Jak rozszyfrować numer VIN?

Numer VIN stosowany jest już od ponad 30 lat. Został on ustandaryzowany przez normę ISO 3779. Jego największą zaletą jest to, że bez względu na markę pojazdu czy kraj pochodzenia jest tworzony według tego samego schematu: 17 znaków zawierających kod producenta i kraju, model oraz datę produkcji i numer seryjny.

Niektóre wytwórnie, szczególnie te niemieckie, potrafią zawierać w numerze VIN ogrom informacji, z kolorem i rodzajem tapicerki oraz wyposażeniem włącznie. Mniej zorganizowani producenci, szczególnie ci z Dalekiego Wschodu, ograniczają się do podstawowych danych. Jedno pozostaje natomiast niezmienne: numer VIN identyfikuje konkretny pojazd i żaden inny egzemplarz na świecie nie powinien mieć identycznego.

Trzy składniki

17-cyfrowy numer identyfikacyjny składa się z trzech części: informacji o producencie (VMI - pierwsze trzy znaki), kodu pojazdu (VDS - kolejne sześć znaków), numeru identyfikacyjnego konkretnego egzemplarza pojazdu (VIS - ostatnie osiem znaków). Każda z tych części ma swoje znaczenie.

W pierwszym trzyznakowym składniku VMI kodowany jest kraj producenta (zwykle jest to kraj, z którego dana marka pochodzi) oraz marka producenta samochodu. W drugim członie, czyli tak zwanym kodzie pojazdu, zawarte są informacje o: wyposażeniu bezpieczeństwa, modelu auta, poziomie wyposażenia, rodzaju nadwozia oraz zastosowanym silniku. Dziewiąte miejsce to tak zwany znak kontrolny, który umożliwia sprawdzenie, czy w numerze nie ma błędu.

Ostatnia część numeru VIN, czyli numer identyfikacyjny, zawiera rok produkcji, kod zakładu, w którym wytworzono samochód oraz numer seryjny konkretnego egzemplarza.

Rok produkcji

Dla wielu kupujących jedną z najistotniejszych danych zawartych w kodzie VIN jest data produkcji samochodu. Jest ona ukryta w dziesiątym znaku kodu. Odczytanie daty produkcji wymaga jedynie odnalezienia znaczenia symbolu. Wydaje się banalnie proste, jednak mogą się tu pojawić pewne komplikacje. Nie dla każdego producenta rok modelowy jest bowiem zgodny z rokiem kalendarzowym. Przykładowo marki niemieckie potrafią rozpoczynać nowy rok modelowy po sierpniowej przerwie wakacyjnej. Stąd np. Volkswageny wyprodukowane we wrześniu będą miały kod następnego roku kalendarzowego. Symbole oznaczania kolejnych lat znajdziemy bez problemu na przykład w internecie.

Co daje numer VIN

Numer VIN pozwala jednoznacznie zidentyfikować samochód. Przy zakupie używanego można dzięki temu próbować skonfrontować rzeczywisty poziom wyposażenia z tym, jaki auto miało, opuszczając fabrykę (co może pomóc wykryć, czy pojazd nie został złożony z kilku różnych aut). Ponadto datę produkcji można porównać z datami nadrukowanymi na szybach oraz z cechami typowymi dla danego okresu produkcji (np. czy jest to egzemplarz przedliftowy, czy nie). Miejsce produkcji czasami wpływa na jakość samochodu, np. Volkswagen z Meksyku bywa gorzej wykonany niż auto z niemieckiego Wolfsburga.

Na podstawie numeru VIN czasami udaje się uzyskać historię serwisową samochodu. Część marek uwzględnia w niej tylko naprawy gwarancyjne (np. Citroen), a inne (np. VW) wszelkie czynności wykonywane w ASO. Oczywiście informacji o naprawach poza ASO tam nie będzie, jednak i to wystarcza czasami, aby zdemaskować cofnięty licznik (np. gdy auto sprzedawane ze stanem licznika 120 tys. km miało ostatni przegląd w ASO dwa lata wcześniej przy przebiegu 180 tys. km). Niestety tylko nieliczne marki mają ogólnoeuropejską bazę danych (np. BMW, Mercedes, VW, Seat, Skoda), a w przypadku wielu producentów do uzyskania informacji konieczne jest skontaktowanie się z konkretnym ASO.

Czy może go nie być?

Mogą się zdarzyć nieliczne egzemplarze samochodów, np. pochodzących z wojska, które nie mają numeru VIN. Tak było kiedyś z UAZ-ami, w których numer seryjny bywał malowany białą farbą na tylnym nadkolu. Najczęstszym przypadkiem może być jednak zniszczenie numeru w wyniku korozji, kolizji lub innych czynników. W takich sytuacjach właściciel musi udać się do rzeczoznawcy, który stwierdzi nieczytelność numeru. Wydział komunikacji wystawi skierowanie na stację kontroli pojazdów celem nabicia nowego numeru. Auto otrzyma inny numer, nadany przez konkretną, okręgową stację kontroli pojazdów. Bez numeru VIN samochodu nie można ani sprzedać, ani nawet legalnie zezłomować.

Numer VIN samochodu jest umieszczany zwykle w kilku miejscach, przy czym z formalnego punktu widzenia istotne jest to, gdzie jest on nabity (czasami wypalony laserem) w sposób trwały na elemencie konstrukcyjnym. Typowe miejsca to przegroda czołowa, kielich przedniego zawieszenia, szkielet karoserii przy błotniku, próg, podłoga pod nogami pasażera lub podłoga bagażnika. W samochodach terenowych bywa on wybijany na ramie (to ona jest tam elementem konstrukcyjnym). Ponadto numer może się znaleźć też na nalepce w bagażniku lub słupku drzwiowym, tabliczce znamionowej przynitowanej do karoserii czy w okienku szyby przedniej. To są jednak tylko dodatkowe miejsca umieszczenia numeru.

Kupowanie samochodu używanego

Przy zakupie auta należy sprawdzić, czy zgadzają się numer VIN w dowodzie rejestracyjnym, karcie pojazdu, na umowie oraz ten wybity trwale na nadwoziu.

Okresowe badanie techniczne

Numer VIN będzie sprawdzany na każdym badaniu technicznym. Jeżeli stanie się on nieczytelny (najczęściej z powodu korozji), to absolutnie nie wolno nic poprawiać samemu. Trzeba wykonać ekspertyzę u rzeczoznawcy i zgłosić fakt do wydziału komunikacji, który skieruje do SKP celem nabicia nowego numeru (już innego)

Zakup części zamiennych

Przy zakupie części w ASO zwykle potrzebny jest numer VIN. W hurtowniach niezależnych często przydaje się numer silnika (przy wyborze wariantu części silnikowych). Części różnią się czasami wykonaniem w zależności od numeru VIN lub numeru silnika. Warto je mieć zanotowane.

Tekst: Marcin Klonowski; zdjęcia: Paweł Tyszko; "Motor" 24/2015