Wyprzedzanie to niebezpieczny manewr. Jak to zrobić zgodnie z przepisami?

Manewr wyprzedzania i jego definicję, zwłaszcza w świetle najnowszych przepisów i znacznie wyższego taryfikatora mandatów, przynajmniej w teorii powinien znać każdy kierowca. To manewr, którego uczymy się podczas kursu na prawo jazdy, i choć w trakcie kursu okazji do wyprzedzania zwykle nie ma zbyt wiele, doświadczenie na tym polu powinniśmy zdobywać także podczas zwykłej codziennej jazdy. Definicja wyprzedzania według art. 2 ust. 28 Prawa o ruchu drogowym to:

Manewr wyprzedzania kończy się wtedy, gdy pojazd wyprzedzający znajdzie się przed pojazdem wyprzedzanym. W manewrze wyprzedzania wykonywanym na drodze jednojezdniowej ważne jest kilka czynności:

1. Przygotowanie do wyprzedzania - ocena sytuacji i możliwości bezpiecznego wykonania manewru wyprzedzania
2. Zasygnalizowanie manewru wyprzedzania lewym kierunkowskazem
3. Właściwy manewr wyprzedzania - zwiększenie prędkości, przejechanie obok wyprzedzanego pojazdu z jego lewej strony (w wyjątkowych sytuacjach z prawej).
4. Zakończenie manewru wyprzedzania - zasygnalizowanie prawym kierunkowskazem i powrót na swój pas po upewnieniu się, że odległość między naszym pojazdem a pojazdem wyprzedzanym jest wystarczająca.

Warto dodać, że manewr wyprzedzania powinien być wykonywany w możliwie jak najkrótszym czasie, aby zminimalizować ryzyko wypadku. 

Wyprzedzanie to manewr, który od kierowcy wymaga zdecydowania i pewności podejmowanych decyzji, bowiem moment zawahania może być przyczyną bardzo niebezpiecznych sytuacji. Są pewne zasady, o których warto pamiętać podczas wyprzedzania.

Przygotowanie do wyprzedzania

Najważniejszy etap manewru wyprzedzania odbywa się jeszcze przed samym manewrem. To właśnie wtedy kierowca powinien ocenić sytuację na drodze i upewnić się, że wyprzedzanie jest możliwe i bezpieczne, co oznacza że powinien ocenić czy ma wystarczająco miejsca do wykonania manewru - zarówno na drugim pasie jak i wystarczająco miejsca by po zakończeniu wyprzedzania bezpiecznie wrócić na swój pas. Przede wszystkim należy też wiedzieć czy manewr wyprzedzania w wybranym miejscu jest dozwolony - nie ma zakazu wyprzedzania, nie wyprzedzamy na skrzyżowaniu, przejściu dla pieszych, wzniesieniu lub na zakręcie, co też jest niedozwolone.

Sprawdzenie otoczenia

Najważniejsza w tym przypadku jest dobra widoczność - tylko w sytuacji dobrej widoczności możemy ocenić, czy z przeciwnego kierunku nie nadjeżdża samochód i czy mamy wystarczająco dużo miejsca by "schować się" po zakończonym wyprzedzaniu. To szczególnie kluczowe w przypadku wyprzedzania samochodów o dużych gabarytach, których rozmiary często ograniczają widoczność. Kluczowa w tym przypadku jest trzeźwa ocena sytuacji - szybka kalkulacja odległości i prędkości innych pojazdów. Zawsze warto brać poprawkę i planować wyprzedzanie z zapasem, a nie robić to "na styk" czy na tzw. "żyletki". Podczas wyprzedzania należy zachować szczególną ostrożność.

Zachowanie odstępu

To istotna, ale często lekceważona przez kierowców kwestia. Zachowanie odstępu od wyprzedzanego pojazdu pozwala na reakcję w razie wystąpienia nieprzewidzianych sytuacji, a zbytnie zbliżanie się do pojazdu wyprzedzanego stwarza ryzyko kolizji jeśli na przykład kierowca wyprzedzanego samochodu zacznie zwalniać lub hamować. Większa odległość daje nam możliwość wystarczająco wczesnego zareagowania, a także poprawia widoczność i możliwość oceny sytuacji przed nami.

