Przewodnik po automatach

Sześciobiegowa, klasyczna skrzynia automatyczna wykorzystywana jest w sumie w kilkudziesięciu modelach, od Alfy Romeo po Volvo. Przy jej projektowaniu chodziło o osiągnięcie jak najbardziej kompaktowych gabarytów - by zajmowała tyle miejsca, co zwykła skrzynia ręczna. Miało być lekko i nowocześnie. Życie pokazało, że problemów z tym automatem nie brakuje.

Eksploatacja/usterki

Niezależnie od modelu, bardzo często występuje szarpanie przy zmianie biegów (problem dotyczy 4., 5. i 6. przełożenia), co jest spowodowane wadliwie rozwiązanym hydraulicznym sterownikiem w bloku elektrozaworów.

Wybrane modele z tą skrzynią:

• Ford Mondeo
• Peugeot 408
• Opel Insignia
• Volvo XC60

Ocena: ☆☆

Regularność występowania problemu ze sterownikiem obniża ocenę. Lekceważenie usterki może doprowadzić do zniszczenia skrzyni.

Skrzynia typu CVT, czyli bezstopniowa. Zmiana przełożeń dokonywana jest dzięki płynnej regulacji promieni opasania na kołach stożkowych przenoszących napęd. Teoretycznie zalet takiego rozwiązania jest wiele. Praktycznie nieskończona liczba biegów pozwala utrzymać silnik w optymalnym zakresie pracy w zależności od aktualnych potrzeb. To wpływa na obniżenie zużycia paliwa. Zmiany przełożeń są nieodczuwalne - z istoty działania nie ma mowy o żadnych szarpnięciach, co zwiększa komfort jazdy. Dzięki swojej konstrukcji skrzynia ma małe gabaryty i jest lekka.

Niestety, często skrzynie tego typu są krytykowane przez kierowców z powodu nienaturalnego trybu pracy - utrzymują silnik w wysokim zakresie obrotów, niczym w skuterze. Odbierają poczucie kontroli nad autem. Stwarzają też sporo kłopotów eksploatacyjnych.

Eksploatacja/usterki

Podstawowy element skrzyni - stalowe pasy przenoszące napęd potrafią się szybko zużyć, a naprawa może wówczas kosztować około 10 tys. zł. Awariom często ulega też moduł sterowania.

Wybrane modele z tą skrzynią:

• Nissan Qashqai, X-Trail
• Mitsubishi Outlander

Ocena: ☆☆

Ryzyko przyspieszonego zużycia w zestawieniu z wysokim kosztem napraw i nielubianą charakterystyka pracy obniżają notę.

Występuje w modelach Audi pod handlową nazwą S tronic. To dwusprzęgłowa skrzynia biegów (z mokrymi sprzęgłami) przeznaczona do modeli z silnikiem ustawionym wzdłużnie o maksymalnym momencie obrotowym 550 Nm. Ma 7 biegów, dzięki czemu rozpiętość przełożeń jest szeroka, w zależności od wersji silnikowej może sięgać 8:1.

Eksploatacja/usterki

Bardzo często awariom ulega zespół mechatroniki, co prowadzi do uszkodzenia pakietów sprzęgłowych. Wymiana zespołu nie rozwiązuje problemu, lepsze efekty daje regeneracja w zakładzie, który wie jak usunąć wady fabryczne.

Wybrane modele z tą skrzynią:

• Audi A4, A5, Q5

Ocena: ☆

Usterki zdarzają się regularnie, nie każdy zakład potrafi się profesjonalnie zająć taką przekładnią, a koszty serwisowania są wysokie.

