Polscy kierowcy chcą badań seniorów. To „grupa podwyższonego ryzyka”
W Polsce kierowcy powyżej 60. roku życia są jedną z najbardziej narażonych na obrażenia w wypadkach grup na drogach. Z raportu akcji „Bezpieczni 60+” wynika, że seniorzy stanowili aż 32,1% wszystkich ofiar śmiertelnych w ubiegłym roku. Co więcej, sami ankietowani sami dostrzegają potrzebę wprowadzenia obowiązku kontroli stanu zdrowia kierowców.
Krajowa Rada Bezpieczeństwa Ruchu Drogowego (KRBRD) przeprowadziła w tym roku zakrojoną na szeroką skalę akcję informacyjno-edukacyjną „Bezpieczni 60+”. W ramach działań objętych akcją przeprowadzono też badania postaw, zachowań oraz stanu wiedzy kierowców powyżej 60. roku życia. Jak się okazuje – sami seniorzy uważają, że w pewnym wieku powinno się przechodzić obowiązkowe badania lekarskie.
Niepokojące statystyki na temat kierowców-seniorów
Obszerny raport przygotowany na podsumowanie akcji zawiera dane policji, zgodnie z którymi, osoby w wieku powyżej 60 lat uczestniczyły w 2023 roku w 7573 wypadkach drogowych. Zginęło w nich 608 osób, a 5219 zostało rannych. Seniorzy spowodowali 4742 z tych zdarzeń powodując śmierć 192 osób i obrażenia 1380 osób. Raport podkreśla, że ofiary wypadków 60+ stanowią 32,1 % wszystkich przypadków i to w tej grupie wiekowej odnotowano najwyższą liczbę ofiar śmiertelnych.
KRBRD powołując się na publikowane wcześniej dane z 2022 r. dodała jeszcze, że
W 2022 roku koszty społeczne zdarzeń drogowych z udziałem osób w wieku 60+ stanowiły 10% kosztów wszystkich zdarzeń w Polsce i wyniosły 5,3 mld złotych, z tego 3,2 mld złotych stanowiły koszty wypadków, 2,1 mld złotych wyniosły koszty kolizji.
Jakie błędy popełniają seniorzy za kierownicą?
Eksperci wskazują, że za główne przyczyny wypadków odpowiadają:
- nieustąpienie pierwszeństwa przejazdu,
- niedostosowanie prędkości do warunków ruchu,
- nieustąpienie pierwszeństwa pieszemu na przejściu dla pieszych,
- niezachowanie bezpiecznej odległości między pojazdami,
- nieprawidłowe skręcanie, wyprzedzanie i wymijanie.
Dlaczego seniorzy są grupą ryzyka?
Raport wskazuje, że fizjologiczne zmiany związane z wiekiem mają istotny wpływ na bezpieczeństwo jazdy. U osób powyżej 60. roku życia pogarsza się wzrok, zawęża pole widzenia, a także wydłuża czas reakcji. Zmniejsza się również zdolność percepcji i oceny odległości. Dodatkowym problemem są efekty uboczne stosowania leków, które mogą osłabiać koncentrację i zdolności motoryczne.
Z drugiej strony – raport zaznacza, że styl jazdy kierowców powyżej 60 roku życia często charakteryzuje się niższym podejmowaniem ryzyka i mniejszą impulsywnością. Często jeżdżą wolniej niż inne grupy wiekowe i z zachowaniem większego bezpieczeństwa, unikając trudnych sytuacji w ruchu drogowym.
W grupie seniorów stopień ciężkości wypadków jest wyższy w porównaniu do ogólnej ciężkości wypadków. W 2022 roku w grupie osób w wieku 60+ udział ofiar śmiertelnych był o 3% wyższy niż w populacji wszystkich ofiar i wyniósł 10%, natomiast udział ofiar ciężko rannych był o 3% wyższy niż w populacji wszystkich ofiar i wyniósł 31%. Wyższy udział ofiar śmiertelnych i ciężko rannych wśród seniorów przekłada się na niższy o 6% udział ofiar lekko rannych (59%).
Czy dodatkowe badania to rozwiązanie?
Pomysł wprowadzenia obowiązkowych badań dla seniorów pojawia się regularnie w debacie publicznej. Był również rozpatrywany na poziomie dostosowania prawa unijnego. Jednak pod koniec ubiegłego roku Komisja Europejska zarzuciła projekt wprowadzenia obowiązkowych, cyklicznych badań kierowców, którzy ukończyli 70. rok życia.
Zwolennicy tego rozwiązania wskazują, że wprowadzenie regularnych testów wzroku, słuchu czy czasu reakcji mogłoby pomóc w identyfikacji osób, które potrzebują ograniczenia uprawnień do kierowania pojazdami. Argumentem przeciw jest obawa o dyskryminację kierowców na podstawie wieku, co podkreślają organizacje senioralne.
O zdanie w tej kwestii zapytano też polskich kierowców biorących udział w akcji „Bezpieczni 60+”. Kierowców po 60. roku życia pytano najpierw czy podczas rozmów z lekarzem pierwszego kontaktu poruszali temat zrobienia dodatkowych badań mających ocenić wpływ zdrowia na prowadzenie pojazdu. Połowa przyznała, że owszem. 48 proc. ankietowanych jeszcze nie widziało potrzeby podejmowania tego tematu.
Za to na następne pytanie: czy wszyscy kierowcy po ukończeniu 70 roku użycia powinni przechodzić kontrolne badania lekarskie, zdecydowana większość, bo aż 70 proc. odpowiedziała pozytywnie.
Edukacja zamiast badań?
Z raportu wynika, że kluczowe dla poprawy bezpieczeństwa seniorów mogą być programy edukacyjne. W ramach akcji „Bezpieczni 60+” przeszkolono ponad 420 kierowców w 14 województwach. Uczestnicy mieli okazję odświeżyć swoje umiejętności na symulatorach dachowania i zderzeń oraz dowiedzieć się więcej o wpływie leków na prowadzenie pojazdu. Tego typu warsztaty spotkały się z bardzo pozytywnym odbiorem i mogą być alternatywą dla badań lekarskich.
Czy obowiązkowe badania kierowców wejdą w życie?
Na razie w Polsce nie planuje się wprowadzenia dodatkowych wymagań dla kierowców seniorów. Sekretarz stanu w Ministerstwie Infrastruktury Maciej Lasek w odpowiedzi na interpelację poselską odpowiedział wprost:
Obecnie nie są opracowywane w Ministerstwie Infrastruktury wytyczne lub regulacje prawne w zakresie częstotliwości przeprowadzania dodatkowych badań dla seniorów oraz zakresu sprawdzanych umiejętności.
Jednak statystyki i dane z raportu, w tym opinie samych kierowców, jasno pokazują, że jest to grupa szczególnie narażona na niebezpieczeństwa na drodze i warto rozważyć objęcie jej szczególną troską.