Zobacz również: Bezdomny wjechał w komisariat

Sygnalizacja i bezpieczne wyprzedzanie

Manewr wyprzedzania należy oczywiście odpowiednio wcześnie zasygnalizować, po drodze upewniając się, że możemy wykonać manewr. To oznacza również spojrzenie w lusterka wsteczne i sprawdzenie czy nie jesteśmy w danym momencie wyprzedzani przez inny samochód. Taka sytuacja zdarza się nader często i zdarza się, że jest przyczyną wypadków drogowych. Jeśli zamierzamy wyprzedzać, ale jesteśmy w tym samym momencie wyprzedzani przez inny pojazd powinniśmy ustąpić mu pierwszeństwa i manewr wyprzedzania rozpocząć dopiero wtedy, gdy będziemy mieli wystarczająco dużo miejsca.

Gdzie można wyprzedzać?

Należy przede wszystkim pamiętać, że manewr wyprzedzania nie musi się łączyć ze zmianą pasa ruchu. Jeśli przejeżdżamy obok jadącego wolniej pasem obok samochodu to również jest to manewr wyprzedzania. To szczególnie istotne w przypadku dróg wielopasmowych, a niewłaściwa interpretacja manewru wyprzedzania nastręcza wielu kierowcom problemów, zwłaszcza podczas wyprzedzania przed przejściami dla pieszych z niekierowanym ruchem, które według taryfikatora jest karane surowym mandatem. 

Wyprzedzać można przede wszystkim:

• na autostradach,
• na drogach szybkiego ruchu, 
• na drogach z kilkoma pasami ruchu prowadzącymi w tym samym kierunku,
• na drogach dwukierounkowych jednojezdniowych, na których nie obowiązuje zakaz wyprzedzania
• na skrzyżowaniu o ruchu okrężnym - rondzie,
• na skrzyżowaniach gdzie ruch jest kierowany sygnalizacją świetlną lub przez policjanta,
• na przejściach dla pieszych z sygnalizacją świetlną lub gdy ruchem kieruje policjant.

Oprócz oczywistych miejsc oznaczonych znakiem zakazu wyprzedzania prawo zabrania również wyprzedzania w takich miejscach jak:

• na przejściu i przed przejściem dla pieszych na których ruch jest niekierowany przez sygnalizację świetlną lub policjanta
• na wzniesieniach, przed ich wierzchołkami
• na skrzyżowaniach (z wyjątkiem skrzyżowań o ruchu kierowanym i ruchu okrężnym)
• zakrętach oznaczonych znakami ostrzegawczymi B-25

Warto tu wspomnieć również o zakazie wyprzedzania pojazdów uprzywilejowanych w terenie zabudowanym, a także linii ciągłej - znaku poziomym P-2, który często mylony jest z zakazem wyprzedzania. Znak P-2 nie zabrania wyprzedzania, ale musi się ono odbyć bez najeżdżania lub przekraczania linii, co tak naprawdę dyskwalifikuje manewr wyprzedzania pomiędzy dwoma samochodami.

Wyprzedzanie z prawej strony jest dozwolone w kilku sytuacjach na drodze:

• na drogach jednokierunkowych niezależnie od ilości pasów ruchu
• na drogach dwukierunkowych w terenie zabudowanym jeśli jezdnia ma minimum 2 pasy ruchu w jednym kierunku
• na drogach dwukierunkowych w terenie niezabudowanym jeśli jezdnia ma minimum 3 pasy ruchu w jednym kierunku 
• podczas wyprzedzania pojazdu szynowego, chyba że położenie torów uniemożliwia wykonanie takiego manewru lub ten odbywa się na jezdni jednokierunkowej

Wyprzedzanie w nieprawidłowy sposób lub w miejscu niedozwolonym jest według nowego taryfikatora karane znacznie surowiej niż wcześniej. Za wyprzedzanie na wzniesieniu, skrzyżowaniu, zakazie wyprzedzania i innych miejscach niedozwolonych kara wynosi 1000 zł. Taki sam mandat dostanie kierowca wyprzedzający z niewłaściwej strony. Karane jest też niezachowanie odpowiedniego odstępu od pojazdu wyprzedzanego - siedzenie na zderzaku to 300 zł mandatu. Najsurowiej karane jest wyprzedzanie przed- i na przejściu dla pieszych z ruchem niekierowanym - to aż 1500 zł mandatu. We wszystkich tych przypadkach oprócz niezachowania wystarczającego odstępu obowiązuje też zasada recydywy - za ponowne wykroczenie z tego samego artykułu zapłacimy dwa razy więcej. 

***