Wydłuż życie swojego auta

Podczas eksploatacji auta naturalnemu zużyciu podlega masa elementów. Jednak tempo, w jakim to następuje nie jest czymś bezwzględnym - duży wpływ ma zachowanie kierowcy. Nie przez przypadek niektórzy bez przerwy wymieniają kolejne podzespoły nawet w nowych, teoretycznie bezawaryjnych samochodach, a inni jeżdżą latami jednym, wcale nie młodym autem, które wygląda jak nowe.

Duże oszczędności

Dzięki prostym zasadom właściwej eksploatacji auta można uzyskać nawet dwukrotne wydłużenie trwałości jego podzespołów

---

Umiejętne dbanie o samochód to przede wszystkim duża oszczędność. Przedłużenie żywotności w dłuższym okresie pozwala zaoszczędzić sporo pieniędzy. Dla przykładu, prawidłowa eksploatacja auta z turbosprężarką pozwala na przejechanie dystansu rzędu 200 tys. km bez konieczności jej naprawy czy regeneracji. Nieprzestrzeganie podstawowych zasad obchodzenia się z nią skraca ten dystans do około 50 tys. km. Biorąc pod uwagę, że regeneracja turbo kosztuje około 1000 zł, okazuje się, że całkiem spore kwoty będą wydawane zupełnie bez powodu. A podzespołów, na których żywotność duży wpływ ma kierowca w samochodzie jest bardzo wiele, zatem wystarczy zmiana techniki jazdy, by w ciągu paru lat jazdy zaoszczędzić kilka tysięcy złotych.

Odpowiednia reakcja

Częstym błędem są drobne oszczędności, które w ostatecznym rozrachunku okazują się mieć poważne konsekwencje. Przeciąganie terminów wymiany oleju, tolerowanie wycieków oleju, brak szybkiej reakcji na stuki zawieszenia albo szarpanie koła zamachowego to tylko na pozór drobne grzechy. Jeśli samochód ma posłużyć na dłużej, nie warto odsuwać terminu napraw. Bardziej opłaca się wydać kilka złotych więcej lub trochę szybciej i wymienić jedną drobną rzecz na produkt dobrej jakości, niż później naprawiać pół samochodu, gdyż pierwotna awaria wywołała łańcuch kolejnych.

Poniżej opisujemy proste zasady, dzięki którym można w znaczący sposób wydłużyć żywotność podstawowych podzespołów auta. Nie wymaga to ani wiele wysiłku, ani wielkich wydatków, ani poważnej zmiany techniki jazdy.

NIE ŻAŁUJ PŁYNU DO SPRYSKIWACZYWycieranie szyb "na sucho" bardzo szybko prowadzi do powstawania rys. Jednocześnie przyspieszonemu zużyciu podlegają wycieraczki.

NIE STOSUJ ZBYT MOCNYCH ŻARÓWEKZamontowanie mocniejszych żarówek w celu podniesienia skuteczności oświetlenia to rozwiązanie na krótką metę. W dłuższym okresie trzeba się liczyć z negatywnymi konsekwencjami - zmatowieniem odbłyśników i nadpaleniem styków.

WYŁĄCZAJ ŚWIATŁA PRZED URUCHOMIENIEM SILNIKASkoki napięcia w instalacji w trakcie rozruchu silnika powodują zwiększenie ryzyka przepalenia żarówek. Lepiej włączyć je kilka sekund po ustabilizowaniu pracy jednostki napędowej.

OSTROŻNIE ZE SKROBACZKĄUsilne skrobanie szyb i reflektorów powoduje powstawanie wielu zarysowań. Szczególnie warto uważać na lampy - w wielu autach mają delikatne klosze wykonane z tworzyw sztucznych.

REGULARNIE CZYŚĆ ELEMENTY PLASTIKOWEKurz łatwo wnika we wszystkie zakamarki. Gdy nie jest systematycznie usuwany, wżera się w strukturę plastiku i bardzo trudno go później doczyścić.

USUWAJ PRZYCZYNY WILGOCIUszkodzone uszczelki czy niedrożne kanały odpływowe mogą być przyczyną przedostawania się wilgoci do wnętrza auta. W efekcie powstają warunki sprzyjające tworzeniu się grzybów i pleśni, a we wnętrzu panuje nieprzyjemny zapach.

NIE PRZEŁADOWUJ SAMOCHODUNadwozie poddane długotrwałym naprężeniom jest bardziej podatne na korozję.

