Co to jest ABS i jak hamować, gdy włączy się w aucie na śliskiej drodze?
Oprac.: Tomasz Wróblewski
System zapobiegający blokowaniu kół podczas hamowania, czyli ABS, nie jest nowością w branży motoryzacyjnej. Jednak nadal trafiają się kierowcy, którzy nie wiedzą, jak działa ten system. Co to jest ABS, jakie są jego zalety oraz jaki ma wpływ na bezpieczną jazdę?
ABS w samochodzie - co to jest ABS i do czego służy?
Skrót ABS składa się ze słów "Anti-lock braking system". Jego działanie opiera się na natychmiastowym zapobieganiu blokowania się kół w przypadku hamowania.
Układ ABS jest systemem kluczowym dla bezpieczeństwa, ponieważ pozwala kontrolować samochód podczas hamowania na śliskiej nawierzchni. Zgodnie z unijnym prawodawstwem od 1 lipca 2006 roku wszystkie nowe samochody osobowe oferowane w Polsce są wyposażone w układ ABS.
ABS kiedy się włącza i jak działa?
Układ ABS składa się z kilku elementów:
- czujnika przy każdym kole pojazdu,
- komputera,
- hydraulicznego układu sterującego pracą hamulców.
Komputer analizuje informacje o prędkości kół wysyłane przez czujniki. Jeśli wykryje, że koło zablokowało się, zwolni na nie nacisk, aby nadal się obracało. Gdy tylko pojazd odzyska przyczepność, system zwiększa ciśnienie w układzie hamulcowym.
Układ ABS wykonuje zmiany ciśnienia kilkadziesiąt razy na sekundę. Kierowca odczuwa wtedy "bicie" na pedał hamulca oraz charakterystyczny odgłos. Należy zauważyć, że ABS nie działa przy niskich prędkościach (mniej niż 5 km/h), ponieważ w tym przypadku konieczne jest zablokowanie kół, aby pojazd się zatrzymał.
Kiedy ABS wydłuża drogę hamowania?
W momencie, gdy koła w samochodzie całkowicie się blokują, czy to podczas awaryjnego zatrzymania, czy na mokrej, śliskiej nawierzchni, następuje utrata przyczepności i trudności z prowadzeniem.
Układy ABS zapobiegające blokowaniu się kół podczas hamowania zostały zaprojektowane tak, aby umożliwiać zachowanie kontroli nad pojazdem i uniknięcie kolizji.
Podczas hamowania koła pojazdu bez działania ABS ulegają zablokowaniu. Opony ślizgają się wtedy po drodze, a kierowca nie może kontrolować toru jazdy, zwłaszcza na mokrych lub śliskich drogach (deszcz, śnieg, lód itp.). Manewr omijania staje się prawie niemożliwy.
Długość drogi hamowania pojazdem wyposażonym w układ ABS jest zależna od rodzaju nawierzchni. Na suchym i mokrym asfalcie ABS skraca drogę hamowania. Natomiast w momencie hamowania na śniegu lub lodzie dystans do całkowitego zatrzymania się wydłuży, ale kierowca zachowa kontrolę nad pojazdem. Wrogiem ABS jest nierówna nawierzchnia - podskakujące na dziurach auto może "zdezorientować" system i znacznie zmniejszyć skuteczność hamowania.
Jak hamować skutecznie z ABS?
Dawniej za kierownicą starych aut trzeba było unikać mocnego dociskania hamulca, by nie zablokować kół. Aktualnie w samochodach wyposażonych w ABS jest odwrotnie - aby hamowanie było skuteczne, pedał musi być dociśnięty mocno do podłogi i przytrzymamy do momentu zatrzymania samochodu.
Dzięki czujnikom ABS umieszczonym przy kołach system interweniuje na kilka milisekund przed blokadą i powoduje zwolnienie klocków hamulcowych od nacisku.
Kierowca słyszy wtedy dziwny dźwięk dochodzący z układu hamulcowego, w którym redukowane jest ciśnienie. Niektórzy są zaniepokojeni, kiedy ABS włącza się, ale to tylko oznaka prawidłowego funkcjonowania układu. Nie należy zwalniać nacisku na pedał, ponieważ system działa optymalnie tylko wtedy, gdy hamulec jest mocno wciśnięty.
Kontrolka ABS
Lampka ostrzegawcza ABS jest uniwersalna, niezależnie od modelu samochodu. Jest również bardzo czytelna, ponieważ to okrąg otoczony dwoma nawiasami (O), w których zapisane są litery "ABS".
Zwykle kontrolka ABS ma kolor pomarańczowy, ale czasami może być żółta lub czerwona.
Dlaczego ABS nie działa?
To całkiem normalne, że po uruchomieniu pojazdu lampka ostrzegawcza ABS zapala się na kilka sekund. Z drugiej strony, jeśli pozostanie włączona przez dłuższy czas, oznacza to usterkę w obwodzie hamulcowym i całkowite zatrzymanie układu ABS. Istnieją cztery powody, przez które może wystąpić ta awaria:
- Uszkodzenie jednego lub więcej czujników prędkości kół: w tym przypadku należy je sprawdzić za pomocą oscyloskopu albo urządzenia diagnostycznego.
- Usterka połączenia, przerwanie wiązki lub zwarcie: sprawdzane za pomocą multimetru.
- Problem z zasilaniem komputera lub agregatem hydraulicznym: należy wymienić wadliwe urządzenie.
- Uszkodzony komputer ABS (lub nawet cały mechanizm): warto dokonać kontroli przed rozważeniem wymiany.
Jak sprawdzić czujnik ABS?
Niezależnie od zgłaszanej usterki zapalenie kontrolki ABS nie jest dobrą wiadomością, ponieważ oznacza wyłączenie układu ABS. Hamulce nadal działają normalnie, ale trzeba uważać na śliskiej nawierzchni, by nie stracić kontroli nad pojazdem.
Informacji o usterce ABS nie należy oczywiście lekceważyć, gdyż ma duży wpływ na bezpieczną jazdę. W takiej sytuacji nie obędzie się bez wizyty w serwisie, który pomoże zdiagnozować i naprawić usterkę.
Działanie ABS w samochodzie
Aby w pełni cieszyć się korzyściami związanymi z bezpieczeństwem ABS, ważne jest, aby ćwiczyć i zaznajomić się z właściwą techniką jazdy. Pusty parking lub inne otwarte, utwardzone obszary są idealne do hamowania awaryjnego.
Warto przetestować swój pojazd z prędkością nieco wyższą niż ta, która aktywuje ABS (zwykle powyżej 16 km/h). Powyższe ćwiczenia wzmacniają opanowanie i powodują większą pewność siebie w trakcie jazdy w trudnych warunkach.
***