Pierwszy sześciobiegowy automat, stosowany w wielu autach osobowych. Po raz pierwszy został wykorzystany w BMW serii 7 w 2001 r. Do dziś znalazł zastosowanie w kilkudziesięciu modelach - przeważają auta klasy wyższej, luksusowe czy duże SUV-y. Ma niewątpliwe zalety - gwarantuje bardzo szybką, miękką zmianę biegów i niewiele wpływa na zwiększenie paliwa. Oferowana jest w kilku wersjach znacznie między sobą różniących się gabarytami czy zdolnością przenoszenia momentu obrotowego - maksymalnie do 600 Nm. I tu zaczynają się problemy. Jak dla każdego automatu przenoszenie tak gigantycznych obciążeń znacznie ogranicza trwałość. A praktycznie wszystkie auta, w których skrzynia 6HP jest stosowana, dysponują silnikami o wysokich parametrach.

Eksploatacja/usterki

Problemy dotyczą przede wszystkich mocnych wersji silnikowych. Często występują kłopoty z biegami 4., 5. i 6. , co jest spowodowane pęknięciem koszyka wałka wejściowego. Powtarzają się też awarie płytki drukowanej sterownika skrzyni.

Wybrane modele z tą skrzynią:

• BMW serii 3 E90, serii 5 E60, serii 7 E65, X5 E70
• Jaguar XJ, XF
• Range Rover
• Volkswagen Phaeton

Ocena: ☆

Jeśli automat z rodziny 6HP, to tylko w słabszych wersjach napędowych. Z topowymi sobie nie radzi.

Bezstopniowa skrzynia opracowana wspólnie przez firmę LuK i Audi, oferowana pod handlową nazwą Multitronic. Jest przeznaczona do aut z silnikami ustawionym wzdłużnie i przednim napędem. Może przenosić moment obrotowy do 400 Nm, w skrzyni tej zamiast stalowego paska przekazującego napęd zastosowany jest łańcuch. Niestety, wielu użytkowników nie ma dobrych doświadczeń z eksploatacji przekładni Multitronic. Kłopoty są wielorakie - samochód szarpie przy niskich obrotach silnika, pełza nawet po wybraniu pozycji neutralnej, gaśnie po wrzuceniu pozycji "D", migają kontrolki trybów jazdy. Problemy zaczynają się już przy przebiegach niewiele przekraczających 120 tys. km, przy agresywnej jeździe jeszcze wcześniej. Regeneracja może kosztować nawet 20 tys. zł, co czyni ją mało opłacalną.

Eksploatacja/usterki

Do najczęstszych przyczyn kłopotów zalicza się szybkie zużycie łańcucha i uszkodzenia kół stożkowych przenoszących napęd. Często zdarzają się awarie komputera sterującego pracą skrzyni. Automat ten jest też podatny na uszkodzenia mechaniczne, można go zniszczyć nawet przy niewielkiej stłuczce.

Wybrane modele z tą skrzynią:

• Audi A4, A5, A6

Ocena: ☆

Skrzynia podwyższonego ryzyka, zagrożenie stanowią zwłaszcza auta o trudnej do weryfikacji przeszłości.

Jeden z najszerzej wykorzystywanych pięciobiegowych automatów w autach osobowych. Pomiędzy poszczególnymi modelami występują jednak różnice w budowie skrzyni, zatem nie można ich stosować zamienne. Przekładnia potrafi zajść za skórę swoim użytkownikom - powtarzającym się problem jest szarpanie przy przełączaniu z pozycji "N" na "D" lub przy ruszaniu.

Eksploatacja/usterki

Na szczęście, z uwagi na dużą popularność skrzyni i powtarzalność problemów, specjalistyczne warsztaty zwykle dobrze radzą sobie z jej naprawą. Przyczyną większości niesprawności tej przekładni są awarie elektrozaworów (komfortu przełączania, linii ciśnienia, sprzęgła konwertera) w sterowniku skrzyni biegów. Zdarzają się też wycieki z chłodnicy skrzyni.

Wybrane modele z tą skrzynią:

• Opel Vectra C
• Renault Laguna
• Volvo S40, V50, S60, V70

Ocena: ☆☆

Duże ryzyko wystąpienia usterki. Dobrze, że chociaż koszt naprawy, jak na automat, jest dość umiarkowany.

Pięciobiegowy, klasyczny automat stosowany w autach przednionapędowych wielu marek. Pomimo wspólnej konstrukcji, między modelami występują różnice w konwerterze czy doborze przełożeń.