UNIKAJ PARKOWANIA NA NIEUTWARDZONYM TERENIEParkowanie na trawie czy szutrowym podłożu, ze względu na większą wilgotność, znacznie przyspiesza korozję elementów podwozia, łożysk kół, układu wydechowego a także nadwozia.

NIE TOLERUJ ODPRYSKÓW I ZARYSOWAŃNawet drobne uszkodzenia powłoki lakierniczej stają się najczęstszą przyczyną powstawania korozji. Warto szybko uzupełnić braki lakierem przed rozwojem korozji.

2 RAZY DO ROKU NAWOSKUJ AUTOWarstwa wosku nie tylko poprawia estetykę nadwozia, ale także stanowi skuteczną ochronę przed drobniejszymi zarysowaniami, odchodami ptaków czy sokami drzew.

BŁYSKAWICZNIE USUWAJ ODCHODY PTAKÓWPtasie odchody są silnie żrące - zdarza się, że już po jednym dniu zostawiają ślady niemożliwe do usunięcia.

CO JAKIŚ CZAS UŻYWAJ KLUCZYKACentralny zamek to bardzo wygodne rozwiązanie, ale nieużywane bębenki szybko śniedzieją i nie można z nich korzystać. Najlepsza recepta na ich długie działanie to regularne korzystanie z kluczyka.

NIE WYCIERAJ BRUDU NA SUCHONa pozór niegroźne przetarcie samochodu "na sucho" może spowodować powstanie wyraźnie widocznych zarysowań. Ich spolerowanie wymagać będzie dużo wysiłku.

UNIKAJ MYCIA NA STARYCH MYJNIACH SZCZOTKOWYCHMycie z małą ilością wody, bez solidnego spłukania warstwy brudu z nadwozia w połączeniu z ostrymi szczotkami z tworzyw sztucznych mają dewastujący wpływ zarówno na stan lakieru, jak i szyb oraz reflektorów.

UŻYWAJ, NAWET JAK NIE POTRZEBUJESZW trakcie pracy klimatyzacji smarują się wszystkie jej elementy. Nieużywany przez dłuższy czas kompresor może ulec zatarciu, a układ rozszczelnieniu.

CO DWA LATA WYMIENIAJ CZYNNIK Z OLEJEMNawet w pełni sprawny układ nie jest idealnie szczelny - kontakt czynnika chłodniczego z otoczeniem może wpływać na pogorszenie jego właściwości (jest wymieszany z olejem, pełni więc też rolę smarującą). Będzie też pewność, że w układzie jest zawsze odpowiedni poziom czynnika.

KONTROLUJ STAN ZAWIESZENIA I UKŁADU KIEROWNICZEGOJuż w początkowym stopniu zużycia końcówek drążków kierowniczych, sworzni czy tulei zawieszenia dochodzi do minimalnych, niekontrolowanych ruchów koła zaburzających prawidłową zbieżność, a to prowadzi do szybkiego "ząbkowania" bieżnika.

NIE PODJEŻDŻAJ NA KRAWĘŻNIKI "Z UKOSA"Zbyt szybkie podjeżdżanie pod krawężnik może być przyczyną powstawania bąbli na boku opony. Szczególnie niebezpieczne może być podjeżdżanie do krawędzi pod kątem, zwłaszcza w przypadku opon "energooszczędnych", które mają podatne na uszkodzenia boki. Nawet delikatny kontakt może spowodować całkowite zniszczenie opony.

PILNUJ CIŚNIENIANajprostszy sposób na wydłużenie życia opony - przy prawidłowym ciśnieniu ogumienia bieżnik zużywa się równomiernie, spada ryzyko uszkodzenia na nierównościach i krawężnikach, zmniejsza się deformacja opon podczas jazdy przez co w mniejszym stopniu obciążona jest jej struktura.

REGULARNIE WYMIENIAJ FILTR POWIETRZANiedostateczna skuteczność filtrowania powietrza może spowodować przedostawanie się np. drobinek piasku do części ruchomych, co powoduje błyskawiczne szkody. Filtr warto wymieniać co rok.

NIE BÓJ SIĘ MOCNIEJSZEGO WCISKANIA GAZUPrzy delikatnym wciskaniu gazu nie wymusza się pracy układu zmiany geometrii doładowania, a to w konsekwencji prowadzi do zacierania się mechanizmu. Delikatna jazda sprzyja także tworzeniu się nagarów, co też blokuje układ regulacji.

