Strefy Czystego Transportu w Polsce - gdzie i kiedy powstaną?

Strefa Czystego Transportu to wydzielony obszar miasta, najczęściej w ścisłym centrum, do którego nie mogą wjeżdżać auta niespełniające podstawowych norm emisji spalin, na przykład diesle sprzed 2005 roku czy modele z napędem benzynowym sprzed 1997. W przypadku każdego miasta zasady będą ustalane indywidualnie, a początkowo, aby nie odcinać mieszkańców centrum, wprowadzone zostaną liczne wyjątki - na przykład dla osób płacących podatki w danym mieście czy właścicieli, którzy zakupili swoje pojazdy przed wyznaczoną datą. W miarę upływu lat do wjazdu będą dopuszczane coraz nowsze auta, a ograniczenie będzie dotyczyło większej liczby pojazdów. SCT powstają, dzięki nowelizacji ustawy o elektromobilności, w której początkowo zapisano, że tego typu strefy powinny powstać we wszystkich miastach powyżej 100 tysięcy mieszkańców (potem zrezygnowano z tego wymogu), Obecnie każda gmina ma prawo wprowadzić Strefę Czystego Transportu, niezależnie od liczby mieszkańców. Oczywiście, chodzi o to, by do centrów miast nie wpuszczać pojazdów, które emitują najwięcej szkodliwych substancji. W Europie tego typu strefy znajdują się w aż ponad 300 miastach.

Jednym z pierwszych miast, które miało wprowadzić Strefę Czystego Transportu był Kraków, jednak z uwagi na błędy formalne w uchwale sąd unieważnił dotychczasowe ustalenia. Kraków zmaga się ze smogiem, zarówno z uwagi na położenie geograficzne, jak i emisję szkodliwych substancji z rur wydechowych. Obecnie Zarząd Transportu Miejskiego informuje, że pierwsza strefa powstanie 1 lipca 2025, a obecnie trwają zakrojone na szeroką skalę konsultacje. Oto, jakie założenia powinny obowiązywać.

Do 30 czerwca 2026 r. pojazdy zarejestrowane po raz ostatni przed 1 marca 2023 r. będą podlegały bardzo łagodnym ograniczeniom:

• w przypadku pojazdów zasilanych benzyną (także z instalacją LPG) - minimum norma Euro 1/ Euro I lub odpowiadające im daty produkcji,
• w przypadku pojazdów z silnikami Diesla (także z instalacją LPG) - minimum norma Euro 2/ Euro II lub odpowiadające im daty produkcji.

Do 30 czerwca 2026 r. pojazdy zarejestrowane po raz ostatni po 1 marca 2023 r. będą podlegały następującym ograniczeniom:

• w przypadku pojazdów zasilanych benzyną (także z instalacją LPG) - minimum norma Euro 3/ Euro III lub odpowiadające im daty produkcji,
• w przypadku pojazdów z silnikami Diesla (także z instalacją LPG) - minimum norma Euro 5/ Euro V lub odpowiadające im daty produkcji.

Od 1 lipca 2026 r. wszystkie pojazdy, niezależnie od daty ostatniej rejestracji, podlegać będą tym samym wymogom:

• w przypadku pojazdów zasilanych benzyną (także z instalacją LPG) - minimum norma Euro 3/ Euro III lub odpowiadające im daty produkcji,
• w przypadku pojazdów z silnikami Diesla (także z instalacją LPG) - minimum norma Euro 5/ Euro V lub odpowiadające im daty produkcji.

Wrocław, Lublin, Rzeszów, Gliwice. Władze wszystkich wymienionych miast wyraziły chęć wprowadzenia Stref Czystego Transportu, jednak na razie trwają konsultacje społeczne i planowanie tego, który konkretnie obszar miasta strefa ma obejmować. Na przykład we Wrocławiu ma to być ścisłe centrum miasta i część śródmieścia z przedwojenną zabudową - to tylko 6 proc. powierzchni, na której mieszka jednak aż 23 proc. Wrocławian. W pierwszym etapie zmiany ma odczuć 3-5 kierowców, właścicieli starych aut z silnikami Diesla. Co ciekawe, władze innych dużych miasta, Katowic i Poznania, nie planują na razie wprowadzania Stref Czystego Transportu na swoim terenie.