Jak przedłużyć życie skrzyni automatycznej

Udział samochodów wyposażonych w automatyczną skrzynię biegów rośnie zarówno w przypadku rynku pierwotnego (w latach 2001-2013 wzrósł w Europie z 13 do 21%), jak i rynku wtórnego (obecnie w serwisie ogłoszeniowym OtoMoto automaty stanowią 21% ofert).

Zmieniają się też same skrzynie: powolne, 3- i 4-biegowe automaty kojarzą się dziś głównie z youngtimerami. Współczesne przekładnie automatyczne mają 5, 6, 7, a nawet i 10 biegów, a wyposażone w nie samochody pod względem osiągów i zużycia paliwa często przebijają odpowiedniki ze skrzynią manualną.

D i w drogę

Dwie podstawowe zasady dotyczące samochodów ze wszystkimi rodzajami skrzyń automatycznych (klasycznych, z przekładnią hydrokinetyczną, bezstopniowych oraz zautomatyzowanych) brzmią: tryb jazdy w przód lub bieg wsteczny włączamy zawsze, gdy samochód stoi nieruchomo (a nie podczas toczenia się), a w trakcie jazdy nie przełączamy na luz (N). Dotyczy to również stania w korku - z jednej strony częste rozłączanie napędu przyspiesza zużycie elementów skrzyni, z drugiej zwyczajnie nie ma potrzeby "mieszania" drążkiem. Pozycja N służy do przejścia z trybu jazdy w przód i tył oraz np. wjechania na lawetę.

Wiele automatów nie przepada też za agresywnym stylem jazdy - mają trudności z przenoszeniem wysokiego momentu obrotowego (np. Mercedes S 400 CDI W220) lub znoszeniem długotrwałej jazdy autostradowej na wysokich obrotach (starsze auta z Ameryki Płn.).

Ograniczone holowanie

Jeśli o lawecie mowa - to najlepszy sposób na przemieszczenie samochodu z automatem w razie awarii. Możliwości holowania są tu ograniczone, a niekiedy jest to całkowicie zabronione (niektóre auta z CVT).

Uważać trzeba również na zbyt ciężki bagaż czy przyczepę. Przed zakupem warto sprawdzić dopuszczalne masy holowania, bo w przypadku niektórych modeli z automatem producenci w ogóle nie dopuszczają takiej możliwości (np. Fabia II RS, wiele hybryd).

Nie olewać oleju

Kluczowe dla trwałości przekładni jest przestrzeganie interwałów serwisowych: olej należy wymieniać co 60 tys. km lub co 5 lat, a w przypadku jazdy po mieście - nawet co 40 tys. km (także w autach, w których teoretycznie oleju się nie wymienia). Warto upewnić się, czy mechanicy dobrali środek zgodny z zaleceniami producenta.

Tych zasad należy przestrzegać

• Rozgrzewanie skrzyni - przy uruchamianiu na zimno warto odczekać kilkadziesiąt sekund przed ruszeniem z miejsca, a przed osiągnięciem temperatury eksploatacyjnej unikać gwałtownych przyspieszeń i wysokich obrotów.
• Dobór oleju - do nowszych skrzyń zalecane są konkretne typy oleju, czasami trzeba je sprowadzać np. z USA - nie wolno tego ignorować.
• Samochody z automatem nie są przystosowane do długotrwałego holowania na kołach - w razie awarii najlepiej wezwać pomoc drogową lub sprawdzić zalecenia w instrukcji; przyjmuje się, że dozwolone jest holowanie przez 10-20 km, do 40 km/h, najlepiej z włączonym silnikiem.

Tego nie wolno robić

• Wybierać pozycji jazdy w przód lub w tył, gdy samochód jeszcze się toczy.
• Wrzucać luzu (N) podczas jazdy - powoduje to gwałtowną utratę ciśnienia smarowania, może też doprowadzić do zgaśnięcia silnika i braku wspomagania hamulców.
• Zostawiać auta na wzniesieniu bez hamulca pomocniczego - parkowanie na wzniesieniu bez "ręcznego" obciąża skrzynię; po zaparkowaniu najpierw zaciągamy hamulec pomocniczy, później przestawiamy dźwignię biegów w pozycję P.
• Ruszać agresywnie z przytrzymaniem hamulca lewą stopą (nie dotyczy procedur startowych).
• Obciążać samochodu ponad dopuszczalną ładowność lub ciągnąć zbyt ciężką przyczepę.

Tego należy przestrzegać

• Płynne ruszanie - podobnie jak klasyczne automaty, skrzynie CVT są wrażliwe na agresywne ruszanie z miejsca i przegrzanie, do którego może dojść np. gdy samochód zakopie się w błocie lub śniegu.

Tego nie wolno robić

• Przełączać na luz w czasie jazdy.
• Holowanie - producenci aut z CVT często w ogóle go zabraniają.
• Wspomagać się gazem na wzniesieniu - aby nie cofać się przy podjeżdżaniu pod górę, należy trzymać hamulec, a nie łagodnie wciskać gaz.

Tego należy przestrzegać

• Wymiana oleju - skrzynie DSG są wrażliwe na stan środka smarnego, dlatego należy pilnować regularnych wymian (zazwyczaj co 60 tys. km).
• W korkach warto unikać dłuższego toczenia się bez gazu lub ręcznie wybrać w tym celu 1. bieg - zmniejsza to obciążenie skrzyni.

Tego nie wolno robić

• Przeciążać auta i holować ciężar ponad zalecenia producenta.

Niepokojące objawy mogące sygnalizować awarię skrzyni

• Poślizg przy zmianie biegu - podczas jazdy należy obserwować obrotomierz - przy zmianie biegów w górę obroty silnika nie powinny wzrastać.
• Wibracje - na postoju lub przy zmianie biegów nie powinny występować żadne silne wibracje z układu napędowego.
• Opóźnienie przy załączaniu napędu - po wybraniu D lub R napęd powinien załączyć się bez zbędnej zwłoki.
• Wycieki - przed zakupem należy obejrzeć podwozie w poszukiwaniu śladów wycieków i uszkodzeń obudowy.

• Skrzynia zaczyna "gubić" biegi po rozgrzaniu - jazdę próbną używanym autem z automatem warto odbyć na dłuższym dystansie i sprawdzić działanie skrzyni na zimno i po rozgrzaniu.

• Zapach spalenizny z oleju - przy oględzinach warto sprawdzić poziom oleju w skrzyni (o ile jest taka możliwość); zazwyczaj robi się to po rozgrzaniu, olej nie powinien pachnieć spalenizną.

• Błędy komputera - nie wolno ignorować lampki sygnalizującej błąd skrzyni; warto sprawdzić jego kod i zweryfikować powód w ASO lub internecie.

Tekst: Marcin Sobolewski, zdjęcia: archiwum; "Motor" 36/2016

Przewodnik po automatach – EKSPLOATACJA

Samochód z automatem bez tajemnic – PORADY

Kupujemy samochód z automatem – SAMOCHODY UŻYWANE