Eksploatacja/usterki

Najczęstsze problemy spowodowane są wadliwym tłokiem w jednym z koszyków sprzęgłowych. Inną powtarzającą się awarią jest mechaniczne zużycie elektrozaworów. Typowe naprawy powinny zamknąć się w kwocie 6-7 tys. zł. Sprawę komplikuje fakt, że skrzynia wymaga od mechanika pewnego doświadczenia, w innym razie nawet przy wymianie oleju można spowodować uszkodzenia mechanizmów.

Wybrane modele z tą skrzynią:

• Ford Mondeo
• Land Rover Freelander
• Mazda MPV
• Volkswagen Golf, Sharan

Ocena: ☆

Podwyższone ryzyko awarii w połączeniu z komplikacjami serwisowymi nakazują wzmożoną czujność przy wyborze tego automatu.

Rodzina sześciobiegowych automatów produkowanych przez koncern GM znana jest pod nazwą Hydra-Matic. Skrzynie przeznaczone są do aut z poprzecznie umieszczonym silnikiem, poszczególne wersje różnią się możliwościami przenoszenia maksymalnego momentu obrotowego.

Eksploatacja/usterki

Poważny problem jest praktycznie jeden, za to powszechny - pęka falisty pierścień sprężysty zespołu sprzęgieł. Po takiej awarii pojawia się dużo twardych odłamków, które błyskawicznie uszkadzają mechanicznie dalsze elementy skrzyni biegów. Koszt naprawy może dochodzić do około 8 tys. zł.

Wybrane modele z tą skrzynią:

• Chevrolet Cruze, Malibu, Captiva

Ocena: ☆

W przypadku samochodów amerykańskich, wybór automatu wydaje się naturalny, ale tej skrzyni lepiej unikać.

Czytaj dalej: Przewodnik po automatach, cz. II

Skrzynie ZF 5HP to cała rodzina pięciobiegowych automatów przeznaczonych do aut z silnikiem umieszczonym wzdłużnie z przodu. Wersja 5HP30 pojawiła się w roku 1992. Znalazła zastosowanie przede wszystkim w mocnych, ośmio- i dwunastocylindrowych modelach BMW, ale także w Astonach Martinach, Bentleyach czy Rolls-Royce'ach. Radzi sobie z przenoszeniem do 560 Nm momentu obrotowego. W roku 1996 wprowadzono wersję 5HP24, która znalazła zastosowanie także w Jaguarach i Range Roverach. W 1997 pojawiła się odmiana 5HP24A, przeznaczona do aut z napędem na wszystkie koła. Stosowano ją w Audi A6 i A8 z napędem quattro oraz Volkswagenie Phaetonie. Pozostałe skrzynie 5HP24/30 montowano wyłącznie w autach z napędem tylnym.

Eksploatacja/usterki

Pięciobiegowe skrzynie ZF przeczą tezie, że połączenie automatu z mocnym silnikiem radykalnie skraca żywotność przekładni. W przypadku rodziny 5HP, zwłaszcza odmian 24 i 30, bez problemu uzyskuje się przebiegi rzędu 500 tys. km do remontu, a samochody w których skrzynie te są stosowane zwykle użytkowane są dość intensywnie.

Wybrane modele z tą skrzynią:

• Aston Martin DB7
• BMW serii 5 E39, serii 7 E38, Z8
• Jaguar XJ8
• Range Rover
• Rolls-Royce Silver Seraph

Ocena: ☆☆☆☆☆

Duży przebieg nie powinien zniechęcać nabywców. Skrzynie 5HP słyną z wysokiej trwałości, nawet w mocnych wersjach.

