Logika jedno, przepisy - drugie. Kiedy trzeba przepuścić tramwaj?

Przekonanie niektórych kierowców o pierwszeństwie tramwaju w każdej sytuacji nie jest bezpodstawne. Wynika ono wprost z ustawy prawo o ruchu drogowym, a konkretnie z art. 25:

Kierujący pojazdem, zbliżając się do skrzyżowania, jest obowiązany zachować szczególną ostrożność i ustąpić pierwszeństwa pojazdowi nadjeżdżającemu z prawej strony, a jeżeli skręca w lewo - także jadącemu z kierunku przeciwnego na wprost lub skręcającemu w prawo. Przepisu nie stosuje się do pojazdu szynowego, który ma pierwszeństwo w stosunku do innych pojazdów, bez względu na to, z której strony nadjeżdża.

---

Czy to oznacza, że tramwaj zawsze ma pierwszeństwo? Absolutnie nie. Kierowcy którzy tak sądzą, zapominają o jednej z najważniejszych zasad ruchu drogowego, jaką jest hierarchia znaków i sygnałów drogowych. Przedstawia się ona następująco:

1. Osoba kierująca ruchem (najczęściej policjant)
2. Sygnalizacja świetlna
3. Znaki drogowe pionowe i poziome
4. Ogólne zasady ruchu drogowego

Cytowany wcześniej przepis odnosi się właśnie do ostatniego z tych punktów.

Przywoływany zapis Kodeksu drogowego odnosi się do skrzyżowania równorzędnego, a więc takiego, na którym nie ma żadnych znaków drogowych, więc każdy z uczestników ruchu jest na równej "pozycji". W takiej sytuacji pierwszy zawsze pojedzie tramwaj.

Sprawy się trochę komplikują, kiedy na skrzyżowaniu zostały umieszczone znaki, określające pierwszeństwo. W tej sytuacji pierwszeństwo ma samochód czy tramwaj?

W tym przypadku pierwszy pojedzie tramwaj. Dlaczego? Zgodnie ze znakami oba pojazdy znajdują się na drodze z pierwszeństwem, więc są w sytuacji równorzędnej. Skoro tak, to zastosowanie ma cytowany wcześniej przepis, według którego gdy stosujemy przepisy ogólne (w tym przypadku o ustępowaniu pierwszeństwa pojazdom z naprzeciwka podczas skręcania w lewo), tramwaj zawsze jedzie pierwszy.

Dla kontrastu rozważmy taką jeszcze sytuację. Pierwszy pojedzie samochód czy tramwaj?

Tym razem pierwszy pojedzie samochód. Jego kierowca co prawda skręca w lewo, zaś motorniczy jedzie prosto, ale nie ma to znaczenia. To są przepisy ogólne. Wyżej w hierarchii nad nimi stoją znaki drogowe, zaś zgodnie z nimi na tym skrzyżowaniu mamy do czynienia z pierwszeństwem łamanym. Samochód skręca, ale kontynuuje w ten sposób jazdę drogą z pierwszeństwem. Z kolei tramwaj ma znak A-7 "ustąp pierwszeństwa" i musi się do niego zastosować.

Zdecydowanie najtrudniejsze w przyswojeniu są przepisy dotyczące pierwszeństwa tramwaju, na skrzyżowaniu z ruchem kierowanym przez sygnalizację świetlną. Ponownie tutaj powinniśmy posiłkować się nie ustawą Prawo o ruchu drogowym, lecz rozporządzeniem w sprawie znaków i sygnałów drogowych:

Kierujący pojazdem szynowym skręcający na skrzyżowaniu o ruchu kierowanym sygnałami świetlnymi może je opuścić (...) pod warunkiem ustąpienia pierwszeństwa uczestnikom ruchu poruszającym się na wprost. Przepisu nie stosuje się na skrzyżowaniu o ruchu okrężnym oznaczonym znakami C-12.

---

Powyższy zapis dodaje kolejną komplikację w stosunku do wcześniej omawianych przykładów. Zgodnie z nim kiedy na skrzyżowaniu ze światłami spotka się jadący na wprost samochód i skręcający w lewo tramwaj, to pierwszeństwo ma kierowca auta. Jest więc dokładnie tak, jak w przypadku spotkania się dwóch pojazdów kołowych.

Zwróćmy jednak uwagę, że cytowany wyżej zapis mówi tylko o "uczestnikach ruchu poruszających się na wprost". Jeśli więc kierowca samochodu będzie chciał skręcić w prawo, to chociaż w innej sytuacji nadal miałby pierwszeństwo, to przed tramwajem już pierwszeństwa nie ma.

Dokładnie w taki sam sposób wywodzi się zasady pierwszeństwa tramwaju na rondzie. Niemal zawsze przed nimi ustawiony jest znak A-7 "ustąp pierwszeństwa", więc pojazd szynowy musi ustąpić pojazdom, które już na rondzie się znajdują.

Z kolei podczas zjeżdżania z ronda sytuacja jest inna - wtedy motorniczy nie ma przed sobą żadnych znaków, a więc jest w sytuacji równorzędnej wobec pojazdów znajdujących się na skrzyżowaniu. Dlatego też, chociaż przecina ich tor jazdy, ma przed nimi pierwszeństwo.

Nie da się ukryć, że w przypadku pojazdów szynowych występuje sporo rozróżnień i wyjątków, określających kiedy mają, a kiedy nie mają pierwszeństwa. Podsumujmy więc wszystko to, co napisaliśmy powyżej:

• Pojazd szynowy włączający się do ruchu, wyjeżdżając z pętli lub zajezdni, nie ma pierwszeństwa.
• Pierwszeństwo przejazdu ma tramwaj na skrzyżowaniu równorzędnym.
• Motorniczy wjeżdżający na rondo (bez znaku ustąp pierwszeństwa) ma zawsze pierwszeństwo.
• Na skrzyżowaniu o ruchu okrężnym ze znakiem ustąp pierwszeństwa, tramwaj przepuszcza pojazdy znajdujące się już na rondzie, ale ma pierwszeństwo w przypadku zjazdu z ronda.
• Na skrzyżowaniu ze znakami, gdzie kierowca i motorniczy mają pierwszeństwo przejazdu, kierowca samochodu musi ustąpić.
• Na skrzyżowaniu opatrzonym sygnalizacją świetlną, przy zamiarze skrętu pojazdu i tramwaju, pierwszeństwo przejazdu jest po stronie tramwaju.
• Na skrzyżowaniu z sygnalizacją świetlną, kiedy pojazdy jadą prosto, a tramwaj zamierza skręcić, motorniczy powinien ustąpić pierwszeństwa.

***