W straży zabraknie kierowców? Prawniczy bubel paraliżuje działania OSP
Oprac.: Paweł Rygas
Nowe przepisy o ochotniczych strażach pożarnych mają poważną lukę. Zapomniano w nich o kwestii wydawania zaświadczeń dla nowych kierowców OSP. Prawniczy bubel może wkrótce zdecydowanie utrudnić sprawne działanie ochotniczych straży. W sprawie interweniował właśnie Rzecznik Spraw Obywatelskich.
Po wejściu w życie przepisów nowej ustawy o ochotniczych strażach pożarnych okazało się, że starostowie nie mogą wydawać zaświadczeń dla nowych kierowców pojazdów OSP, bo nie mają ku temu stosownej podstawy prawnej. Problem wyniknął z tego, że ustawa o ochotniczych strażach pożarnych uchyliła przepisy ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej, które określały jaki podmiot wydaje takie zaświadczenia.
Kwalifikacje osoby, która może kierować pojazdem uprzywilejowanym, zostały określone w przepisach ustawy o kierujących pojazdami. Ustawa ta określa też kiedy członek OSP może kierować pojazdem uprzywilejowanym. Organem właściwym do wydania zezwolenia na kierowanie takim pojazdem jest starosta.
W przypadku kierowców OSP, oprócz podstawowych warunków, dodatkowym wymogiem wydania zezwolenia jest przedstawienie stosownego zaświadczenia potwierdzającego, że osoba ma być kierującym pojazdem ochotniczej straży pożarnej.
Kolejny bubel. W ustawie o OSP zapomniano o kierowcach?
Od 1 stycznia 2022 r., kiedy weszła w życie ustawa o OSP, starostwie odmawiają wydania zezwolenia podnosząc, że nie wiadomo, kto jest obecnie podmiotem uprawnionym do wydania dla kierującego pojazdem OSP stosownego zaświadczenia potwierdzającego. Jedynie taki dokument uprawnionego organu może być podstawą dla starosty do zwolnienia członka OSP od obowiązku dołączenia do wniosku zaświadczenia o ukończeniu kursu dla kierujących pojazdami uprzywilejowanymi.
W mediach wskazuje się również, że starostowie nie wydają zezwolenia, bo ich zdaniem jest to luka prawna. Zdarza się też, że niektórzy wójtowie wydają zaświadczenie i oczekują od starosty rozstrzygnięcia sprawy.
RPO w obrnie strażaków ochotników
Zdaniem Rzecznika Praw Obywatelskich, wójt powinien mieć wyraźną postawę prawną do wydawania takiego zaświadczenia. Przemawia za tym zasada legalności i praworządności z art. 7 Konstytucji RP. Wynika z niego m.in. obowiązek wskazania przez przepisy prawa kompetencji do działania organom administracji publicznej i zakaz domniemywania takich kompetencji.
Dlatego ZRPO Stanisław Trociuk poprosił ministra infrastruktury Andrzeja Adamczyka o odniesienie się do tego problemu i rozważenie nowelizacji przepisów.
W odpowiedzi z 11 sierpnia 2022 r. Ministerstwo Infrastruktury potwierdza wystąpienie opisanego w piśmie Rzecznika problemu.
Resort informuje, że 8 lipca 2022 r. przedstawiło wszystkim Starostwom Powiatowym swoją interpretację przepisów, wskazując, że wymóg określony w art. 109 ust. 1b ustawy o kierujących pojazdami odnosi się do przepisu, który został uchylony i brak jest podstaw do uznania, że dyspozycja tego przepisu może być zrealizowana. Tym samym starosta nie może skutecznie żądać przedstawienia zaświadczenia wydanego przez podmiot, o którym mowa w art. 32 ust. 2 ustawy z dnia 24 sierpnia 1991 r. o ochronie przeciwpożarowej potwierdzającego, że osoba ma być kierującym pojazdem ochotniczej straży pożarnej (OSP).
Przepisowa prowizorka. W OSP zabraknie kierowców?
Przedstawiciele ministerstwa wskazują, że istnieje możliwość uzyskania takiego zaświadczenia na podstawie przepisów Kodeksu postępowania administracyjnego. Zgodnie bowiem z art. 217 § 1 i 2 pkt 2 k.p.a. organ administracji publicznej ma obowiązek wydać zaświadczenie ze względu na swój interes prawny w urzędowym potwierdzeniu określonych faktów lub stanu prawnego.
Skoro zatem wójt (burmistrz, prezydent miasta) wykonuje swoje zadania względem OSP zarówno o charakterze majątkowym, jak i koordynacyjnym, a ponadto posiada informacje o umowie pomiędzy właściwym komendantem powiatowym (miejskim) Państwowej Straży Pożarnej a strażakiem ratownikiem OSP na pełnienie funkcji kierowcy w danej OSP, to ma on możliwość potwierdzenia - w formie zaświadczenia - określonych faktów.
Ministerstwo w odpowiedzi podkreśla brak podstaw do skutecznego żądania przedłożenia staroście zaświadczenia, o którym mowa w art. 109 ust. 1b ustawy o kierujących pojazdami. Co do zasady, wójt (burmistrz, prezydent miasta) może wydać zaświadczenie potwierdzające, że dana osoba ma być kierującym pojazdem OSP - na zasadzie potwierdzenia faktów lub stanu prawnego, wynikającego z danych posiadanych przez ten organ - na podstawie przepisów działu VII k.p.a. ("wydawania zaświadczeń") - na wniosek osoby zainteresowanej, o ile będzie posiadał stosowne informacje.
Z całą pewnością istnieje nieścisłość w przepisach ww. aktów prawa powszechnie obowiązującego, którą należy wyeliminować poprzez zmianę przepisów ustawy o kierujących pojazdami - pisze wiceminister infrastruktury Andrzej Bittel.
Dodaje też, że resort podjął już działania zmierzające do nowelizacji wskazanego art. 109 ust. 1b ustawy o kierujących pojazdami.
***
