Jak uniknąć zerwania paska
Spośród wszystkich poważnych awarii silnika ta przytrafia się stosunkowo często. Zebraliśmy dziesięć rad, których przestrzeganie pozwoli uniknąć problemu.
W odróżnieniu od paska klinowego napędzającego alternator czy pompę wspomagania, pasek zębaty musi zapewniać idealną synchronizację wałków rozrządu z wałem korbowym silnika. Obrócenie się tych elementów względem siebie o kilka stopni od prawidłowego położenia powoduje zakłócenia pracy silnika, a kilkanaście stopni różnicy może już doprowadzić do zderzenia zaworów z tłokami. Dlatego kondycji paska rozrządu trzeba pilnować jak oka w głowie.
Co ulega uszkodzeniu
Wbrew pozorom, rzadko powodem uszkodzenia rozrządu jest wada samego paska. Znacznie częściej do urwania paska, do czego potrzebna jest siła kilkudziesięciu tysięcy niutonów, przyczynia się zablokowanie jednej z rolek rozrządu lub gwałtowny wzrost obciążeń w całym układzie. Każda z rolek jest w rzeczywistości wysoko obciążonym łożyskiem, któremu musi wystarczyć zapas smaru zgromadzony wewnątrz. Czasami przyczyna zerwania paska może nie leżeć w ogóle w rozrządzie. Przykładowo w pierwszych silnikach 2.0 HDi usterkę paska zębatego często powodowało rozwarstwienie się gumy koła pasowego napędu alternatora i jej dostanie się do rozrządu.
Nie oszczędzaj
Przeciętny koszt naprawy silnika uszkodzonego po zerwaniu paska rozrządu to 3-4 tys. zł. Dlatego rozrząd jest ostatnim podzespołem, na jakim powinno się oszczędzać. W odróżnieniu np. od zawieszenia, rozrząd należy kupować tylko spośród produktów najwyższej półki. Najlepiej zaufać wytwórcom, którzy dostarczają części na tzw. pierwszy montaż. Kolejną regułą jest wymiana całego kompletu, a więc w przypadku paskowego rozrządu także wszelkich rolek, włącznie z pompą wodną, jeżeli jest napędzana paskiem. Bardzo często przy okazji demontażu paska ujawniają się wycieki oleju z tzw. uszczelniaczy (na wale korbowym lub na wałkach rozrządu). Olej ma niekorzystny wpływ na gumę paska rozrządu i należy bezwzględnie wymieniać cieknące uszczelniacze. Mając na uwadze trwałość rozrządu należy nie dopuszczać do długotrwałego użytkowania auta z niedomagającym rozrusznikiem, czy łomocącym kołem dwumasowym. Zdarzają się przypadki uszkodzenia rozrządu po zerwaniu się paska klinowego osprzętu, który dostaje się do rozrządu.
Co ile wymieniać?
Rozsądek i doświadczenie wielu mechaników podpowiada, że oczekiwanie od paska dłuższej trwałości niż 100 tys. km nie jest rozsądne. Mało który model samochodu po takim przebiegu objęty jest gwarancją, więc można śmiało przyjąć, że deklarowane przebiegi do wymiany na poziomie 160 tys. km to często obietnice bez pokrycia. Jeżeli samochód jeździ wyłącznie po mieście (częste uruchomienia i gwałtowne zmiany obrotów), to z założenia warto skrócić przebieg do wymiany o 20-30%.
Kryterium istotnym niewiele mniej niż przebieg jest czas. Przy małych przebiegach rocznych nieraz i 10 lat nie wystarczy do osiągnięcia przebiegu planowej wymiany paska. Dlatego przyjmuje się, że 7 lat to powinien być absolutnie nieprzekraczalny czas pomiędzy wymianami.
O trwałości napędu rozrządu decyduje jego najsłabsze ogniwo. Wymiana samego paska niewiele daje. Do uszkodzenia paska często doprowadza zablokowanie się jednej z rolek lub defekt pompy wodnej. Starzenie paska przyspieszają też wycieki oleju spod wału.
A Pasek zębaty - wytrzymuje znaczne obciążenia, ale podlega starzeniu tak samo jak np. opony. Ogranicza go więc nie tylko przebieg, ale i czas.
B Napinacz paska - to regulowana rolka, która decyduje o utrzymaniu paska w napięciu. Podlega zużyciu tak, jak wszystkie inne rolki prowadzące pasek, będące łożyskami.
C Pompa wodna - w autach europejskich jest zwykle napędzana paskiem rozrządu. Wymienia się, gdyż może zacząć przeciekać, ale także może się zatrzeć jej łożysko.
D Uszczelniacz wału - nie jest elementem rozrządu, ale zabezpiecza pasek przed wyciekaniem oleju z wału.
1. Wymieniaj rozrząd zawsze po kupnie używanego auta.
Stosuj tu identyczną zasadę jak w stosunku do oleju oraz wszystkich filtrów.
2. Nie wierz we wpisy w książce czy zapewnienia sprzedawcy.
Często jeżeli przed sprzedażą ktoś cokolwiek wymieni to będzie to sam pasek zębaty, bez rolek i pompy wodnej. O zerwaniu decyduje najsłabsze ogniwo.
3. Wraz z paskiem wymieniaj komplet rolek i pompę wodną, jeżeli jest napędzana tym paskiem. To awarie rolek najczęściej są powodem zerwania paska, dlatego tylko wymiana całego kompletu elementów ma sens.
4. Wybieraj wyłącznie produkty renomowanych firm.
Jeżeli różnica ceny nie jest duża (np. 20%), to kup rozrząd oryginalny, który jest zdecydowanie najlepszy. Zdarza się, że "oryginał" wcale nie jest drogi.
5. Kupując przez internet zwróć uwagę na markę pompy wody.
Częstą praktyką, np. na Allegro, jest oferowanie markowego paska i dobrych rolek w komplecie z najtańszą pompą, aby cena była atrakcyjna. Taka pompa może zacząć cieknąć lub zablokować się, zrywając najlepszej klasy pasek.
6. Nie toleruj wycieków oleju.
Jeżeli je zauważysz, przy okazji wymiany rozrządu koniecznie zmień uszczelniacz wału, tzw. simmering (kosztuje 5-30 zł). Olej ma bardzo zły wpływ na gumę paska rozrządu.
7. Nie przekraczaj granicy 100 tys. km na tym samym pasku.
Nawet jeżeli producent dopuszcza więcej, to warto wymienić rozrząd najpóźniej po 100 tys. km. Sporo awarii jest po przekroczeniu tego przebiegu.
8. Skróć przebieg do wymiany nawet o 30% jeżdżąc po mieści.
Przewaga jazdy miejskiej oznacza przyspieszone zużycie paska (częste uruchomienia czy gwałtowne zmiany obrotów silnie obciążają rozrząd).
9. Nie przekraczaj dopuszczalnego wieku rozrządu.
Przy małych przebiegach rocznych wymieniaj rozrząd nie rzadziej niż co 7 lat w małych i prostych silnikach benzynowych lub co 5 lat we wszystkich innych.
10. Nie stosuj powtórnie zdemontowanego paska (np. z okazji innej naprawy). Trudno o właściwe naprężenie używanego paska, a poza tym istnieje ryzyko omyłkowego montażu do pracy w przeciwną stronę.
Tekst: Marcin Klonowski, zdjęcia: Paweł Tyszko, archiwum
