"Pieniądze skończyły się w 2016 roku". NIK o stanie polskich dróg lokalnych

Takie wnioski płyną z obszernego, liczącego ponad 80 storn, raportu Najwyższej Izby Kontroli dotyczącego "wsparcia wybranych operacji w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020". Z dokumentu dowiadujemy się, że limit środków finansowych na drogi wyniósł ponad 2 mld 300 mln zł.

Najwyższa Izba Kontroli zwraca uwagę, że przy wyborze wniosków do realizacji nie było kryterium, które uwzględniałoby stan techniczny drogi, zagrażający bezpieczeństwu ruchu. Mimo tego NIK oceniła, że pomoc z PROW na drogi i targowiska była udzielana prawidłowo.

Program Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata 2014-2020 ma poprawić konkurencyjność rolnictwa, zarządzanie zasobami naturalnymi mającymi chronić klimat i zrównoważyć rozwój terytorialny obszarów wiejskich. Łączne środki publiczne przeznaczone na realizację PROW 2014-2020 wyniosły 13,6 mld euro, w tym:

•  8,7 mld euro z UE,
•  4,9 mld euro wkładu krajowego.

 Kontrolą objęto operacje budowy i modernizacji dróg lokalnych, bo rozwój społeczno-ekonomiczny wielu miejscowości wiejskich w Polsce ogranicza brak dobrej jakości dróg. NIK zajęła się też wsparciem inwestycji w targowiska lub obiekty budowlane przeznaczone na cele promocji lokalnych produktów. NIK skontrolowała Centralę Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa (ARiMR), Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego oraz urzędy gmin w Kotuniu i Tłuszczu. Zbadano okres od 1 stycznia 2015 r. do 30 czerwca 2021 r.

Kontrola wykazała, że ARiMR prawidłowo zawarła umowy delegowania zadań dotyczące operacji typu drogi i operacji typu targowiska z 16 samorządami województw. Agencja i Urząd Marszałkowski Województwa Mazowieckiego prawidłowo przygotowały się do realizacji tych operacji. Samorząd województwa prawidłowo przeprowadził nabory wniosków o przyznanie pomocy (WoPP).

W całej Polsce na operacje typu targowiska złożono 329 takich wniosków, do realizacji przyjęto 266. W przypadku dróg złożono 5 466 wniosków, do realizacji przyjęto 2 322. Ponad połowie wnioskodawców (2 789) odmówiono przyznania pomocy. Główną przyczyną odmowy był brak środków finansowych. Z tego powodu pomocy odmówiono w 1 859 przypadkach, 355 wniosków zostało odrzuconych lub wycofanych. Złożone WoPP podlegały ocenie przez samorządy województw, m.in. przyznawano im punkty za kryteria wyboru operacji i na tej podstawie sporządzano listy rankingowe. Kryteria te nie uwzględniały stanu technicznego dróg, który może zagrażać bezpieczeństwu uczestników ruchu drogowego.

NIK zwraca uwagę na brak ogólnokrajowych, szczegółowych danych dotyczących stanu technicznego dróg lokalnych. Nie pozwala on oszacować potrzeb  w zakresie ich modernizacji i budowy. Takie dane mają jedynie zarządcy dróg. Problem ten wskazała Najwyższa Izba Kontroli w megainformacji "Bezpieczeństwo uczestników ruchu drogowego".  

Ze zleconego przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi raportu pt. "Polska Wieś i Rolnictwo 2019" wynika, że inwestycje w drogi lokalne są w dalszym ciągu najbardziej istotnymi w kontekście potrzeb na obszarach wiejskich. Według 48 proc. mieszkańców wsi, w ich gminie ze środków unijnych w pierwszej kolejności należy dofinansować budowę dróg. Niewystarczająco rozwinięta infrastruktura techniczna wciąż pozostaje jedną z najistotniejszych barier rozwoju obszarów wiejskich. Jej brak często decyduje o pomijaniu lokowania inwestycji na tych obszarach i wybieraniu lokalizacji wyposażonych w podstawowe zasoby. 

W okresie objętym kontrolą wybudowano 218,3 km dróg lokalnych oraz przebudowano nawierzchnię o długości 3 188,2 km. Tymczasem długość dróg lokalnych (powiatowych i gminnych) w Polsce wynosi wg. GUS 376 mln 128 tys. km. Oznacza to, że w ramach PROW 2014-2020 operacje typu drogi objęły 0,08 proc. długości dróg lokalnych.
W raporcie czytamy też, że w związku z wynikami kontroli i wdrażaniem programu rozwoju obszarów wiejskich w ramach perspektywy programowo-finansowej Unii Europejskiej na lata 2021-2027 uwzględniając potrzebę wyeliminowania jednej z barier dla rozwoju obszarów wiejskich, tj. słabo rozwiniętej infrastruktury drogowej, a także poprawy bezpieczeństwa uczestników ruchu drogowego Najwyższa Izba Kontroli wskazuje Ministrowi Rolnictwa i Rozwoju Wsi na potrzebę:

• zintensyfikowania działań na rzecz pozyskiwania środków finansowych na budowę i modernizację dróg lokalnych na obszarach wiejskich w ramach właściwych programów krajowych i programów współfinansowanych z funduszy Unii Europejskiej,
  
• rozważenia, wobec złego stanu technicznego dróg lokalnych, uwzględnienia w ramach stosowanych kryteriów, które decydują o przyznaniu pomocy, kryterium dotyczącego stanu technicznego dróg, który może zagrażać bezpieczeństwu ruchu.

Pomagajmy Ukrainie - Ty też możesz pomóc

***