Od stycznia nowe kary dla kierowców. Nawet 80 tys. zł za drobne spóźnienie

Deklaracja PCC-3 to dokument który musimy złożyć do urzędu skarbowego, aby po zakupie auta zapłacić podatek od czynności cywilnoprawnych. Powinien złożyć ja każdy, kto kupił samochód od prywatnego właściciela - czy to w Polsce, czy za granicą. Zgodnie z wnioskiem deklarujemy w ten sposób kwotę podatku od czynności cywilnoprawnych, którą musimy zapłacić. Kwota podatku jest uzależniona od wartości samochodu. Jeśli zapomnimy o opłaceniu PCC-3 narażamy się na karę uzależnioną od minimalnego krajowego wynagrodzenia - kara może wynieść nawet 20-krotność tej kwoty. 

Zasadniczo wysokość podatku PCC-3, który musimy zapłacić jest uzależniona od wartości kupionego samochodu. Daninę musimy zapłacić tylko w przypadku kiedy kupujemy pojazd od osoby prywatnej (nie od firmy i nie na firmę) i wynosi 2% jego wartości. Zasadniczo powinniśmy sugerować się kwotą wpisaną na umowę kupna-sprzedaży, jednak jeśli wartość wpisana na umowę mocno różni się od średniej wartości rynkowej pojazdu, Urząd skarbowy wyliczy podatek uzależniony od mediany cenowej danego modelu wyliczony w oparciu o wszystkie jego dane (rocznik, silnik, wyposażenie itd.) przez stworzoną w tym celu instytucję. 

Należy o tym pamiętać, bowiem jeśli kwota wartości pojazdu wpisana w deklaracji wzbudzi podejrzenia urzędników zostanie ona dodatkowo zweryfikowana w oparciu o wartości średnie i wysokość podatku zostanie skorygowana. To pokłosie samych początków podatku PCC-3, kiedy osoby sprowadzające samochody z zagranicy wpisywały na umowie kwotę zakupu wynoszącą np. 1 Euro i tylko od tej kwoty uiszczali podatek. Kilkanaście lat temu urzędnicy nie przewidywali takich problemów, więc nie było przygotowanej procedury na taką ewentualność, jednak Urząd Skarbowy zrozumiał ile pieniędzy traci w ten sposób i stworzył specjalną procedurę weryfikacyjną, która kryguje zaniżone przez kupujących kwoty podatku. 

Podobnie sprawa miała się w przypadku akcyzy od samochodów sprowadzonych, którą również płaciło się od wysokości kwoty na umowie. Logicznym ruchem było więc oparcie wysokości akcyzy o uśrednioną wartość pojazdu. W ten sposób kupujący nie mogli uniknąć płacenia wysokiej akcyzy od samochodów sprowadzonych i wyeliminowano możliwość popełnienia oszustwa podatkowego. Przypominamy, że akcyza wynosi 3,1% wartości pojazdu o pojemności skokowej do 2000 cm3 i 18,6% od samochodu o pojemności powyżej 2000 cm3. 

Jeśli kwota zakupu samochodu widniejąca na umowie kupna-sprzedaży nie odbiega znacząco od szacunkowej średniej wartości rynkowej danego pojazdu (może być nieco wyższa, ale i nieco niższa) możemy bez obaw wpisać ją do deklaracji PCC-3 i wyliczyć podatek na jej podstawie. Urzędnicy nie powinni mieć zastrzeżeń - normalną rzeczą jest, że wartość pojazdów tej samej klasy i marki może różnić się w konkretnych przypadkach nawet o kilka tysięcy złotych, jednak jeśli różnica w kwotach jest podejrzanie duża, mogą ją zweryfikować. Nie ma więc co kombinować. 

Warto pamiętać, że jeśli kupiliśmy samochód za zdecydowanie niższą kwotę na przykład z powodu uszkodzeń lub niesprawnych elementów, warto zawczasu (przed ewentualną naprawą) przygotować dokumentację zdjęciową, która uzasadni zaniżoną kwotę zakupu. Nie od parady będzie też opinia rzeczoznawcy samochodowego, który nie tylko stwierdzi i opisze, ale też udokumentuje zdjęciowo i uzasadni powód obniżonej wartości zakupionego pojazdu. Opinia rzeczoznawcy może być w takim przypadku również ważąca w kwestii podatku akcyzowego. Jeśli nie zrobimy takiej dokumentacji urzędnicy nie będą dochodzić tego dlaczego kupiliśmy pojazd taniej - po prostu wyliczą podatki od średniej wartości i zwyczajnie zapłacimy więcej niż powinniśmy. 

