Pierwsza strefa czystego transportu. Kto musi mieć naklejkę i jak ją zdobyć?
Już 1 lipca w Warszawie zacznie obowiązywać w Polsce pierwsza strefa czystego transportu. Najwyższy więc czas, żeby kierowcy, którzy będą poruszali się po jej terenie, zainteresowali się zasadami w niej panującymi, szczególnie że Ministerstwo Klimatu i Środowiska przedstawiło nowy wzór naklejki, uprawniającej do wjazd na teren SCT. Kto musi z niej korzystać i co grozi za jej brak?
Wzór naklejki pozwalającej na wjazd do SCT
Wokół naklejek uprawniających do wjazdu na teren stref czystego transportu, od samego początku pojawiało się sporo niejasności, a nawet kontrowersji. Zgodnie z ustawą o elektromobilności, każda gmina ma prawo utworzyć na swoim terenie SCT, a także ustalić wymogi, jakie trzeba spełniać, aby móc się po niej poruszać. Oznaczało to w konsekwencji, że każda gmina powinna posiadać własną naklejkę, potwierdzającą spełnianie jej wymogów.
Takie rozwiązanie to oczywisty absurd, zmuszający kierowców do jeżdżenia z wieloma naklejkami na szybie i zaopatrywania się w kolejne, gdy tylko chcieliby pojechać w jakieś nowe miejsce z wyznaczoną strefą. Rozwiązano to wprowadzając ujednolicony wzór naklejki, na której pojawiają się informacje na temat rocznika pojazdu oraz wykorzystywanego przez niego paliwa. Na tej podstawie służby mogą określać, czy dany pojazd spełnia wymogi danej gminy czy nie.
O kolejnej zmianie w tej kwestii ministerstwo poinformowało w minionym tygodniu, 6 czerwca. Tym razem chodziło o projekt rozporządzenia, dotyczący zmiany wzoru naklejki. Nadal ma to być naklejka uniwersalna i zawierająca te same informacje co poprzednia. Zmienił się głównie jej wygląd. Znajdziemy na niej wykorzystywany rodzaj paliwa, rocznik pojazdu, numer rejestracyjny oraz nazwę miasta/gminy, które wydało nalepkę.
Kto musi mieć naklejkę do strefy czystego transportu?
Podobnie jak w przypadku zasad wjazdu do strefy czystego transportu, również sposób weryfikacji przestrzegania ograniczeń, zależy od danej gminy. Domyślna forma to właśnie opisywana wcześniej naklejka, dzięki której służby łatwo i szybko mogą określić, czy dany pojazd miał prawo wjechać na teren strefy. Nie trzeba wtedy przeszukiwać żadnych baz - po rodzaju paliwa i roczniku pojazdu wiemy, czy spełnia on wymagane normy.
Alternatywnie możliwe jest stworzenie systemu automatycznego nadzoru, który kontroluje numery rejestracyjne pojazdów wjeżdżających do strefy i sprawdza w systemie CEPiK, czy wszystkie one spełniają odpowiednie kryteria.
Naklejka dotycząca SCT jest więc wymagana tylko w tych gminach, które same określiły taki obowiązek.
Gdzie w Polsce są strefy czystego transportu?
Pierwsza strefa czystego transportu w Polsce zacznie obowiązywać od 1 lipca w Warszawie. Obejmie ona większość Śródmieścia oraz przylegające do niego fragmenty Woli, Ochoty, Saskiej Kępy, Grochowa i Pragi, zgodnie z poniższą mapką. Ulice wyznaczające granice strefy nie są nią objęte.
Również 1 lipca miała ruszyć SCT w Krakowie i według założeń urzędników obejmowała teren całego miasta. Taki projekt został ostro skrytykowany przez Wojewódzki Sąd Administracyjny, który wskazał w proponowanych przepisach wiele niewłaściwych zapisów (takich jak obejmowanie strefą całego miasta, brak uzasadnienia dla takiej decyzji, a także brak dostosowania transportu miejskiego do takiej zmiany). Nowy prezydent Krakowa Aleksander Miszalski zapowiedział przygotowanie nowego projektu SCT i szerokie konsultacje, dlatego obecnie trudno powiedzieć, kiedy i w jakim kształcie miałaby ona zacząć obowiązywać. Wstępnie mówi się o 2026 roku.
