Zakaz wjazdu rowerem - czy obowiązuje na deptakach i przy zakazie ruchu?

Zacznijmy od tego, że w większość przepisów dotyczących tego, gdzie poruszać się rowerem czy hulajnogą jest jednakowa dla obu grup. Podstawowym miejscem ruchu obu jest droga dla rowerów, w wyjątkowych sytuacjach można też korzystać z chodnika czy jezdni, o ile spełnione są odpowiednie warunki. A po jakich drogach rowerzyści nigdy nie mogą jeździć?

Znak B-9 "zakaz wjazdu rowerów" to charakterystyczna okrągła tarcza z białym tłem, czerwoną obwódką i czarnym symbolem roweru w centrum. Zakaz dotyczy wszystkich typów rowerów - zarówno jednośladowych, jak i wielośladowych, co oznacza, że obejmuje także rowery cargo czy tandem, a także rowery elektryczne

Jednak zakaz wjazdu rowerów czy hulajnóg nie zawsze musi być poprzedzony znakiem. Niejako z "automatu" rowerzyści nie mogą poruszać się po autostradach i drogach ekspresowych.

Wiele polskich ulic zamienia się dziś w deptaki z myślą o "uwolnieniu" przestrzeni dla pieszych. Zwykle deptak traktowany jest jak chodnik, na który rowerzyści czy użytkownicy hulajnóg wstępu nie mają - mogą jedynie zejść z nich i je po deptaku prowadzić.

Ważną kwestią jest definicja pojazdu w kontekście polskiego prawa drogowego. Rower, zgodnie z Kodeksem drogowym, jest pojazdem, więc teoretycznie podlega zakazom dotyczącym ruchu pojazdów. Hulajnoga elektryczna o mocy przekraczającej 0,25 kW również jest klasyfikowana jako pojazd i podlega tym samym ograniczeniom.

Praktyka funkcjonowania deptaków jest jednak bardziej złożona. Wiele samorządów wprowadza własne regulacje, które mogą modyfikować ogólnokrajowe przepisy. Niektóre władze pozwalają na ruch rowerów czy hulajnóg na deptakach, inne całkowicie go wykluczają. Zwykle pod odpowiednim znakiem o zakazie ruchu umieszcza się tabliczkę, na której znajduje się lista pojazdów wyłączonych z zakazu. Czasem deptak składa się z dwóch części lub jednej wspólnej, na której umieszcza się znak C-13/C-16, czyli znak pozwalający na wspólny ruch pieszych i rowerzystów (czy użytkowników hulajnóg).

Znaki C-13 i C-16 umieszczone razem na jednej tarczy tworzą ścieżkę pieszo-rowerową, z której mogą korzystać zarówno piesi, jak i rowerzyści. Sposób, w jaki oddzielone są te znaki - linią poziomą lub pionową - określa zasady poruszania się po takiej drodze.

Kiedy linia przebiega poziomo, oznacza to, że z całej szerokości ścieżki mogą korzystać wszyscy użytkownicy. Piesi mają jednak zawsze pierwszeństwo, dlatego rowerzyści muszą zachować szczególną ostrożność. W odróżnieniu od chodnika, rowerzyści nie są tutaj ograniczeni do jazdy z prędkością pieszego - mogą jechać szybciej, ale muszą być gotowi do zatrzymania się w każdej chwili.

Gdy znaki oddziela linia pionowa, sytuacja wygląda inaczej. Każda grupa ma wtedy przypisaną swoją stronę ścieżki i musi się jej trzymać. Piesi poruszają się po jednej stronie, rowerzyści po drugiej, co eliminuje możliwość kolizji i sprawia, że ruch jest bardziej uporządkowany i bezpieczny.

Problem komplikuje się w przypadku hulajnóg. Tradycyjne hulajnogi napędzane siłą mięśni nie są pojazdami w rozumieniu prawa, więc mogą poruszać się po deptakach zgodnie z zasadami dotyczącymi pieszych. Hulajnogi elektryczne o mocy do 0,25 kW również są traktowane jak rowery elektryczne (a nie pojazdy silnikowe), ale już te o większej mocy podlegają ograniczeniom jak inne pojazdy.

Interpretacja zakazów wjazdu w kontekście rowerów wymaga precyzyjnego rozróżnienia między różnymi typami znaków. Znak B-1 "zakaz ruchu w obu kierunkach" obowiązuje wszystkie pojazdy, w tym rowery. Jest to absolutny zakaz, który nie przewiduje wyjątków poza specjalnymi tabliczkami dodatkowymi, które mogą pod nim umieszczone.

Znak B-2 "zakaz wjazdu" również dotyczy wszystkich pojazdów, ale jego działanie jest kierunkowe - zakazuje wjazdu z określonej strony. Rowerzysta napotkawszy ten znak nie może kontynuować jazdy w danym kierunku, musi znaleźć alternatywną trasę lub zsiąść z roweru i przeprowadzić go pieszo, jeśli ruch pieszy jest dozwolony. Czasem na drogach z zakazem wjazdu wyznaczone są tak zwane kontrapasy, czyli pasy dla rowerzystów, którzy mogą poruszać się po drodze "pod prąd".

W przypadku znaku B-3 ("zakaz ruchu pojazdów silnikowych"), czyli okrągłego znaku z umieszczonym w środku czarnym symbolem auta rowerzyści nie muszą się do niego stosować - znak ten zakazuje ruchu pojazdów silnikowych, a rower czy rower elektryczny (zgodnie z definicją) do takich nie należy. Podobnie zresztą jak motocykli jednośladowych.

Niezwykle istotną rolę odgrywają tabliczki dodatkowe umieszczane pod znakami podstawowymi. Tabliczka T-22 "nie dotyczy rowerów" jednoznacznie wyłącza rowery spod działania zakazu.

Mandat za naruszenie znaku B-1 może wynieść od 50 do 200 zł, w zależności od okoliczności zdarzenia i oceny funkcjonariusza. W przypadkach szczególnie rażących, gdy naruszenie zakazu stwarza bezpośrednie zagrożenie, kary mogą być jeszcze surowsze.