NIE OBCIĄŻAJ SILNIKA DOPÓKI SIĘ NIE ROZGRZEJEDo czasu aż smarowanie nie osiągnie optymalnego poziomu - czyli przez pierwsze 2-3 km jazdy - nie należy zbyt mocno obciążać silnika, ani przekraczać 2-3 tys. obr./min. Chodzi o to, by sprężarka nie pracowała ze zbyt dużą prędkością.

POZWÓL SCHŁODZIĆ SIĘ SPRĘŻARCE PO FORSOWNEJ JEŹDZIENagłe wyłączenie silnika z rozgrzanym turbo powoduje zatrzymanie smarowania i spalanie oleju na łożyskach. Powstałe osady drastycznie przyspieszają zużycie sprężarki.

DOŁADOWUJ AKUMULATOR PROSTOWNIKIEM AUTOMATYCZNYMKorzystanie z automatycznej ładowarki do akumulatorów - kosztują około 50 zł - zapobiega ładowaniu zbyt dużym prądem lub przez zbyt długi czas. Nie dopuszcza się w ten sposób do gazowania elektrolitu, prowadzącegodo niszczenia masy czynnej lub przekładek międzypłytowych. Prostownik automatyczny sam dobierze parametry ładowania.

NIE DOPUSZCZAJ DO GŁĘBOKIEGO ROZŁADOWANIAW przypadku sporadycznego korzystania z auta należy regularnie - co 3-4 tygodnie - doładowywać akumulator. W przeciwnym razie dojdzie do jego głębokiego rozładowania, zasiarczenia płyt i w praktyce jego zniszczenia.

SOLIDNIE ZAMONTUJ, ŻEBY ZABEZPIECZYĆ PRZED WSTRZĄSAMIAkumulator jest bardzo wrażliwy na wstrząsy - choć wygląda solidnie, wewnątrz ma delikatne płyty ołowiane. Warto mocno zamontować go na swoim miejscu, aby zapobiec niekontrolowanym ruchom.

NIE KUPUJ AKUMULATORA O ZA DUŻEJ POJEMNOŚCIAkumulator powinien mieć pojemność przewidzianą przez producenta auta. Gdy jest zbyt duża, bateria będzie przez dłuższe okresy niedoładowana, a taki stan wpływa negatywnie na jej trwałość.

ZADBAJ O POPRAWNE DZIAŁANIE UKŁADU ZAPŁONOWEGOBłędy w procesie spalania mogą prowadzić do obecności cząstek paliwa w spalinach, co znacznie podnosi ich temperaturę i powoduje nadtopienie konwertera katalitycznego. Podobny efekt mogą dać zbyt długotrwałe próby odpalenia auta na hol, kiedy do wydechu dostaje się niespalone paliwo, co grozi gwałtownym zapłonem. Dla katalizatora szkodliwe jest już samo paliwo, nawet gdy nie nastąpi jego zapłon.

REAGUJ NA POBÓR OLEJUPrzyczyną przyspieszonego zużycia katalizatora jest bardzo często olej, przedostający się do układu wydechowego poprzez zużytą turbosprężarkę - co także prowadzi do podniesienia temperatury spalin i uszkodzenia wkładu.

OSTROŻNIE PRZY PRZEJEŻDŻANIU NIERÓWNOŚCI, GDY KATALIZATOR JEST NISKOUszkodzenie mechaniczne to jeden z najczęstszych powodów wymiany katalizatora umieszczonego pod autem. Pokruszony wkład może przy tym powodować ograniczenie drożności wydechu i spadek osiągów silnika.  Uszkodzenie obudowy skutkuje też najczęściej zwiększeniem emitowanego przez wydech hałasu.

"PRZEDMUCHAJ" KATALIZATOR W TRASIEJazda w trasie jest dobrym sposobem na pozbycie się zanieczyszczeń z katalizatora. To właśnie dlatego auta jeżdżące regularnie na dalszych dystansach mają najczęściej lepsze osiągi od porównywalnych samochodów, którewiększość czasu jeżdżą wyłącznie po mieście.

OSTROŻNIE Z EKOJAZDĄPrzy niskich obrotach i mocnym obciążeniu silnika dochodzi do bardzo silnych nacisków w układzie korbowo-tłokowym, przede wszystkim na panewkach. Zredukowanie biegu pozwoli na ograniczenie sił na współpracujących elementach.