Pięciobiegowa przekładnia automatyczna produkowana przez koncern GM montowana była od roku 1998 w autach BMW: początkowo modelach 323i oraz 328i z szeregu E46. Pierwotnie przeznaczona była do aut z silnikiem ustawionym wzdłużnie i napędem tylnym, w 2000 roku pojawił się jej wariant przystosowany do napędu 4x4 - był montowany w pierwszej generacji BMW X5. Od 2004 roku stosowana jest też w różnych modelach koncernu GM z tylnym napędem. Przekładnia 5L40 może przenieść do 340 Nm momentu obrotowego i przeznaczona jest dla aut o masie do 1814 kg. Produkcję zakończono w roku 2007, wraz z pojawieniem się sześciobiegowej skrzyni 6L50.

Eksploatacja/usterki

Duża trwałość to podstawowa zaleta tej przekładni. Konieczność remontu pojawia się zwykle nie wcześniej niż po 400-450 tys. km przebiegu. Na plus należy też zapisać miękką pracę.

Wybrane modele z tą skrzynią:

• BMW serii 3 E46, serii 5 E39, X5 E53, Z3
• Cadillac CTS, STS

Ocena: ☆☆☆☆☆

W samochodach, w których jest stosowana, zwykle sprawdza się bardzo dobrze i nie przysparza wielu kłopotów.

Pięciobiegowy automat 545 RFE pojawił się w roku 2001. Wywodzi się z czterobiegowej skrzyni 45 RFE produkowanej od roku 1999. Po raz pierwszy został zastosowany w Jeepie Grand Cherokee WJ, później także w innych autach tej marki, a także np. w pick-upach firmy Dodge i obecnie produkowanych londyńskich taksówkach.

Eksploatacja/usterki

Choć skrzynia trafia do samochodów, w których pracuje przy znacznych obciążeniach, sprawia niewiele problemów. To typowy przedstawiciel amerykańskiej szkoły konstruowania automatów: przełożenia zmieniane są powoli, za to skrzynia jest trudna do "zajeżdżenia". Uzyskanie przebiegu 400 tys. km do remontu nie powinno stanowić problemu.

Wybrane modele z tą skrzynią:

• Jeep Grand Cherokee, Commander Wrangler
• Dodge Dakota, Durango

Ocena: ☆☆☆☆☆

Bardzo dobra skrzynia. To tym cenniejsze, że w autach, w których jest stosowana praktycznie nie ma dla niej alternatywy.

Rodzina przekładni przeznaczonych do aut z silnikiem z przodu i napędem tylnym lub 4x4. Mają cztery biegi, pokrewny automat A350 jest pięciobiegowy. Produkowano ją od 1986, na niektórych rynkach oferowano ją jeszcze w tym roku.

Eksploatacja/usterki

Niezwykle długi okres produkcji nie wziął się znikąd - skrzynia słynie z trwałości i odporności na obciążenia. Przy 300-400 tys. km przebiegu dochodzi zwykle do naturalnego zużycia tarcz okładzin i uszczelniaczy, po naprawie jeździ się dalej. Konieczność gruntownego remontu pojawi się dopiero przy 700 tys. km.

Wybrane modele z tą skrzynią:

• Toyota 4Runner, Supra
• Lexus GS, LS

Ocena: ☆☆☆☆☆

Niezniszczalna skrzynia biegów. Miała udział w tworzeniu renomy marki Lexus, jako producenta niezawodnych samochodów.

Pięciobiegowy automat znalazł zastosowanie przede wszystkim w dużych SUV-ach i terenówkach marek Toyota i Lexus. Produkowana od 2003 roku do dzisiaj. Nie grzeszy szybkością pracy, ale pod względem niezawodności należy do najlepszych. Zwłaszcza, że poddawana jest dużym obciążeniom - przeznaczono ją przecież do mocnych aut z napędem 4x4.

Eksploatacja/usterki

Trudno znaleźć egzemplarz, który wymagałby remontu przed przejechaniem 400 tys. km. Jeden z niewielu automatów, na których można polegać bez zgłębiania historii auta. Jak działa w momencie kupna, to będzie działać.

Wybrane modele z tą skrzynią:

• Toyota Land Cruiser
• Lexus LX

Ocena: ☆☆☆☆☆

W terenówkach, w których jest stosowana nikt nie oczekuje szybkości pracy. Za to wysoką niezawodność docenią wszyscy.

