Starsi kierowcy mogą stracić prawo jazdy. Plany zmian w przepisach

Wiele wskazuje na to, że z początkiem nowego roku rząd wprowadzi kolejne rewolucyjne zmiany w kwestii praw jazdy. Tym razem nie będą one jednak dotyczyć egzaminów czy kursów na prawo jazdy, a obowiązku przechodzenia badań narzuconego starszym kierowcom. To efekt planów Komisji Europejskiej, która rozważa te zmiany w oparciu o statystyki wypadków powodowanych przez kierowców po 65 roku życia.

KE argumentuje wprowadzenie obowiązkowych badań dla kierowców seniorów posiłkując się danymi statystycznymi wypadków na drogach Europy. Sęk w tym, że komisja stosuje je mocno wybiórczo, porównując ilość powodowanych wypadków do grupy wiekowej uznawanej za kierowców z niewielkim stażem (wiek 18-24 lata). W liczbach bezwzględnych ta statystyka zdaje się potwierdzać, jeśli jednak spojrzymy na statystykę w skali na 10 tysięcy kierowców, seniorzy powodują średnio najmniej wypadków ze wszystkich grup wiekowych wśród kierowców. 

Możemy to zrobić choćby w oparciu o statystyki wypadków w Polsce z których wynika, że w 2022 roku:

• seniorzy spowodowali łącznie 3551 wypadków (to tylko 3,64% na 10 tys. kierowców w wieku powyżej 60 roku życia - grupa liczy aż 9 753 289 kierowców)
• kierowcy młodzi spowodowali 3059 wypadków (to stanowi aż 12,01% w skali na 10 tys. kierowców w wieku 18-24 lat - grupa liczy 2 547 322 kierowców)

Komisja chce jednak, aby seniorzy przechodzili regularnie przechodzili obowiązkowe testy i badania psychotechniczne sprawdzające koncentrację, sprawność fizyczną, refleks, zdolność oceny odległości i sytuacji na drodze. Zwracając uwagę na coraz większe natężenie ruchu drogowego, te cechy wydają się kluczowe dla bezpiecznej jazdy samochodem.

Na razie nie zostało ustalone jak będą wyglądać wspomniane badania i na czym dokładnie będą polegać. Wstępnie mówi się jedynie o 5-letnim terminie ważności badań dla kierowców w wieku 65+ oraz konieczności corocznych badań dla kierowców po 75 roku życia. To oznacza, że kierowcy kończący 65 lat będą musieli przejść dwa badania, zanim przejdą w tryb corocznych badań po ukończeniu 75 roku życia. 

Pojawiają się również informacje o konieczności zdawania testów sprawdzających znajomość przepisów ruchu drogowego dla kierowców po 70 roku życia. Powodem może być fakt, że jest wielu kierowców, którzy nie aktualizują swojej wiedzy na temat kodeksu drogowego, a zmiany w tej materii są przecież wyjątkowo dynamiczne - przepisy zmieniają się nawet kilka razy do roku. 

Wszystko to są póki co wstępne ustalenia i założenia, ale KE pracuje nad ostatecznym kształtem nowych przepisów. Jeśli ten zostanie ustalony, przepisy z pewnością zostaną narzucone krajom członkowskim. Czy to rzeczywiście wydarzy się do 1 stycznia 2024 roku? Tego nie wiadomo.

Utrata uprawnień przez osoby, które nie zaliczą badań nie musi być ostateczna, ponieważ jeśli uda im się przejść powtórne badania z pewnością będą mogli odzyskać prawo jazdy, jednak prawdą jest, że w tak zaawansowanym wieku powrót za kółko może być wyjątkowo trudny. Utrata niezależności gwarantowanej przez możliwość przemieszczania się własnym samochodem może być dla nich dużym kłopotem, a powrót za kierownicę po dłuższej przerwie - jeszcze większym. Osoby takie mogą czuć się wykluczone z grupy społecznej i uzależnione od innych - na przykład komunikacji miejskiej lub bliskich, którzy będą ich wozić.

Wiele osób starszych uzależnia swoją sprawność właśnie od zdolności prowadzenia samochodu i możliwości swobodnego przemieszczania się. Dopóki mają tę możliwość, zarówno refleks jak i orientacja w sytuacji pracuje dobrze, ale gdy utracą tę możliwość, pogorszenie tych cech może znacznie przyspieszyć. Choć wraz z wiekiem zarówno refleks, szybkość reakcji, wzrok czy siła fizyczna ulegają powolnemu pogorszeniu, zwiększa się podatność na zmęczenie podczas pokonywania dłuższych tras, regularna jazda samochodem to pewnego rodzaju trening, który pozwala osobom starszym utrzymać sprawność ciała i umysłu. 

Doświadczeni kierowcy w wieku emerytalnym często zdają sobie z tego sprawę i zmieniają swój styl jazdy dostosowując ją do możliwości swojego ciała i umysłu. Nie wszyscy mają jednak takie podejście i akceptują własne ograniczenia, przez co mogą stanowić zagrożenie na drogach. Niebezpieczne mogą być problemy z oceną odległości lub prędkości nadjeżdżających pojazdów, kłopoty ze wzrokiem mogące być przyczyną niezauważenia pojazdów jadących drogą podczas włączania się do ruchu. Taki przykładów jest więcej i być może właśnie tym kierują się eksperci do spraw bezpieczeństwa zajmujący się zmianami w przepisach w Komisji Europejskiej.

Warto zaznaczyć, że wprowadzenie obowiązkowych badań nie oznacza, że kierowcy po 65 roku życia definitywnie utracą uprawnienia. Wprowadzenie badań ma za zadanie odsiać kierowców, którzy mogą stanowić zagrożenie na drogach. Ci którzy zachowali sprawność nie mają się czego obawiać.

Choć nie wiadomo jeszcze jak będą wyglądać badania i co tak naprawdę będą brały pod uwagę, z pewnością na liście kluczowych kwestii pojawią się schorzenia i symptomy, które mogą być poważnymi przeciwskazaniami do prowadzenia pojazdów. Część związana jest z chorobami podeszłego wieku, a część jest po prostu związana ze starzeniem się. Poniżej przedstawiamy listę typowych schorzeń i symptomów, które mogą być przeciwskazaniami do prowadzenia samochodu:

• znaczny ubytek słuchu
• znaczne pogorszenie wzroku i widzenia peryferyjnego
• problemy z oceną odległości i prędkości innych pojazdów
• cukrzyca
• problemy neurologiczne (np. przebyty udar lub wylew)
• choroby stawów (np. reumatyczne zapalenie)
• poważne kłopoty z pamięcią i koncentracją
• zaburzenia psychiczne
• choroby układu sercowego i naczyniowego
• jaskra (do jazdy po zmroku)
• chroniczne zmęczenie i senność

Niektóre z symptomów takie jak pogarszający się słuch, czy nieco gorszy wzrok to normalne następstwa starzenia się i czekają każdego z nas. Nie są one jednak czynnikiem całkowicie dyskwalifikującym kierowców w wieku emerytalnym. Jeśli jednak symptomy przybierają na sile do tego stopnia, że mocno utrudniają bezpieczne prowadzenie samochodu warto rozważyć rezygnację z prowadzenia samochodu. Jeżeli nie jesteśmy pewni czy to już ten moment kiedy trzeba na dobre pożegnać się z samochodem, warto skorzystać z pomocy specjalisty i samodzielnie zapisać się na badania, które pomogą nam ocenić nasze zdolności jako kierowcy. W ten sposób zyskamy pewność czy jesteśmy w stanie bezpiecznie prowadzić samochód.