Nieprawidłowości związane z fotoradarami. GITD odpowiada na zarzuty RPO
Rzecznik Praw Obywatelskich po raz kolejny wskazał brak odpowiednich przepisów wykonawczych dotyczących fotoradarów. Chociaż stacjonarne urządzenia rejestrujące kierowców są standardem od wielu lat, to od 2016 r. brakuje odpowiedniego rozporządzenia wykonawczego.
W skrócie
- Rzecznik Praw Obywatelskich po raz kolejny zwraca uwagę na lukę prawną dotyczącą przepisów wykonawczych dla fotoradarów, której brak od 2016 roku wzbudza liczne skargi kierowców.
- Główny Inspektorat Transportu Drogowego podkreśla, że pomimo braku rozporządzenia, stosowany jest margines błędu do 10 km/h, a zasady działania fotoradarów określają instrukcje urządzeń.
- W 2024 roku fotoradary oraz inne urządzenia rejestrujące odnotowały setki tysięcy wykroczeń, co pokazuje ich kluczowe znaczenie w systemie bezpieczeństwa drogowego.
- Więcej podobnych informacji znajdziesz na stronie głównej serwisu
Do biura RPO wpływają liczne wnioski od obywateli, którzy skarżą się na brak aktu wykonawczego regulującego sposób działania fotoradarów, nieuwzględnianie marginesu błędu kierowcy do 10 km/h oraz sposób przetwarzania zarejestrowanych danych. Luka w przepisach istnieje od 2016 r., a Rzecznik Praw Obywatelskich po raz kolejny zwrócił uwagę na ten problem w piśmie skierowanym do Ministra Infrastruktury. Resort w 2018 r. odpowiedział, że kwestie te mogą być ujęte w innych aktach prawnych - chodzi o przepisy wykonawcze do art. 129h ust. 5 Prawa o ruchu drogowym.
RPO wskazuje braki w przepisach regulujących działanie fotoradarów. Luka w przepisach istnieje od 2016 r.
Na brak jednoznacznych regulacji skarżą się kierowcy, którzy podnoszą także wątpliwości co do prawidłowości wystawianych mandatów karnych. RPO podkreślił, że od 2018 r. - gdy informował resort o nieprawidłowościach - nie wydano przepisów wykonawczych do art. 129h ust. 5 pkt 3 p.r.d.
Zastępca RPO Stanisław Trociuk zwrócił się ponownie do Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego, który nadzoruje fotoradary oraz inne urządzenia pomiarowe, z prośbą o przedstawienie stanowiska GITD oraz o wskazanie podjętych działań mających na celu zapewnienie prawidłowego działania urządzeń rejestrujących prędkość.
GITD odpowiada na pismo Rzecznika Praw Obywatelskich w sprawie fotoradarów
Na pismo RPO odpowiedział Marek Konkolewski, p.o. zastępcy Głównego Inspektora Transportu Drogowego, który już na wstępie podkreślił, że brak rozporządzenia wykonawczego nie zwalnia z obowiązku stosowania ustawy w zakresie, w jakim obowiązujące przepisy precyzują intencję ustawodawcy.
Ustawodawca w art. 129g ust. 5 pkt 3 dopuścił możliwość błędu kierowcy do 10 km/h przy przekroczeniu dopuszczalnej prędkości i wskazał, że chociaż formalnie jest to wykroczenie, to nie powinno być rejestrowane przez fotoradar. Zasada ta - mimo braku rozporządzenia - jest nadal stosowana w praktyce GITD, ponieważ delegacja ustawowa wciąż obowiązuje.
Marek Konkolewski posłużył się przykładem drogi, na której obowiązuje ograniczenie prędkości do 50 km/h, tzw. próg wyzwolenia (czyli prędkość, po osiągnięciu której urządzenie rejestrujące wykonuje zdjęcie) nie może być ustawiony na mniej niż 61 km/h. "Zarzut dla kierującego liczony jest oczywiście od wartości wskazanej ustawą lub znakiem ograniczającym prędkość - w powyższym przykładzie od przekroczenia 50 km/h. Są też miejsca (lub odcinki dróg), gdzie próg wyzwolenia jest ustawiany na wartość nawet do 25 km/h" - dodaje.
Zobacz również:
Zasady działania fotoradarów określa instrukcja obsługi. Powielanie jej zapisów w rozporządzeniu byłoby nieracjonalne
Zastępca Głównego Inspektora Transportu Drogowego podkreśla, że sposób dokonywania pomiarów przez fotoradary jest precyzyjnie określony w instrukcji obsługi danego modelu urządzenia, a GITD działa zgodnie z jej zapisami. Jeżeli pojawiłyby się błędy merytoryczne, zostałyby one wyeliminowane przez Główny Urząd Miar jeszcze przed dopuszczeniem urządzenia do użytkowania. Fotoradary rejestrują naruszenia w ściśle określony sposób i zgodnie z obowiązującymi wytycznymi. Marek Konkolewski zaznacza, że "z perspektywy aksjologii wydaje się, że powielanie zapisów instrukcji obsługi urządzenia w rozporządzeniu powinno być uznane za działanie nieracjonalne".
W przypadku art. 129h ust. 5, w zakresie pkt 1 i 2 (czyli warunków lokalizacji i oznakowania stacjonarnych urządzeń rejestrujących), kwestie te zostały określone w innym akcie wykonawczym - w rozporządzeniu Ministra Infrastruktury z dnia 3 lipca 2003 r. w sprawie szczegółowych warunków technicznych dla znaków i sygnałów drogowych oraz urządzeń bezpieczeństwa ruchu drogowego i warunków ich umieszczania na drogach (załącznik nr 4 pkt 14.6).
Fotoradary w 2024 r. zarejestrowały ponad 720 tys. wykroczeń
W minionym roku na polskich drogach działało dokładnie 459 fotoradarów, które zarejestrowały 719 159 wykroczeń. Rekordowe urządzenie odnotowało 21 044 naruszenia i znajduje się w Świdniku (woj. lubelskie). Cztery kolejne fotoradary o najwyższej liczbie naruszeń działają w woj. śląskim: w Rudzie Śląskiej - 10 770, Wanatach 10 284, Bieruniu - 10 028 i w Gliwicach - 9 531.
W 2024 r. system CANARD obejmował również 65 urządzeń do odcinkowego pomiaru prędkości (zarejestrowały 371 074 wykroczenia) oraz 47 systemów Red Light, które odnotowały 60 509 przejazdów na czerwonym świetle.