PILNUJ POZIOMU OLEJU, NIE PRZECIĄGAJ WYMIANYDla silnika bardzo szkodliwy jest zarówno zbyt niski poziom oleju (co grozi zerwaniem ciągłości filmu olejowego i niemal natychmiastowym zatarciem jednostki), jak i zbyt wysoki - może to być oznaka niewłaściwie przebiegającej procedury oczyszczania filtra DPF, w wyniku czego olej silnikowy jest rozcieńczany przez olej napędowy. Ważne jest też, by nie przekraczać okresu między wymianami oleju zalecanymi przez producenta, przyczym jeśli wymagany przebieg nie zostanie osiągnięty w dwa lata, olej i tak kwalifikuje się do wymiany. Co ważne - koniecznie z filtrem.

UNIKAJ JAZDY NA KRÓTKICH DYSTANSACHNajwiększe zużycie silnika następuje przez pierwsze chwile po uruchomieniu, gdy warstwa filmu olejowego nie dotrze jeszcze do wszystkich zakamarków jednostki. Jeśli często jeździ się na krótkich trasach, udział odcinków przejechanych z niedostatecznym smarowaniem jest wyższy.

NIE "KATUJ" SILNIKANotoryczna ostra jazda z "dokręcaniem" obrotów do maksymalnych wartości powoduje bardzo szybkie ogólne wyeksploatowanie silnika.

CZĘSTO WYMIENIAJ FILTR PALIWAPowszechną przyczyną uszkodzeń wtryskiwaczy są zanieczyszczenia z paliwa. Aby wydłużyć żywotność elementów układów common rail, ich producenci zalecają wymianę filtra paliwa tak często jak oleju.

UNIKAJ PODEJRZANYCH STACJINawet jednokrotne zatankowanie zanieczyszczonego paliwa może doprowadzić do uszkodzenia wtryskiwaczy. To się po prostu nie opłaca.

NIE WYJEŻDŻAJ PALIWA DO KOŃCANa dnie baku zawsze gromadzi się sporo zanieczyszczeń. Przy często powtarzającej się jeździe "na oparach" rośnie ryzyko zassania brudu do układu paliwowego i uszkodzenia jego elementów.

NIE TOLERUJ NIESZCZELNOŚCINawet przez drobne pęknięcia baku, rury wlewowej czy odpowietrzającej do układu paliwowego przedostają się groźne zanieczyszczenia.

CO JAKIŚ CZAS PRZEJEDŹ SIĘ ZA MIASTOFiltr cząstek stałych wymaga oczyszczania - w mieście nie ma do tego warunków. Po kilku nieudanych próbach może dojść do nieodwracalnych uszkodzeń, lepiej jest co jakiś czas wyjechać poza miasto, by przeprowadzić procedurę samooczyszczania.

UNIKAJ MOCNEGO PRZYSPIESZANIA Z NISKICH OBROTÓWPo dodaniu gazu przy niskich obrotach tworzą się znaczne ilości sadzy zapychające filtr cząstek stałych.

STOSUJ OLEJE NISKOPOPIOŁOWESamochody z filtrem cząstek stałych bezwzględnie wymagają stosowania olejów oznaczonych "Low SAPS". Podczas pracy silnika zawsze spalają się niewielkie ilości oleju, a w przypadku produktów niskopopiołowych powstajemniej sadzy, zatykającej filtr.

SPRAWDZAJ WTRYSKIZużyte wtryskiwacze gorzej rozpylają paliwo w cylindrze, przez co nie ulega ono całkowitemu spaleniu, a to generuje dodatkowe ilości sadzy zatykającej filtr.

UNIKAJ PRZYSPIESZANIA Z NISKICH OBROTÓWNiestety, podstawowy wymóg jazdy ekonomicznej - zdecydowane przyspieszanie na wysokich biegach i przy niskich obrotach - powoduje znaczne obciążenie sprężyn i tłumików koła dwumasowego. Przy prędkości ok. 1500 obr./min i mniejszej zużycie jest najszybsze.

DELIKATNIE PUSZCZAJ SPRZĘGŁO, TAKŻE PRZY REDUKCJACHGwałtowny "strzał" ze sprzęgła nie służy ani kołu dwumasowemu (przeciążenie sprężyn i tłumików) ani sprzęgłu - może spowodować oderwanie okładzin od tarczy, zniszczyć tłumik drgań skrętnych, przyspieszyć zużycie wałka sprzęgłowego.

