Zatrzymane prawo jazdy i co dalej? Kierowcy nie mogą się odwołać

Zatrzymanie prawa jazdy definiuje oraz określa Prawo o ruchu drogowym (Dz.U. z 2020 r. poz. 110 z późn. zm.). Kto może zatrzymać prawo jazdy? Jak czytamy w art. 135 tej ustawy, dokument może zabrać nam nie tylko policja, ale także Inspekcja Transportu Drogowego czy Żandarmeria Wojskowa, ta ostatnia w przypadku prowadzących pojazdy należących do Sił Zbrojnych. Następnie prawo jazdy, w zależności od powodu zatrzymania, trafia do właściwego organu, czyli prokuratora, sądu lub starosty. To właśnie one wydają postanowienie lub decyzję o prawnym zatrzymaniu prawa jazdy. Obecnie tylko od ich postanowień przysługuje kierowcy ewentualna możliwość złożenia odwołania lub zażalenia.

Za co prawo jazdy może być zatrzymane? Lista wykroczeń, po których kierowca ma "związane" ręce, jest długa. Jedna z najczęstszych sytuacji to oczywiście jazda pod wpływem alkoholu. Także podejrzenie, że kierowca znajduje się pod wpływem środka działającego podobnie jak alkohol, skutkuje zatrzymaniem prawa jazdy. To kierowca traci również w momencie, kiedy przekroczy liczbę 24 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego. Dokument zostanie zatrzymany także, gdy upłynął termin jego ważności, ale także za kierowanie z prędkością przekraczającą dopuszczalną o więcej niż 50 km/h na obszarze zabudowanym. Zatrzymanie prawa jazdy może mieć też nastąpić w sytuacji przewożenia osób w liczbie przekraczającej ilość miejsc określoną w dowodzie rejestracyjnym.

Zatrzymanie prawa jazdy ma także miejsce, gdy świeżo upieczony kierowca łamie przepisy. W Kodeksie drogowym czytamy, że dokument zostanie zabrany osobie, która w okresie roku od dnia wydania po raz pierwszy prawa jazdy przekroczy liczbę 20 punktów za naruszenie przepisów ruchu drogowego. To nie wszystko. Zatrzymanie prawa jazdy ma miejsce także w przypadku stwierdzenia, że w okresie 2 lat od dnia wydania po raz pierwszy prawa jazdy popełnił przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji lub trzy wykroczenia określone w art. 86 § 1 lub 2, art. 87 § 1 i art. 92a. Mowa tu o jeździe pod wpływem substancji odurzających, spowodowaniu kolizji czy trzykrotnym przekroczeniu dopuszczalnej prędkości o ponad 30 km/h. Zatrzymanie prawa jazdy może mieć również miejsce w sytuacji stwierdzenia niezdolności do prowadzenia pojazdów z powodów zdrowotnych.

Warto na wstępie wyjaśnić wątpliwość, że zatrzymanie prawa jazdy nie oznacza utraty uprawnień do kierowania pojazdami. Natomiast wiąże się z tym, że kierowca ma całkowity zakaz prowadzenia pojazdów. Na ile policja zabiera prawo jazdy? Wiele zależy od rodzaju wykroczenia, niemniej jest to minimum 3 miesiące. Ma to miejsce szczególnie w sytuacjach przekroczenia dozwolonej prędkości. Większe wykroczenia oznaczają pożegnanie się z dokumentem na znacznie dłużej. Prawo jazdy może zostać zatrzymane na okres od 6 miesięcy do 3 lat. Dotyczy to sytuacji takich jak jazda pod wpływem czy spowodowanie wypadku ze skutkiem śmiertelnym. Co jeszcze ważne, zatrzymanie prawa jazdy może w niektórych przypadkach zostać zatrzymane na dłużej niż trzy lata, a w skrajnych nawet na stałe. 

Zatrzymaniu prawa jazdy towarzyszy pokwitowanie. Wydawane przez służby podczas kontroli jest ważne z perspektywy odpowiedzi na pytanie, od kiedy liczy się zatrzymanie prawa jazdy. Warto wiedzieć, że czas obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów po odebraniu dokumentu nie liczy się od daty zapadnięcia postanowienia sądu czy prokuratury, ale liczy się od dnia po zatrzymaniu prawa jazdy. 

Przeczytaj również: +30 km/h i tracisz prawo jazdy. Szykuje się drastyczna zmiana przepisów

Od kilku lat w Polsce prawo jazdy wydawane w kraju zatrzymywane jest elektronicznie. Co to oznacza? W praktyce do centralnej ewidencji kierowców trafia informacja o zatrzymaniu prawa jazdy. Policja więc nie zatrzymuje fizycznych dokumentów. Trzeba jednak pamiętać, że nie oznacza to, że można wsiadać za kierownicę, bo uprawnienia do kierowania ulegają zawieszeniu. W przypadku niewielkich wykroczeń pokwitowanie może uprawniać do kierowania pojazdami w okresie 24 godzin od chwili zatrzymania prawa jazdy. W przypadku zatrzymania prawa jazdy, które straciło ważność, z pokwitowaniem można poruszać się do siedmiu dni.

Prawo jazdy można odzyskać. Po jego zatrzymaniu policja ma maksymalnie siedem dni na to, aby przekazać informację odpowiednio prokuratorowi, jeśli zatrzymanie prawa jazdy nastąpiło w związku z ujawnionym przestępstwem, albo sądowi rejonowemu, jeśli zatrzymanie prawa jazdy nastąpiło w związku z ujawnionym wykroczeniem. Sądy mają 14 dni na wydania postanowienie o zatrzymaniu prawa jazdy. Z art. 137 ust. 3 ustawy Prawo o ruchu drogowym wynika, że od tej decyzji kierowca może złożyć zażalenie. Na to ma 7 dni od doręczenia postanowienia prokuratora albo sądu o zatrzymaniu prawa jazdy.

Wkrótce odzyskanie prawa jazdy może być prostsze. Kierowcy od lat skarżą się, że na zatrzymanie prawa jazdy przez policjanta nie przysługuje skarga do sądu administracyjnego. Dlatego w tej sprawie zainterweniował Rzecznik Praw Obywatelskich. Jak wspomnieliśmy na początku, kierowcy na decyzje administracyjne o zatrzymaniu dokumentu stwierdzającego posiadanie uprawnienia do kierowania pojazdami przysługuje skarga do sądu. Dlatego też podobne prawo powinno dotyczyć również decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy przez policjanta.

Według RPO brak możliwości zaskarżenia decyzji o zatrzymaniu prawa jazdy przez policjanta jest niezgodny z prawem do sądu. A ten gwarantuje art. 45 ust. 1 Konstytucji RP. Rzecznik Praw Obywatelskich zwrócił się już do Ministra Infrastruktury o rozważenie zainicjowania prac legislacyjnych w tej sprawie. Na możliwość zaskarżania zatrzymania prawa jazdy przez policjanta trzeba jednak poczekać. 

Przeczytaj również:

Kiedy trzeba wymienić prawo jazdy i ile kosztuje?

Nie spojrzał na kod w prawie jazdy. Skończyło się srogim mandatem i sądem

Masz prawo jazdy kategorii B? Nawet nie wiesz, jakie pojazdy możesz prowadzić