​Jaki jest czas pracy kierowcy w nocy i kiedy zaczyna się nocna zmiana?

Kwestię czasu pracy kierowców w nocy i za dnia w Polsce reguluje prawo. Dokładniej - ustawa o czasie pracy kierowców z 14 kwietnia 2004 roku (znowelizowana w lutym 2022 roku) oraz ustawa o transporcie drogowym z 6 września 2001 roku (znowelizowana 5 lipca 2018 roku). Informują one między innymi o tym, kiedy jest pora nocna dla kierowcy i kiedy należy się dodatek za pracę w nocy, jak długo można pracować za kierownicą oraz jakie są kary za przekroczenie regulaminowego czasu pracy.

Porą nocną w Kodeksie pracy określa się 8 godzin mieszczących się w przedziale od 21 do 7 rano. To, które to będą godziny, jest zależne od ustaleń danego przedsiębiorstwa zawartych w regulaminie pracy.

Jednak ważniejsza w branży transportowej jest inna pora nocna, która wynosi 4 godziny i mieści się w przedziale od północy do godziny 7 rano. W tym wypadku zakres pory nocnej jest ustalany indywidualnie przez firmę. Służy ona do regulacji czasu pracy kierowcy i obowiązkowych przerw od jazdy.

Godziny nocne kierowcy są ustalane każdorazowo przez firmę i w taki sposób, jaki najbardziej odpowiada charakterowi jej działalności. Jedyną zasadą jest to, że muszą mieścić się w wyznaczonym powyżej przedziale. Mogą więc być to godziny np. od 3 do 7, ale też od północy do 4.

Zgodnie z obowiązującym prawem, jeśli choć część czasu pracy kierowcy odbywa się w porze nocnej (rozumianej na drugi z wymienionych sposobów), to wykonywanie obowiązków zawodowych nie może trwać dłużej niż 10 godzin.

Wlicza się w to:

• prowadzenie pojazdu;
• obowiązkowe przerwy o długości zależnej od całkowitego czasu pracy kierowcy w danym dniu;
• wszystkie inne czynności związane z zawodem, m.in.: załadunek i rozładunek towaru, czynności spedycyjne, wykonywanie formalności administracyjnych czy pozostawanie w gotowości do pracy (np. podczas załadunku).

Kluczowe jest precyzyjne ewidencjonowanie pracy za pomocą tachografu. Dzięki temu pracownik będzie dokładnie wiedział, kiedy powinien udać się na spoczynek. Z kolei pracodawca w razie kontroli będzie w stanie udowodnić czas pracy kierowcy.

W lutym 2022 roku weszły w życie istotne regulacje dotyczące czasu pracy kierowcy, a dokładniej - przerwy. Zgodnie z nimi jazda samochodem (lub innym pojazdem) w celach zawodowych w nocy nadal może trwać do 10 godzin, a limit ten można zresetować tylko po odbyciu obowiązkowej przerwy od pracy trwającej minimum 7 godzin.

Po tym kierowca znów może pracować do 10 godzin, a w tygodniu - łącznie maksymalnie 60 godzin, jednak średnia z ostatnich 4 miesięcy pracy nie może przekroczyć 48 godzin tygodniowo. Wcześniej kierowcy nie mogli wznawiać pracy po przerwie, jeśli akurat trwała ustalona pora nocna.

Jasne określenie pory nocnej w przedsiębiorstwie zatrudniającym kierowców jest też konieczne do obliczenia dodatku za pracę w nocy.

Zgodnie z Kodeksem pracy dodatek za pracę w nocy, a dokładniej w porze nocnej wyznaczonej przez pracodawcę, wynosi 20% stawki godzinowej wynikającej z minimalnego wynagrodzenia za pracę w danym miesiącu.

Liczy się go każdorazowo w taki sposób, że w danym miesiącu bierze się wysokość minimalnego wynagrodzenia (np. w styczniu 2023 roku będzie to 3490 zł), następnie dzieli się je przez liczbę godzin roboczych (168 w styczniu 2023 roku), i liczbę tę mnoży się następnie przez 20%.

Dla przykładu: 3490 zł dzielone przez 168 to 20,77 zł. 20% tej kwoty to 4,15 zł. A więc w styczniu 2023 roku kierowca za każdą godzinę pracy w nocy otrzyma dodatek w wysokości 4,15 zł.

W 2023 roku dodatek za pracę w nocy w kolejnych miesiącach wyniesie:

1. w styczniu 2023 - 4,15 zł;
2. w lutym 2023 - 4,36 zł;
3. w marcu 2023 - 3,79 zł;
4. w kwietniu 2023 - 4,59 zł;
5. w maju 2023 - 4,15 zł
6. w czerwcu 2023 - 4,15 zł
7. w lipcu 2023 - 4,29 zł (wtedy też wynagrodzenie minimalne zwiększy się do kwoty 3600 zł brutto);
8. w sierpniu 2023 - 4,09 zł;
9. we wrześniu 2023 - 4,29 zł;
10. w październiku 2023 - 4,09 zł;
11. w listopadzie 2023 - 4,50 zł;
12. w grudniu 2023 - 4,74 zł.

Czy dodatek za pracę w nocy jest obowiązkowy? Również tę kwestię reguluje Kodeks Pracy, zgodnie z którym ten dodatek jest obowiązkowy w każdym przypadku. Jeśli więc pracodawca nie wypłaca dodatku, po prostu łamie prawo.

***