od stycznia