EGR, SCR, DPF i GPF. Jak usunąć usterki tych systemów i urządzeń?

W ostatnich latach w związku z zaostrzaniem norm emisji spalin, w samochodach osobowych zaczęto stosować coraz bardziej zaawansowane systemy oczyszczania spalin. Do najpopularniejszych należą:

• EGR (Exhaust Gas Recirculation) - zawór recyrkulacji spalin, który kieruje część spalin ponownie do komory spalania. Ma to na celu obniżenie temperatury spalania i ograniczenie emisji tlenków azotu (NOx).
• DPF (Diesel Particulate Filter) - filtr cząstek stałych, który zatrzymuje sadzę powstającą w procesie spalania oleju napędowego.
• GPF (Gasoline Particulate Filter) - filtr cząstek stałych, stosowany w silnikach benzynowych.
• SCR (Selective Catalytic Reduction) - układ selektywnej redukcji katalitycznej, który wykorzystuje roztwór mocznika (AdBlue) do redukcji emisji tlenków azotu (NOx).

Choć systemy te są niezbędne do zmniejszenia emisji szkodliwych substancji, mogą również powodować problemy eksploatacyjne.

Rozwiązanie wykorzystuje zawór EGR, który wprowadza część spalin z powrotem do komory spalania. Dzięki temu w mieszance jest mniej powietrza (w tym tlenu), co powoduje zmniejszenie temperatury spalania. To z kolei wpływa pozytywnie na zmniejszenie emisji tlenków azotu. Zawór EGR jest podatny na zabrudzenie, co może prowadzić do jego zacinania się lub uszkodzenia. Objawami problemów z zaworem EGR są:

• sygnał kontrolki "check engine"
• czarny dym z rury wydechowej
• spadek mocy silnika
• falowanie obrotów silnika

Zabrudzenie zaworu EGR może być spowodowane przez następujące czynniki:

• stosowanie niskiej jakości paliwa
• częste krótkie jazdy
• uszkodzenie silnika

Należy stosować wysokiej jakości paliwo, unikać częstej jazdy na krótkich dystansach i regularnie podróżować na dłuższych odcinkach, aby umożliwić "przeczyszczenie" zaworu. Co jakiś, warto też skontrolować ten element i w razie potrzeby zlecić u mechanika jego czyszczenie.

Silniki spalinowe (wysokoprężne i benzynowe) podczas pracy emitują cząstki stałe. Są to niespalone drobiny składające się z węglowodorów o średnicy kilku mikrometrów. System DPF (diesel) lub GPF (silnik benzynowy) wyłapuje je za pomocą wkładu ceramicznego, na którym osadzają się niewielkie cząsteczki. Na rynku są również dostępne samochody wyposażone w technologię FAP, czyli mokry filtr cząstek stałych. Do jego działania niezbędne jest uzupełnianie specjalnego płynu. Filtr DPF jest również podatny na zabrudzenie. W miarę narastania ilości sadzy w filtrze, może dojść do jego zapchania. Wówczas silnik przechodzi w tryb awaryjny, w którym ograniczona jest jego moc i prędkość obrotowa.

Zapchanie filtra DPF może być spowodowane przez następujące czynniki:

• stosowanie niskiej jakości paliwa
• częste jazdy na krótkich dystansach
• uszkodzenie silnika

Aby uniknąć zapchania filtra DPF, należy przestrzegać następujących zasad:

• stosować wysokiej jakości paliwo
• unikać częstych krótkich jazd
• regularnie jeździć na dłuższe trasy, aby umożliwić regenerację filtra DPF

Filtr GPF jest podobny do filtra DPF, ale jest przeznaczony do silników benzynowych. Zasada działania obu filtrów jest taka sama. Problemy z filtrem GPF mogą być podobne do problemów z filtrem DPF.

Układ oczyszczania spalin SCR montowany jest w autach z napędem wysokoprężnym, jego zadaniem jest zmniejszenie emisji tlenków azotu. Do działania tego systemu jest wykorzystywany płyn AdBlue (roztwór mocznika), który poprzez odpowiednie reakcje chemiczne pozwala redukować szkodliwe substancje do postaci azotu i wody. 

Najczęstszym problemem z układem SCR jest awaria pompy AdBlue lub zatkanie się wtryskiwaczy. Może do tego dojść, gdy stosujemy niskiej jakości płyn AdBlue lub nie wymieniamy go odpowiednio często. Przyjmuje się, że dolewka konieczna jest po maksymalnie roku. Nowa pompa to spory wydatek - od kilku do nawet kilkunastu tysięcy złotych. Z kolei wtryskiwacze kosztują ponad 1000 zł. Jeśli komputer pokładowy zgłasza konieczność uzupełnienia płynu AdBlue nie należy tego zbyt długo odwlekać, bo po jakimś czasie auto może przejść w tryb awaryjny i konieczna będzie wizyta w serwisie.