Dziś już takich automatów się nie robi... Odporność na zużycie przekładni 722.4 jest legendarna. Czterobiegowa skrzynia montowana była od lat osiemdziesiątych w słynących z trwałości modelach Mercedesa, m.in. 190 czy W124 i niezawodnością im co najmniej dorównywała. Łączona była z szeroką gamą silników 4-, 5-, i 6-cylindrowych, zawsze tworząc z nimi udane zestawienie.

Eksploatacja/usterki

Konstrukcyjnie skrzynie 722.4 są praktycznie niezniszczalne. Jeśli tylko "reszta" auta jest w stanie zdolnym do jazdy (problemem jest zwykle ogólne wyeksploatowanie konkretnych egzemplarzy) można przyjąć, że ze skrzynią nie będzie problemów.

Wybrane modele z tą skrzynią:

• Mercedes 190, 200-300 W124, klasa C

Ocena: ☆☆☆☆☆

Trwalsza i mniej kłopotliwa w użytkowaniu od równolegle produkowanych skrzyń ręcznych. Zasługuje na duże uznanie.

Trzeba przyznać, że konstrukcja tej przekładni jest archaiczna - automat ma tylko trzy biegi, pojawił się w roku... 1960, a wywodzi się w prostej linii ze skrzyń produkowanych od lat 50. ubiegłego wieku. Z taśm montażowych zniknął jednak dopiero w XXI w. A przez 40 lat nie produkuje się skrzyń biegów, które byłyby wadliwe.

Eksploatacja/usterki

O trwałości tej skrzyni wiele mówi fakt, że stosowana była nawet w amerykańskich ciężarówkach. Remont - niezbyt skomplikowane z uwagi na prostotę konstrukcji - wymagany jest po przejechaniu 600 000 km.

Wybrane modele z tą skrzynią:

• Jeep Cherokee XJ, Wrangler YJ, TJ

Ocena: ☆☆☆☆☆

Dziarski staruszek. Wytrzyma najprawdopodobniej dłużej niż samochód w którym jest zamontowany.

Przekładnia opracowana wspólnie przez Mazdę i Forda, obie firmy zachowały osobne oznaczenie na ten sam automat. Choć jego produkcję rozpoczęto stosunkowo niedawno - w 2000 r. - skrzynia ma tylko cztery biegi, ale to praktycznie jedyny problem. Przełożenia zmieniane są miękko, blokowanie konwertera w szerokim zakresie obrotów silnika sprzyja ograniczeniu zużycia paliwa. Co najważniejsze - skrzynia bardzo rzadko przysparza kłopotów.

Eksploatacja/usterki

Zarówno w Fordach jak i Mazdach z tą skrzynią normą jest uzyskanie 500 tys. km do remontu. Praktycznie nie zdarza się, żeby do tego czasu z automatem działo się coś niepokojącego, wymagającego ingerencji specjalistycznego serwisu.

Wybrane modele z tą skrzynią:

• Ford Focus, Transit Connect
• Mazda 3, Mazda 6

Ocena: ☆☆☆☆☆

Czasem nawet w dość nowych modelach czterobiegowa skrzynia okazuje się wystarczająca. Zwłaszcza, gdy nie trzeba się o nią obawiać.

Era niezawodnych i trwałych automatów (z nielicznymi wyjątkami) zakończyła się na przełomie wieków. Pod pretekstem ekologii zabroniono wówczas stosowania ołowiu w układach elektronicznych. Luty zostały zastąpione mniej trwałymi zgrzewami, a większość awarii automatów ma swój początek w usterkach elektroniki, przez które skrzynia przestaje pracować w optymalnych warunkach i ulega przyspieszonemu zużyciu.

Tekst: Bartosz Zienkiewicz, zdjęcia: archiwum

Za pomoc w realizacji materiału dziękujemy serwisowi www.prnd.pl.

Kupuj części z głową - PORADY

Kłopotliwe rozwiązania - EKSPLOATACJA