Jak działa klimatyzacja samochodowa? Jak jej używać i serwisować

Podstawowym zadaniem klimatyzacji samochodowej jest obniżenie temperatury powietrza wewnątrz pojazdu. Działa ona na zasadzie cyrkulacji czynnika chłodniczego w obiegu zamkniętym. Główne elementy tego systemu to sprężarka, skraplacz, zawór rozprężny oraz parownik. Sprężarka odpowiada za sprężanie czynnika chłodniczego, co powoduje wzrost jego temperatury i ciśnienia. 

Następnie gorący, sprężony czynnik przepływa do skraplacza, gdzie oddaje ciepło do otoczenia i ulega kondensacji. Czynnik w postaci cieczy przechodzi przez zawór rozprężny, gdzie jego ciśnienie gwałtownie spada, co powoduje jego ochłodzenie. Schłodzony czynnik trafia do parownika, gdzie odbiera ciepło z wnętrza pojazdu, powodując obniżenie temperatury powietrza. Proces ten jest cykliczny i pozwala na utrzymanie komfortowej temperatury wewnątrz samochodu.

Czynnik chłodniczy, zwany również gazem, używany w klimatyzacji samochodowej, to zazwyczaj R134a lub R1234yf. R134a był powszechnie stosowany przez wiele lat, jednak ze względu na jego negatywny wpływ na środowisko zaczęto wprowadzać bardziej ekologiczny R1234yf. Oba te czynniki mają różne właściwości fizyczne i chemiczne, ale ich podstawowe zadanie pozostaje takie samo: efektywne chłodzenie powietrza. Trzeba pamiętać, że pierwsze 100 gramów starszego czynnika R134a kosztuje 120-150 zł, a kolejne 100 gramów około 40 zł. W przypadku nowszego czynnika R1234yf pierwsze 100 gramów może kosztować nawet 250 zł, a kolejne 100 gramów - 80 zł.

Ciśnienie w układzie klimatyzacji samochodowej jest kluczowym parametrem, który wpływa na jej wydajność - od niego zależy, jak efektywnie czynnik chłodniczy będzie usuwał ciepło z samochodu. Prawidłowe ciśnienie robocze zależy od temperatury otoczenia i rodzaju czynnika chłodniczego, ale zazwyczaj mieści się w zakresie od 1,5 do 2,5 bara na niskim ciśnieniu i od 8 do 12 barów na wysokim ciśnieniu. Niewłaściwe ciśnienie może prowadzić do nieefektywnego działania klimatyzacji lub nawet do uszkodzenia jej komponentów. Do utraty ciśnienia mogą prowadzić wszystkie nieszczelności czy uszkodzenie np. sprężarki.

Ciekawym aspektem klimatyzacji samochodowej jest pytanie, czy może ona również ogrzewać wnętrze pojazdu. Tradycyjna klimatyzacja nie pełni funkcji ogrzewania. Jednak w samochodach z klimatyzację automatyczną, która współpracuje z systemem ogrzewania system może precyzyjnie kontrolować temperaturę wewnątrz pojazdu, zarówno ją obniżając, jak i podwyższając, korzystając z oddzielnych obiegów dla chłodzenia i ogrzewania.

Regularny serwis klimatyzacji samochodowej jest niezwykle istotny dla jej długotrwałego i efektywnego działania. Obejmuje on kilka kluczowych czynności, takich jak kontrola i uzupełnienie czynnika chłodniczego, wymiana filtra kabinowego, czyszczenie parownika i skraplacza oraz sprawdzenie szczelności układu. Koszt serwisu klimatyzacji może się różnić w zależności od zakresu prac i modelu samochodu. Czyszczenie układu klimatyzacji kosztuje zazwyczaj od 100 do 200 złotych, natomiast nabicie klimatyzacji, czyli uzupełnienie czynnika chłodniczego, kosztuje od 150 do 400 złotych. Częstotliwość napełniania klimatyzacji zależy od jej użytkowania i stanu technicznego, ale ogólnie zaleca się, aby wykonywać to co dwa lata.

Ważne jest również, aby regularnie sprawdzać poziom oleju w układzie klimatyzacji, który zapewnia smarowanie i chłodzenie sprężarki. Do większości układów stosuje się specjalny olej PAG, który jest kompatybilny z czynnikiem chłodniczym i nie powoduje jego rozkładu, a dzięki swoim właściwościom dobrze odprowadza ciepło z układu i efektywnie smaruje poszczególne jego części. Wymiana oleju powinna następować co dwa lata, koszt 1 litra to zwykle około 50-100 zł.