Czego policjant nie może robić podczas kontroli drogowej?

Polskie prawo o ruchu drogowym z czerwca 1997 roku i artykuł 129 ustawy mówi o trzech momentach, kiedy policjant może wykazać się aktywnością na drodze. Według ustawy policja ma prawo do przeprowadzania kontroli drogowej, czuwania i zapewnienia bezpieczeństwa w ruchu drogowym oraz do kierowania ruchem. Możliwość przeprowadzenia kontroli drogowej daje również art. 1 ust 2. pkt 2. ustawy o Policji.

Do obowiązków policji należy dbanie o bezpieczeństwo, dlatego zatrzymanie samochodu nie zawsze jest determinowane przekroczeniem przepisów. Rutynowa, motywowana sprawdzeniem kontrola policji ma miejsce, gdy policjanci prowadzą kontrolę prędkości, sprawdzają obowiązkowe badanie techniczne czy kontrolują posiadane uprawnienia do kierowania pojazdami.

Jak widać, każda kontrola drogowa poprzedza odpowiednia motywacja - albo przekroczenie przepisów, albo weryfikacja. Dlatego kontrola policji bez podania przyczyny nie może się odbyć. Jeżeli nie złamałeś przepisów, policjant ma obowiązek poinformować, dlaczego cię zatrzymuje. Jeżeli tego nie robi, łamie prawo.

Dobrze znać obowiązki policjanta podczas kontroli drogowej chociażby po to, by poradzić sobie w sytuacji, kiedy ktoś wchodzi w rolę fałszywego policjanta. Niestety nie są to odosobnione przypadki, dlatego na początek warto zapamiętać, że policjant podczas kontroli drogowej ma obowiązek zatrzymać pojazd w miejscu, które nie powoduje utrudnień w ruchu. Kontrola nie może zostać przeprowadzona na środku drogi, ale tylko w bezpiecznym dla ruchu miejscu.

Kolejne obowiązki policjanta podczas kontroli drogowej to rozpoczęcie jej od podania swoich danych - stopnia służbowego, imienia oraz nazwiska. Kolejny krok, który musi postawić mundurowy podczas kontroli, to podanie przyczyn zatrzymania. Obowiązkiem policjanta jest także okazanie służbowej legitymacji na życzenie zatrzymanego kierowcy, który może spisać dane policjanta.

Obok tych obowiązków, policjant podczas kontroli drogowej ma także różne prawa. Kierowca nie powinien się zdziwić, kiedy mundurowy sprawdza jego dane oraz dane samochodu w Centralnej Ewidencji Pojazdów i Kierowców oraz w innych bazach. Policja ma także prawo sprawdzić stan trzeźwości lub obecności środków odurzających. Również u pozostałych osób znajdujących się w pojeździe. Podczas kontroli drogowej policjant ma prawo także sprawdzić stan techniczny auta oraz wydawać kierującemu polecenia co do sposobu korzystania z drogi lub używania pojazdu.

Oczywiście kontrola drogowa może zostać przeprowadzona przez inne polskie służby. Jeżeli zatrzyma was osoba w zielonym mundurze, to nie uciekajcie - to funkcjonariusz Głównego Inspektoratu Transportu Drogowego. Ci mają prawo do sprawdzania dokumentów i stanu pojazdu, a za przekroczenie przepisów mogą wystawić mandat i naliczyć punkty karne. Kontrola drogowa ITD zawsze odbywa się w pełnym umundurowaniu. 

Kontrola drogowa może zostać przeprowadzona także przez Straż Graniczną oraz organy celne. Tu także obowiązuje zasada, że taka kontrola odbywa się, gdy funkcjonariusze tych służb są umundurowani. Kontrola drogowa Straży Granicznej oraz organów celnych nie różni się od tej, którą przeprowadza policja z zastrzeżeniem, że nie mają oni możliwości zatrzymania dokumentów stwierdzających uprawnienie do kierowania pojazdem.

Na terenie parków narodowych oraz lasów kontrola drogowa spada na barki przedstawicieli Straży Parku i strażników leśnych. Ci mają prawo zatrzymywać pojazdy, których kierowcy nie stosują się do przepisów i znaków obowiązujących na kontrolowanym przez nich terenie. Co do mało popularnych strażników miejskich, ci mogą zatrzymać kierowcę, gdy ten nie stosuje się do zakazu ruchu w obu kierunkach lub wtedy, gdy wykroczenie zostało zarejestrowane urządzeniem rejestrującym.

Zasady kontroli drogowej dotyczą też samych kierowców. Po zatrzymaniu przez policję nie należy wysiadać z samochodu, a podczas kontroli należy trzymać ręce na kierownicy. Jeżeli policjant nas o to poprosi, należy wyłączyć silnik samochodu i włączyć światła awaryjne. Każda prośba policjanta związana z identyfikacją pojazdu musi zostać spełniona - należy udostępnić kontrolującemu komory silnika oraz inne miejsca w pojeździe.

Czego nie może policjant podczas kontroli drogowej? Na początek warto uświadomić sobie, że samochodu nie może zatrzymać nieumundurowany policjant. Policjant bez munduru może zatrzymać samochód tylko w terenie zabudowanym, jednak zatrzymanie musi być poprzedzone użyciem tarczy lub latarki z czerwonym światłem.  Nieumundurowany funkcjonariusz nie może zacząć kontroli drogowej, jeśli sam nie przedstawi się i nie poda swojego stopnia służbowego. 

Policjant podczas kontroli drogowej nie może przeszukiwać bagaży kierującego oraz pozostałych pasażerów. Co prawda ma prawo zajrzeć do bagażnika samochodu, ale bez przesłanek mówiących o złamaniu konkretnych przepisów, nie ma prawa przeszukiwać naszych rzeczy. Policjant podczas kontroli drogowej nie może zajrzeć do toreb czy walizek. Co ważne, przeszukanie nie jest standardowym elementem kontroli drogowej z uwagi na konstytucyjne prawo do prywatności i nietykalności osobistej.