Plany na temat wprowadzenia strefy czystego transportu przedstawiły także władze Wrocławia, ale obecnie nie został jeszcze zatwierdzony ani ostateczny jej kształt, ani zasady wjazdu do niej. Nie ma też konkretnej daty rozpoczęcia obowiązywania strefy. Mówi się jedynie, że nastąpi to w przyszłym roku.
Jak będzie kontrolowany wjazd do stref czystego transportu?
Tak jak napisaliśmy wcześniej, zasady wjazdu na teren SCT oraz kontroli, ustalane są przez samorządy. Kraków, zanim jeszcze jego uchwała wprowadzająca strefę została odrzucona przez WSA, zakupił system automatycznej identyfikacji pojazdów wjeżdżających na teren strefy. Kosztował on ponad 900 tys. zł i w założeniu nie był do końca automatyczny. Wymaga on bowiem wcześniejszego "anonsowania się" kierowców, a więc rejestrowania na odpowiedniej stronie przed przyjazdem do stolicy Małopolski. Trudno powiedzieć, czy tak to będzie działało w momencie, gdy Kraków przygotuje nową uchwałę w sprawie SCT.
Warszawa z kolei przyjęła zupełnie inne założenia. Jak informuje tamtejszy ZDM:
Legalność wjazdu do Strefy Czystego Transportu będzie kontrolowana przez Policję i Straż Miejską na podstawie danych pozyskanych Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców lub na podstawie dodatkowego wyłączenia wynikającego z uchwały.
Władze stolicy postanowiły więc nie inwestować w automatyczny system kontroli pojazdów. Weryfikować to będą same służby. ZDM posiada ponadto jedną mobilną kamerę, która pozwoli monitorować wybrany obszar i pozwalać strażnikom miejskim z daleka typować pojazdy, co do których zachodzą wątpliwości, czy mogą one poruszać się po strefie. Nie jest to jednak monitoring zautomatyzowany - funkcjonariusze będą musieli sami ręcznie sprawdzać dane podejrzanego pojazdu. Miasto nie wyklucza, że docelowo takich mobilnych kamer pojawi się więcej.
Naklejki nie będą więc wymagane w Warszawie. Wyjątek stanowić będą pojazdy, które nie spełniają wymogów SCT, ale otrzymały zezwolenie na poruszanie się po niej:
Nalepka potrzebna jest wyłącznie na samochody, które nie spełniają powyższych wymagań, ale ich właściciele mają uprawnienie do wystąpienia o wyłączenia spod zasad Strefy - będą to mieszkańcy Warszawy płacący tu podatki, seniorzy którzy ukończyli 70 lat w 2023 r. czy osoby niepełnosprawne.
Urzędnicy szacują, że taką naklejkę będzie musiało mieć około 3 proc. pojazdów poruszających się po stolicy.
Jak uzyskać nakleję uprawniającą do wjazdu do SCT w Warszawie
Aby uzyskać naklejkę dla pojazdu, który jest zwolniony z wymogów SCT, należy złożyć wniosek online na stronie ZDM Warszawa. Można tez udać się do specjalnie w tym celu uruchomionego stacjonarnego punktu przy ul. Chmielnej 124 (wejście od ul. Żelaznej) i tam złożyć wniosek. Termin jego rozpatrzenia to 30 dni, a koszt naklejki wynosi 5 zł. Naklejkę można odebrać osobiście lub korespondencyjnie.
Ile wynosi mandat za brak naklejki?
Przepisy nie przewidują karania kierowców za sam brak odpowiedniej naklejki. Karane jest wjechanie do SCT pojazdem, który nie spełnia jej wymogów, co może (ale nie musi) być powiązane z posiadaniem nalepki.
W przypadku Warszawy samochody, które nie spełniają wymogów strefy, będą mogły cztery razy w roku do niej wjechać, bez konieczności wcześniejszego zgłaszania tego. Dopiero kiedy służby skontrolują, że dany pojazd przekroczył dozwoloną liczbę wjazdów, będzie wystawiana grzywna w wysokości 500 zł.
Co warte podkreślenia, jeśli dany pojazd otrzyma zgodę na wjazd na teren SCT pomimo niespełniania jej wymogów, ale właściciel nie umieści na szybie potwierdzającej ten fakt naklejki, to również nie grozi mu za to żadna kara.