DELIKATNE RUCHY GAZEMSzarpanie przez ciągłe dodawanie i odejmowanie gazu powoduje niepotrzebne dodatkowe drgania obciążające koło dwumasowe.

ZADBAJ O POPRAWNĄ PRACĘ UKŁADU WTRYSKOWEGOZużyte wtryskiwacze zwiększają nierównomierność pracy silnika, co znacznie wpływa na trwałość koła dwumasowego - w starszych autach warto przeprowadzić diagnostykę komputerową i sprawdzić, czy wartość współczynnika korekcji nie jest zbyt duża.

STARAJ SIĘ NIE JEŹDZIĆ NA PÓŁSPRZĘGLEPoślizg sprzęgła podnosi temperaturę, co wpływa na przegrzanie smaru w kole dwumasowym, a w konsekwencji szybsze uszkodzenie ułożyskowania. Do tego dodać trzeba bardzo przyspieszone zużycie okładzin sprzęgła.  Dlatego nie wolno jeździć zbyt długo na półsprzęgle.

NIE TRZYMAJ NOGI NA PEDALE SPRZĘGŁANawet delikatne oparcie nogi na pedale sprzęgła powoduje włączenie się do pracy i znaczne przyspieszenie zużycia łożyskawyciskowego.

NIE TOLERUJ WYCIEKÓW OLEJU Z USZCZELNIACZYGuma, z której wykonany jest pasek jest bardzo wrażliwa na działanie oleju. Jakiekolwiek wycieki w okolicy mechanizmu rozrządu powodują znaczne przyspieszenie degradacji paska.

WYMIENIAJ KOMPLETNY ZESTAW Z ROLKAMI, NAPINACZEM I POMPĄUrwanie paska jest zazwyczaj spowodowane zatarciem któregoś elementów z nim współpracujących. Nie opłaca się kupować części gorszej jakości - całość jest tak trwała, jak najsłabszy element.

DELIKATNIE Z ODPALANIEM Z HOLUNagłe puszczenie sprzęgła może spowodować przeskoczenie paska rozrządu, co zazwyczaj skutkuje pogięciem zaworów.

NIE TRZYMAJ RĘKI NA DRĄŻKUNawet niewielki, ale stały nacisk na dźwignię biegów powoduje niepotrzebne obciążenie elementów roboczych.

NIE STOSUJ DODATKÓW DO OLEJUDodatki obniżające lepkość oleju powodują zmniejszenie współczynnika tarcia, który musi mieć odpowiednio dużą wartość, aby synchronizatory działały poprawnie.

DOCISKAJ SPRZĘGŁO DO OPORUZmiana biegów przy niedokładnym wysprzęgleniu sprzyja przyspieszonemu zużyciu synchronizatorów.

REAGUJ NA ZUŻYTY DWUMASKoło dwumasowe ma za zadanie ograniczenie przenoszenia obciążeń na dalsze elementy układu napędowego - gdy nie jest w pełni sprawne, powoduje przyspieszone zużycie m.in. skrzyni biegów.

NIE ZMIENIAJ ZAKRESÓW PODCZAS JAZDYPrzełączanie między zakresami do jazdy do przodu i do tyłu zanim samochód się zatrzyma powoduje obciążenie sprzęgiełek i hamulców.

NIE HOLUJ, NAWET JEŚLI PRODUCENT TO DOPUSZCZAHolowanie auta z automatyczną skrzynią biegów z wyłączonym silnikiem stwarza duże ryzyko zatarcia przekładni - pracuje wówczas bez smarowania. Nawet jeśli producent dopuszcza holowanie, lepiej jest to robić warunkowo przy niewielkiej prędkości i na krótkich dystansach. Najbezpieczniej jest wezwać lawetę.

NIE WRZUCAJ NA LUZ W CZASIE JAZDYPrzełączenie automatycznej skrzyni biegów na zakres neutralny w trakcie jazdy znacznie obniża ciśnienie w układzie smarowania przekładni. Szczególnie szkodliwe jest przełączenie w tryb "N" przy wyższych prędkościach.

WYMIENIAJ OLEJ I FILTRYAutomatyczna skrzynia jest niezwykle wrażliwa na niewłaściwe smarowanie. Podczas wymiany oleju można też zauważyć ślady awarii, np. opiłki w filtrze.

Tekst: Bartosz Zienkiewicz, zdjęcia: Paweł Tyszko, archiwum, producenci