ESP. Co to za system i jak działa stabilizacja toru jazdy?
Oprac.: Tomasz Wróblewski
Stabilność samochodu to jeden z paramentów, który pozwala zachować kontrolę nad pojazdem w różnych okolicznościach. Przyczyn utraty kontroli jest kilka: śliska nawierzchnia, poślizg wynikający z nadsterowności lub podsterowności. Aby temu zaradzić, producenci samochodów opracowali system ESP (Electronic Stability Program), który interweniuje w ułamku sekundy i stara się przywrócić samochód na właściwy tor jazdy.
Stabilizacja toru jazdy i system ESP
ESP (Electronic Stability Program) to system w samochodzie znany również jako ESC, DSC, VDA, a także PSM. Wielu producentów ma swoje oznaczenia - stąd różnica w określeniach. ESP jest częścią elektronicznych systemów bezpieczeństwa czynnego.
Podobnie jak ABS (Anti-Lock Braking System) czy ASR (Acceleration Slip Regulation), ESP pomaga w prowadzeniu pojazdu.
Do czego służy ESP i w jaki sposób poprawia bezpieczeństwo?
System ESP służy do korygowania toru jazdy w momencie poślizgu. Układ jest wspomagany szeregiem czujników, które działają nieustannie w trakcie jazdy i przesyłają informacje o nieprawidłowym położeniu pojazdu.
System ESP interweniuje w momencie wystąpienia różnicy między faktycznym torem ruchu samochodu a tym, który wybrał kierowca. Na podstawie pomiarów zebranych przez czujniki, ESP uruchamia hamulce przy odpowiednich kołach oraz zmniejsza moment obrotowy silnika. Trzeba jednak pamiętać, że nie zmienia on praw fizyki i jeśli przesadzimy z prędkością, to elektronika pozostanie bezsilna.
Układ zapobiega nadsterowności i podsterowności samochodu.
- Nadsterowność - Wynika z poślizgu kół tylnej osi. Tył pojazdu w trakcie zakrętu "ucieka" na zewnątrz.
- Podsterowność - Wynika z poślizgu kół przedniej osi. W trakcie zakrętu przód pojazdu "ucieka" na zewnątrz.
Gdzie jest czujnik ESP w samochodzie?
Zanim ESP rozpocznie korygowanie toru ruchu, czujniki muszą najpierw wykryć zagrożenie. Na podstawie zebranych danych system stabilizacji toru jazdy określa, kiedy pojazd może znaleźć się w krytycznej sytuacji. Na ESP składają się czujniki:
- prędkości pojazdu,
- skrętu kierownicy,
- ciśnienia płynu hamulcowego,
- momentu obrotowego przenoszonego na koła,
- prędkości obrotowej koła.
Jak sprawdzić ESP w samochodzie?
ESP to bardzo niezawodny system sterowania i duża pomoc dla kierowcy. Należy jednak brać pod uwagę, że stabilizator toru jazdy ESP jest sprzętem elektronicznym. Może się więc zdarzyć, że czujnik ulegnie awarii, co wywoła komunikat o błędzie na desce rozdzielczej, wskazujący na usterkę układu ESP. Wszelkie nieprawidłowości w działaniu ESP powinny zostać sprawdzone przez mechanika.
Dlaczego zapala się kontrolka ESP?
Lampka ostrzegawcza ESP na desce rozdzielczej pojazdu może czasami się zapalić. Zdarza się to w momencie:
- Po uruchomieniu pojazdu - po włączeniu zapłonu kontrolka ESP zapala się (jak również wszystkie inne kontrolki), a następnie gaśnie po uruchomieniu pojazdu.
- Podczas pracy - lampka ostrzegawcza zapala się, kiedy auto wpada w poślizg i system ESP interweniuje.
- W przypadku nieprawidłowego działania ESP - w trakcie problemu z działaniem ESP kontrolka pozostaje ciągle włączona. W takiej sytuacji pojazd musi zostać sprawdzony przez pracownika serwisu.
Kontrolka ESP - jak wyłączyć system?
W większości pojazdów ESP można wyłączyć, naciskając przycisk "ESP" na desce rozdzielczej. Przy normalnym użytkowaniu pojazdu nie zaleca się wyłączania ESP, ponieważ jego działanie jest bardzo ważne dla bezpieczeństwa kierowcy, pasażerów oraz innych uczestników ruchu drogowego.
System doskonale sprawdza się w trudnych warunkach atmosferycznych, zwłaszcza w trakcie opadów śniegu i deszczu, lub podczas słabej przyczepności. Dezaktywacja może być przydatna np. dla kierowców sportów samochodowych, którzy chcą sprawdzić osiągi pojazdu, podczas jazdy po torze.
ABS, ASR, EPS. Co różni systemy bezpieczeństwa w samochodzie?
Te trzy skróty reprezentują różne systemy bezpieczeństwa, które uzupełniają się wzajemnie, aby sprawować lepszą ochronę pojazdu w czasie podróży. W ten sposób każdy z nich odpowiada określonej roli:
- ABS. System zapobiegający blokowaniu kół, zwłaszcza w przypadku nagłego lub dość silnego wciśnięcia pedału hamulca. Jest to szczególnie przydatne na drodze o słabej przyczepności, ponieważ przeciwdziała poślizgowi samochodu.
- ASR. Zmniejsza poślizg kół i pozwala na większą kontrolę pojazdu. Zapobiega utracie przyczepności kół podczas przyspieszania.
- ESP. System stabilizacji toru jazdy. W momencie, gdy samochód zbacza z właściwego kursu, układ ESP ogranicza moment obrotowy silnika oraz uruchamia hamulce wybranych kół, dążąc do przywrócenia samochodu na właściwy tor jazdy.
