Prawidłowo mówi się motor czy motocykl? Prof. Miodek rozwiał wątpliwości
Wielkimi krokami zbliża się sezon motocyklowy, a wraz z pierwszymi wiosennymi promieniami słońca nie brakuje zapytań dotyczących doboru odpowiedniego oleju, ładowania akumulatora czy opon. Wśród fanów dwóch kółek pojawiają się dyskusje na temat prawidłowego nazewnictwa – to jak mówi się poprawnie? Motor czy motocykl?
Spis treści:
W środowisku motocyklowym nie brakuje przysłowiowych kości niezgody. Od kilku lat zauważalnie spada liczba pytań dotycząca podstawowej eksploatacji motocykla, ale nadal nie brakuje dyskusji na temat prawidłowego określenia jednośladu. Najbardziej zagorzali fani dwóch kółek twierdzą, że jedynym słusznym i prawidłowym nazewnictwem jest motocykl. Inni z kolei przekonują, że terminu motor także możemy używać.
Czas rozwikłać zagadkę dzielącą motocyklowe środowisko, która przez ekspertów uznawana jest za „uzus”, czyli zwyczaj językowy. Polega on na tym, że jeśli dane słowo jest nieprawidłowe, to może zostać uznane za poprawne w przypadku, gdy używa go wystarczająco wiele osób.
Jak powinno się mówić - motor czy motocykl?
Przede wszystkim powinniśmy zacząć od kluczowej kwestii - samo określenie powinno być zdecydowanie sprawą trzeciorzędną. Prowadzone rozmowy na internetowych forach pokazują, że wybranie jednej z dwóch opcji może prowadzić do kłótni. Jeszcze kilkadziesiąt lat temu królowało określenie motor, czego potwierdzenie otrzymacie rozmawiając z mamą, babcią czy motocyklistą będącym na emeryturze. Przeglądając proporczyki reklamowe starych jednośladów polskiej produkcji również nie spotkacie się z mianem motocykla, a nowym motorem opuszczającym linię produkcyjną. Wszystkie pojazdy posiadające silnik spalinowy i dwa koła były zatem motorami.
Geneza słowa motor i motocykl
Etymologii słowa motor w naszym języku powinniśmy upatrywać w zaadoptowaniu i dostosowaniu niemieckiego określenia motorrad, które oznacza rower z silnikiem. Tym sposobem przez wiele lat Polacy używali tego nazewnictwa, jednocześnie wiedząc, że nieco inaczej do sprawy podeszli Francuzi. W 1887 roku bracia Werner połączyli dwa słowa - moto oraz bicyclette, tworząc motocyclette, czyli również rower posiadający jednostkę spalinową.
Niemalże w tym samym okresie spolszczone zostały zatem dwa zagraniczne określenia, które używane były naprzemiennie. Bardziej do gustu przypadła Polakom nazwa motor, która niezagrożona funkcjonowała do końca lat 70. ubiegłego wieku. Wówczas rozpoczął się prawdziwy wyścig zbrojeń, a topowi producenci co rusz prezentowali światu nowe, jeszcze bardziej zaawansowane modele. Daleko było im do pierwowzoru, czyli roweru z silnikiem, więc i sama nazwa ze względu na szacunek oraz spore różnice technologiczne uległa zmianie. Fani dwóch kółek z każdej strony atakowani byli premierami pełnoprawnych motocykli.
Jak trwoga językowa to do prof. Jana Miodka. Prawidłowe określenie to motor czy motocykl?
W przypadku kwestii językowych jest w naszym kraj pewna osoba, przed którą język polski nie ma absolutnie żadnych tajemnic. Do prof. Jana Miodka również spłynęło wiele zapytań dotyczących prawidłowego określenia dwukołowych pojazdów z silnikiem spalinowym lub elektrycznym.
W moim dzieciństwie wczesnym było jasne, że się mówiło „jazda na motorze”. Tak, jak się jeździło autem. Dzisiaj to auto już wycofało się prawda? Najwyżej jakieś tam autko można kupić dziecku. Ale w języku dorosłych jak ktoś chce – teraz powiem językiem młodzieżowym – „zaszpanować”, to on nie powie, że on ma nowe auto – on powie: „ja mam nowy samochód”. I podobnie jest z tym motocyklem. Ja bym powiedział, że motocykl nie jest tak obowiązujący w momencie, kiedy ja chcę „zaszpanować”, że znowu użyję tego młodzieżowego określenia, jak samochód czy wóz, ale „motor” jest określeniem dużo bardziej potocznym. Słowo motor jest jednak ciągle poprawnym określeniem motocykla w polszczyźnie mniej fachowej
Motocykl czy motor, a słownik PWN
Wśród zagorzałych przeciwników używania nazwy motor krąży identyczne wytłumaczenie, że motor oznacza silnik. Na pewno spotkaliście się z ripostą, że “motor to jest w pralce”, a jeździcie na motocyklu. Jest w tym trochę prawdy, co potwierdza wyjaśnienie terminu w słowniku języka polskiego PWN.
Motor:
1. «mechanizm przetwarzający energię elektryczną lub cieplną na energię mechaniczną»
2. pot. «motocykl»
Motocykl:
«dwukołowy pojazd bez nadwozia, napędzany silnikiem spalinowym, przeznaczony do przewozu jednej lub dwóch osób»
Motor i motocykl. To samo, prawidłowe określenie
Motocykle czy motory? Jak zwał tak zwał, mają łączyć, a nie dzielić. Sama nazwa i jej geneza nie powinna, a nawet nie może być powodem, który skutecznie potrafi skłócić środowisko motocyklowe. Zamienne używanie tego określenia nie jest żadnym błędem językowym. Obie formy są poprawne z zaznaczeniem, że motor raczej dopuszczalny jest jedynie w języku potocznym, a motocykl w oficjalnych dokumentach i publikacjach prasowych.
