Ile jest asfaltu w asfalcie? Tak GDDKiA bada jakość polskich dróg
Koleiny, ubytki nawierzchni czy spękania to stosunkowo częsty widok na polskich drogach. Ich stan, z roku na rok, systematycznie się jednak poprawia. Duża w tym zasługa laboratoriów Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad. Ile ich jest i jak działają?
Nad zachowaniem odpowiednich standardów jakości, zarówno w trakcie budowy jak i już na etapie eksploatacji, czuwa 16 laboratoriów drogowych przy Oddziałach GDDKiA. Sprawdzają wszystko, od stopnia zagęszczenia podłoża gruntowego, przez kruszywa, jakość betonu i mieszanek bitumicznych, odblaskowość oznakowania pionowego i poziomego, po skład soli drogowej. Wyniki tych badań są podstawą do odbioru wykonanych i zakończonych robót, a czasem do przeprowadzenia przez wykonawcę działań naprawczych.
Wszystkie laboratoria GDDKiA posiadają akredytację Polskiego Centrum Akredytacji (PCA). To potwierdzenie najwyższego poziomu jakości i wiarygodności wykonywanych przez laboratoria specjalistycznych badań kontrolnych. W każdym laboratorium funkcjonują Zespoły: asfaltów i mieszanek mineralno-asfaltowych, betonu i materiałów wiążących, diagnostyki nawierzchni, gruntów i geotechniki oraz Zespół kruszyw.
W niektórych laboratoriach działają też Zespoły badań chemicznych.
W ciągu ostatnich kilkunastu lat powstały nowoczesne siedziby laboratoriów drogowych w 14 Oddziałach GDDKIA. Kolejna, która budowana jest obecnie w Kielcach, zacznie funkcjonować w 2022 r. Na potrzeby realizowanych badań zakupiono nie tylko nowy sprzęt laboratoryjny i pomiarowy, ale też specjalistyczne pojazdy.
Głównym zadaniem laboratoriów drogowych jest weryfikacja jakości robót realizowanych przez wykonawców na poszczególnych kontraktach infrastrukturalnych. Laboratoria weryfikują materiały stosowane do budowy oraz utrzymania sieci drogowej (kruszywa mineralne, beton i mieszanki mineralno-bitumiczne). Kontrolują też jakość zakończonych prac, np. nowo wykonanych odcinków dróg lub towarzyszących im obiektów inżynierskich. Laboratoria prowadzą badania kontrolne, a także (w przypadkach wątpliwych lub spornych) badania dodatkowe lub arbitrażowe.
Laboratoria drogowe prowadzą codzienną, bieżącą kontrolę i nadzór nad jakością realizowanych prac na drogach krajowych. Pełnią tym samym istotną rolę w systemie Monitoringu Jakości Robót, wprowadzonym w GDDKIA w 2011 r. W ramach systemu gromadzone są dane z poszczególnych kontraktów oraz publikowane są raporty techniczne. Dane są następnie analizowane i stanowią podstawę do wydawania poleceń, m.in. w zakresie wdrożenia potrzebnych programów naprawczych na poszczególnych inwestycjach.
Wnioski z analiz wykorzystywane są przez odpowiednie komórki merytoryczne w strukturze GDDKiA jako element bazy wiedzy wykorzystywanej w całej organizacji. Laboratoria drogowe uczestniczą także w procesie oceny i odbioru technicznego ukończonych robót drogowych, a konkretnie w sprawach finansowego rozliczenia robót i kontraktów. Wyniki prowadzonych przez nie pomiarów przekładają się w niektórych przypadkach na działania naprawcze, gdzie wykonawcy muszą na własny koszt wymienić np. nawierzchnię drogi.
W ostatnich trzech latach laboratoria drogowe wykonały prawie 640 tys. badań na prowadzonych przez GDDKiA inwestycjach! Badania prowadzone były zarówno na początkowym etapie realizacji inwestycji (np. odcinki testowe, zatwierdzanie materiałów), jak i na etapie wdrożenia oraz na etapie trwania okresu gwarancyjnego. Liczba ta uwzględnia badania diagnostyczne, odnoszące się do stanu oraz cech powierzchniowych nawierzchni istniejącej sieci dróg.
W ramach tego typu badań prowadzone są pomiary równości podłużnej, głębokości kolein, ugięć i nośności. Badane są też właściwości przeciwpoślizgowe nawierzchni. W ostatnich trzech latach, pojazdy diagnostyczne realizujące te badania pokonały odległość ok. 150 tys. km.
