Obowiązkowa wymiana praw jazdy i nowe uprawnienia. Zmiany dla kierowców w UE

Ostatnie dni to okres intensywnej pracy Parlamentu i Rady Europejskiej dotyczącej finalnego kształtu nowej regulacji w spawie praw jazdy. Ostatecznie, po latach negocjacji i analizowania różnych scenariuszy, to właśnie polskiej prezydencji udało się zakończyć negocjacje z Parlamentem Europejskim w sprawie nowej dyrektywy.

Wstępne porozumienie kończy etap prac nad samym kształtem nowych przepisów. Po zaakceptowaniu ich przez kraje członkowskie, Parlament Europejski i Rada formalnie przyjmą nową dyrektywę, która wejdzie w życie 20 dni po opublikowaniu przez Dziennik Urzędowy UE.

Osiągnięte porozumienie oznacza m.in. koniec dywagacji dotyczących obowiązkowych badań lekarskich dla kierowców seniorów. Temat wywoływał sporo kontrowersji, w toku ciągnących się miesiącami dyskusji pojawiały się pomysły wysyłania na cykliczne obowiązkowe badania kierowców po 65. roku życia. Ostatecznie, po analizie wpływu kierowców-seniorów na bezpieczeństwo ruchu drogowego, zarzucono takie plany.

W kształcie nowych przepisów podniesiono nawet - z obecnych 50. do 65. lat - wiek posiadacza prawa jazdy, po osiągnięciu którego państwa członkowskie będą mogły (na mocy własnych przepisów) wysyłać kierowców na badania kontrolne. Podobnie jak obecnie, od poszczególnych krajów zależeć też będzie wprowadzenie obowiązku przedstawienia zaświadczenia od lekarza lub oświadczenia posiadacza prawa jazdy o stanie zdrowia. W Polsce nie ma dziś takiego wymogu, ale niektóre kraje (np. Holandia czy Szwecja), praktykują takie rozwiązanie.

Wśród zmian, które dotkną wielu polskich kierowców jest obowiązkowa wymiana bezterminowych praw jazdy. Zgodnie z nowymi przepisami prawa jazdy we wszystkich krajach Unii Europejskiej ważne będą przez 15 lat. Po takim czasie kierowca będzie musiał wymienić dokument na nowy. Plany zmian w tym zakresie nie są zaskoczeniem, już obecnie w wielu krajach członkowskich - w tym w Polsce - nowe prawa jazdy mają właśnie 15-letni okres ważności.

Dla starszych kierowców, posiadających tzw. bezterminowe prawa jazdy, oznacza to jednak konieczność wymiany dokumentu na nowy. Zgodnie z zapisami nowej dyrektywy proces wymiany takich praw jazdy musi zostać przeprowadzony do 2033 roku.

Nowa dyrektywa wprowadza również nowe wymagania dotyczące minimalnego wieku, w którym obywatele UE będą mogli starać się o prawo jazdy. Wspólny dla wszystkich krajów członkowskich limit wynosić ma 17 lat dla kategorii B. Państwa członkowskie - pod pewnymi warunkami - będą też mogły stosować nowy przepis w przypadku kategorii C1, C1E oraz C. To jeden z pomysłów na przyciągnięcie do zawodu kierowcy nowych osób.

Dopuszczenie 17-latków do prowadzenia samochodów to część pakietu większych zmian w przepisach ruchu drogowego, jaki szykuje polski rząd. Projekt, który pojawił się już w Rządowym Centrum Legislacji zakłada m.in., że niepełnoletni kierowca będzie mógł ubiegać się o prawo jazdy kategorii B. Po jego uzyskaniu 17-latek ma otrzymać prawo prowadzenia samochodu osobowego wyłącznie w towarzystwie starszego i bardziej doświadczonego kierowcy. Niepełnoletnich kierowców obowiązywać ma jednak szereg obostrzeń, jak np. inne limity prędkości i dwuletni okres próbny. Ten ostatni wynikać ma właśnie z wymogą nowej dyrektywy UE.

Nowością dla wielu europejskich kierowców ma też być rozwiązanie znane chociażby z polskich dróg, czyli cyfrowe prawo jazdy. Docelowo cyfrowe prawa jazdy - dostępne na telefonie komórkowym lub innym urządzeniu mobilnym - wydawane będą we wszystkich krajach członkowskich UE i zastąpią fizyczne dokumenty ”wydawane na życzenie”.

Kierowcy w całej unii poznają też inne z obowiązujących już w Polsce rozwiązań. Na mocy nowej dyrektywy właściciele prawa jazdy kategorii B w całej Europie zyskają możliwość prowadzenia pojazdów z napędami alternatywnymi o dopuszczalnej masie całkowitej 4,25 zamiast obecnych 3,5 tony. Obecnie przepisy dają już polskim kierowcom takie uprawnienia, pod warunkiem, że prawem jazdy kategorii B legitymujemy się do przynajmniej dwóch lat.

Docelowo chodzi o stworzenie bazy danych wszystkich kierowców w Unii Europejskiej, co pozwoli na wzajemne respektowanie np. wydanych w danym kraju zakazów prowadzenia pojazdów. W obecnym stanie prawnym zakazy prowadzenia wydane w jednym kraju UE nie mogą być uznawane w innym kraju Wspólnoty. Oznacza to, że jeśli kierowca fizycznie nie straci dokumentu, może śmiało prowadzić samochód w innym kraju członkowskim. Nowa dyrektywa ma ukrócić taki stan rzeczy.

Nowe przepisy ukrócą też ignorowanie lokalnych przepisów przez zagranicznych kierowców. Przykładowo w Polsce kierowcy z zagranicy nie grożą przecież punkty karne czy np. czasowe zatrzymanie prawa jazdy za przekroczenie prędkości o ponad 50 km/h w obszarze zabudowanym. Nowa dyrektywa ma to zmienić.

Porozumienie to stanowi kolejny ważny krok naprzód dla bezpieczeństwa ruchu drogowego w całej Europie. Nowe przepisy dotyczące dyskwalifikacji zamkną luki, które pozwolą niebezpiecznym kierowcom uniknąć kar poprzez przekraczanie granic

---

W ramach ujednoliconych przepisów kierowcy w całej Unii czasowo tracić będą prawo jazdy za takie wykroczenia jak:

• drastyczne przekroczenie prędkości (50 km/h powyżej limitu),
• jazda pod wpływem alkoholu lub środków odurzających,
• ”lekkomyślna jazda”, której efektem był wypadek śmiertelny lub poważne obrażenia.

W takich przypadkach - gdy zakaz wynosi nie mniej niż trzy miesiące - państwo, na terenie którego doszło do wykroczenia, poinformuje o tym kraj, który wydał prawo jazdy. Wymiana informacji w tym zakresie następować ma w ramach unijnej sieci RESPER. Ta ostatnia to część działającego już systemu EUCARIS (Europejski System Informacji o Pojazdach i Prawach Jazdy), który porównać można do europejskiej wersji polskiego CEPIK-u.

Nowe przepisy muszą teraz zostać zaakceptowane przez poszczególne kraje członkowskie, ale osiągnięte właśnie porozumienie między Parlamentem i Radą Europejską pozwala zakładać, że to właściwie formalność. Następnie Parlament Europejski i Rada formalnie przyjmą nową dyrektywę, która wejdzie w życie 20 dni po opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym UE. Państwa członkowskie będą miały cztery lata na transpozycję dyrektywy do ustawodawstwa krajowego.