Jest takie pytanie kierowcy, na które policjant musi odpowiedzieć "tak, zrobię"
W artykule nr 15 ustawy o Policji wypisano szereg czynności, których policjant może dokonać względem kontrolowanego kierowcy. Ale i policjant ma pewne obowiązki, które kierowca może od niego wyegzekwować.
Podstawą do zatrzymania kierowcy może być nie tylko udokumentowane wykroczenie (np. poprzez zarejestrowanie przekroczenia dozwolonej prędkości), ale też podejrzenie jego popełnienia. Ta druga podstawa jest wykorzystywana chociażby podczas akcji "Trzeźwy poranek" - policjant nie ma pewności, czy zatrzymywany kierowca, którego za chwilę podda kontroli trzeźwości, prowadzi auto, będąc pod wpływem alkoholu, ale jego podejrzenie wystarczy, by przeprowadzić kontrolę.
Taką samą podstawą prawną do przeprowadzenia szczegółowej kontroli może kierować się policjant chcący przeszukać nasz samochód. Wynika to wprost z przytoczonej wcześnie ustawy o Policji. W art. 15 ust. 1 pkt 5 czytamy:
Policjanci wykonując czynności, o których mowa w art. 14 czynności Policji, mają prawo dokonywania kontroli osobistej, a także przeglądania zawartości bagaży i sprawdzania ładunków w portach i na dworcach oraz w środkach transportu lądowego, powietrznego i wodnego:
- w razie istnienia uzasadnionego podejrzenia popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary lub
- w celu znalezienia:
- broni lub innych niebezpiecznych przedmiotów mogących służyć do popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary lub
- przedmiotów, których posiadanie jest zabronione, lub mogących stanowić dowód w postępowaniu prowadzonym w związku z realizacją zadań, o których mowa w art. 1 zadania Policji ust. 2 pkt 1, 2, 3a, 4, 4a, 6 i 7, oraz przepisów innych ustaw określających zadania Policji lub
- przedmiotów podlegających przepadkowi w przypadku uzasadnionego przypuszczenia posiadania przez osobę broni lub takich przedmiotów lub uzasadnionego przypuszczenia ich użycia do popełnienia czynu zabronionego pod groźbą kary
- na zasadach i w sposób określony w art. 15d kontrola osobista i art. 15e przeglądanie zawartości bagaży lub sprawdzanie ładunków.
Innymi słowy: policjant może przeszukać auto, kiedy chce, a kierowca tej kontroli musi się poddać. Podczas kontroli policjant również ma kilka obowiązków. Powinien on się przedstawić, podać stopień służbowy, a także jednostkę, w której jest zatrudniony. Jeśli zatrzymuje nas funkcjonariusz pełniący służbę w stroju cywilnym, powinien okazać legitymację w taki sposób, żeby kierowca miał możliwość odczytania danych identyfikacyjnych.
Ważną kwestią jest również informacja na temat powodu zatrzymania. Prawo pozwala policjantowi sprawdzić stan techniczny pojazdu, a w skrajnych przypadkach nawet zająć miejsce za kierownicą i przeprowadzić krótką jazdę testową. Wróćmy jednak do przeszukania samochodu. Przed jego rozpoczęciem kierowca może zadać policjantowi pytanie, za którym funkcjonariusze nie przepadają.
Policjanci nie przepadają za tą prośbą
Kierowca samochodu nie ma możliwości odmowy przeszukania, ale ma prawo i obowiązek uczestniczenia w takiej czynności. Dodatkowo może żądać sporządzenia protokołu z przeszukania. I to za tą prośbą kierowcy wielu policjantów - delikatnie mówiąc - nie przepada, bo przygotowanie protokołu zajmuje sporo czasu, a do tego pozostawia ślad w dokumentacji. Zanim jednak kierowca zada policjantowi pytanie "Czy mogę prosić o protokół?", powinien mieć na uwadze, że czas kontroli wydłuży się o kilkadziesiąt minut.
Co musi znajdować się w protokole z przeszukania? Dokument powinien zawierać informacje o dacie i miejscu przeszukania, jego powodzie, a także dokumentować każdą czynność podjętą przez funkcjonariusza. Protokół powinien zawierać spis znalezionych przedmiotów oraz podjęte czynności. Po zakończeniu przeszukania należy dokładnie przeczytać protokół oraz wnieść ewentualne uwagi przed jego podpisaniem. Gdy dokument nie będzie budzić naszych zastrzeżeń, możemy go podpisać.
Zażalenie na policjanta
Taki protokół może być podstawą do złożenia zażalenia na czynności policjanta, jeśli w naszej ocenie przeszukanie nie miało żadnego uzasadnienia. Na złożenie takiego wniosku mamy 7 dni od momentu przeprowadzenia czynności. Dokument składa się do sądu rejonowego za pośrednictwem jednostki policji właściwej dla miejsca, w którym doszło do przeszukania pojazdu.