Jeśli nie powołaliśmy rzeczoznawcy samochodowego i nie mamy dokumentacji, a urząd wyliczył podatki od wyższej kwoty niż ta, którą zapłaciliśmy możemy spróbować odwołać się od decyzji przez powołanie biegłego z ramienia US, który oceni rzeczywistą wartość zakupionego samochodu. Należy jednak pamiętać, że jeśli różnica pomiędzy rzeczywistą wyceną, a wyceną wyliczoną przez urząd skarbowy nie będzie większa niż 1/3 wartości, będziemy musieli zapłacić dodatkowe około 500 zł za opinię biegłego. Jeśli nie jesteśmy zatem pewni, że wartość rzeczywiście jest większa, czasem bardziej opłaca się zapłacić nieco wyższy podatek niż później ponosić dodatkowe koszty za biegłego. 

Deklarację PCC-3 musi złożyć każdy kto zakupił pojazd od osoby nie będącej płatnikiem VAT, czyli od osoby prywatnej (nie firmy) w oparciu o umowę kupna-sprzedaży. Po złożeniu deklaracji trzeba również oczywiście zapłacić zadeklarowany podatek - jeśli złożymy deklarację, a podatku nie opłacimy, możemy dostać karę. Warto również pamiętać, że podatek jest obowiązkowy jedynie dla pojazdów o wartości większej niż 1000 zł - pojazdy kupione za niższą kwotę są zwolnione z podatku PCC-3. 

Nie tylko pojazdy zakupione za cenę poniżej 1000 zł są jednak zwolnione z podatku PCC-3. Podatku PCC-3 nie musimy płacić również wtedy gdy:

• kupiliśmy samochód za granicą. Wtedy należy jednak pamiętać o zapłacie podatku akcyzowego: 3,1% od wartości samochodu o pojemności skokowej do 2000 cm3 lub 18,6% od wartości samochodu o pojemności powyżej 2 l
• kupiliśmy nowy samochód w salonie. Wtedy płacimy tylko podatek VAT wliczony w cenę samochodu.
• jesteśmy osoba niepełnosprawną, posiadającą orzeczenie o znacznym albo umiarkowanym stopniu niepełnosprawności (niezależnie od schorzenia) lub o lekkim stopniu niepełnosprawności w związku ze schorzeniami narządów ruchu. w tym przypadku warunkiem do zwolnienia z PCC-3 jest zakup samochodu na własne potrzeby

Aby dopełnić formalności związanych z podatkiem PCC-3 najpierw pobieramy ze strony Urzędu Skarbowego formularz deklaracji i wypełniamy go, po czym składamy w odpowiednim okienku przynależnego do naszego adresu zamieszkania Urzędu Skarbowego. Możemy zrobić to zarówno w domu lub na miejscu korzystając z gotowych druków do pobrania w urzędzie, albo wybrać drogę elektroniczną. Na zapłacenie podatku od zadeklarowanej kwoty mamy 14 dni od daty zawarcia umowy kupna-sprzedaży. Zapłacić możemy w kasie US, przelewem tradycyjnym np. na poczcie lub w banku, albo wysłać przelew elektroniczny. 

Kara za niezapłacenie podatku PCC-3 jest bezpośrednio uzależniona od wysokości minimalnego wynagrodzenia i stanowi kwotę od 1/10 do nawet 20-krotności tej stawki. W 2023 roku minimalne wynagrodzenie wynosiło 3490 zł więc minimalna kwota wynosiła 349 zł a maksymalna 69 800 zł. Od 1 stycznia 2024 roku kwota minimalnego wynagrodzenia zostanie podniesiona do 4242 zł, a co za tym idzie wysokość kary wzrośnie. Minimalna jej wysokość będzie równa 424,20 zł, a maksymalna osiągnie ponad 84 840 zł. W lipcu 2024 roku planowane są kolejne powdyżki płacy minimalnej - tym razem nie tak znaczne - do 4300 zł, więc i wysokość kar wzrośnie. Widełki będą wynosić 430 zł do 86 000 zł. 

Choć najwyższy wymiar kary może w tym przypadku mocno przerażać, raczej rzadko zdarza się, że Urząd Skarbowy sięga po tak drastyczne kwoty. Zwykle jeśli nasz błąd wynika zapominalstwa kara będzie stosunkowo niewielka. Może ona jednak znacząco rosnąć w przypadku gdy celowo unikamy kary mimo wielokrotnych upomnień i ponagleń wysyłanych z US. 

Najczęściej nieopłacenie podatku PCC-3 w terminie wynika z naszego zapominalstwa lub niewiedzy - nie ma w tym złej woli. Urząd Skarbowy nie pyta jednak o powody nieopłacenia, a jedynie wystawia grzywnę, którą my musimy zapłacić. Jest jednak możliwość uniknięcia kary nawet wtedy, gdy zostaniemy już upomnieni przez urząd. W tym celu należy złożyć czynny żal - podanie w formie pisma urzędowego wyjaśniającego powody nieopłacenia podatku, zawierającego deklarację niezwłocznego opłacenia podatku i prośbę o uchylenie kary. Urząd może przychylić się do tego wniosku pozwalając nam na opłacenie samego podatku, lub odmówić - wtedy będziemy musieli zapłacić i karę i podatek.