Jelcz

Samochody firmy Jelcz były początkowo produkowane przez Jelczańskie Zakłady Samochodowe Jelcz S.A., później natomiast przez spółki zależne. Firma koncentrowała się na jednej gałęzi przemysłu – produkcji aut ciężkich, przeznaczonych z jednej strony do przewozu towarów (pojazdy ciężarowe), a z drugiej do transportu ludzi (autobusy). Na przestrzeni lat wielokrotnie zmieniała nazwę, przekształcając jednocześnie formę działalności.

Producent stawiał na różnorodną ofertę, dlatego też miał przedstawicieli w większości różnych typów aut. Warto wśród nich wyróżnić autobusy: dalekobieżne, turystyczne, lokalne oraz miejskie i międzymiastowe, pojazdy ciężarowe oraz pożarnicze. Dzięki tej różnorodności firma Jelcz mogła z łatwością trafić w oczekiwania większości konsumentów. Oczywiście głównie przedsiębiorców, którzy oczekiwali ponadprzeciętnych parametrów jezdnych i minimalnej awaryjności poszczególnych podzespołów.

Firma Jelcz powstała w pierwszej połowie 1952 roku i funkcjonowała przez pierwsze lata istnienia jako Zakłady Budowy Nadwozi Samochodowych. Już w 1995 roku nazwę zmieniono na Jelczańskie Zakłady Samochodowe, później natomiast na Zakłady Samochodowe Jelcz SA. Tą, która była obecna z wielbicielami motoryzacji najdłużej, są Jelczańskie Zakłady Samochodowe. Funkcjonowała ona w okresie od 1958 do 1995 roku.

Firma zaczęła podróż jako wiodący producent aut ciężarowych i autobusów od Jelcza opartego na częściach Skody 706 RTO. Wtedy też zmieniono nazwę na używaną przez najdłuższy czas – Jelczańskie Zakłady Samochodowe. Później produkcja została skoncentrowana na modelu Jelcz 272 MEX, autobusie miejskim.

W kolejnych latach produkcja znacznie przyspieszyła, szybko osiągając poziom kilku tysięcy wyprodukowanych sztuk w okresie jednego roku. Pierwszym samochodem stworzonym w całości przez firmę Jelcz był model 315, stanowiący poniekąd bezpośrednie rozwinięcie Żubra A 80. Później do oferty weszły także Jelcz 317, 318 oraz 420 i wiele innych.

Następne lata stały pod znakiem szybkiego rozwoju i nawiązywania bezpośredniej współpracy z zewnętrznymi dostawcami różnych części samochodowych, w tym z Berlietą. Firma rozpoczęła także eksport pojazdów na zagraniczne rynki, w tym do NRD.

Duże zmiany zaszły po 1995 roku, kiedy to firma uległa prywatyzacji i stała się własnością przedsiębiorstwa Sobiesław Zasada Centrum S.A. W wyniku dużych strat oraz minimalnych inwestycji w rozwój technologii, w samym 2001 roku sprzedano raptem 86 samochodów ciężarowych. Siłą rzeczy tak niska sprzedaż nie mogła napawać optymizmem. Wtedy nastąpiła restrukturyzacja, podział na niezależne spółki zajmujące się odrębnymi częściami rynku. Działanie to nie osiągnęło żadnego sukcesu, a już w 2013 roku doszło do zamknięcia wszystkich spółek. 

Całość udziałów spółki wykupiła Huta Stalowa Wola (Polska Grupa Zbrojeniowa), która pozostaje właścicielem Jelcza aż do dziś. Obecnie firma zajmuje się produkcją wyłącznie aut do użytku militarnego, przez co już w 2015 roku została zaliczona do przedsiębiorców zajmujących szczególnie wysoką pozycję w przemyśle gospodarczo-obronnym.

W Polsce zakup pojazdów firmy Jelcz nie sprawiał żadnego problemu ani klientom prywatnym, ani przedsiębiorcom. Wynikało to z dużej liczby dealerów z siedzibami rozsianymi po całym kraju, jak i z niskiej ceny zakupu. Nie bez powodu firma zyskała rozgłos i stała się rozpoznawalna chwilę po zaistnieniu na macierzystym rynku.

Żadnym problemem nie była także kwestia serwisowania, gdyż warsztaty samochodowe w ówczesnej Polsce były dobrze rozwinięte i dostosowane do naprawy pojazdów Jelcz. Podobnie było z częściami zamiennymi, których nie trzeba było sprowadzać z zagranicy.

Obecna oferta firmy Jelcz obejmuje wyłącznie auta militarne, w tym samochody ciężarowe o dużej mobilności w układzie trzyosiowym – model 663.32. W ofercie bieżącej znajduje się także Jelcz 800 – auto czteroosiowe o znacznie podwyższonej ładowności. Wszystkie pojazdy są doskonale oceniane i mają ogromny wpływ na wojskową mobilność.

W ofercie firmy Jelcz znajdowały się także autobusy, w tym lokalne, miejskie i turystyczne. Warto wśród nich wymienić model L081MB Vero klasy mini. Niestety, sprzedało się łącznie jedynie 41 jego sztuk, z czego 25 w 2006 roku. Nieco większe zainteresowanie było Jelczem M081MB, których łącznie wyprodukowano 203 sztuki.

Historia aut cywilnych zakończyła Jelcz się ostatecznie w 2008 roku produkcją modelu M083C. Był to autobus używany przez firmę MPK w Krakowie. Obecnie firma nie sprzedaje już aut klientom cywilnym. Pozostaje jednak istotnym dostawcą samochodów na rynku terenowych i ciężarowych dla wojska. Firma uczestniczy w wielu programach wojskowych, np. Narew, w ramach którego Polska planuje pozyskać 23 baterie przeciwlotnicze.