Nowe przepisy UE. Kierowcy po 65. roku życia mogą stracić prawo jazdy

Bruksela tłumaczy zmiany bezpieczeństwem, ale wielu seniorów odbierze je jako próbę ograniczenia prawa do samodzielności.

Przyjęta przez Parlament Europejski dyrektywa 8353/1/25 REV 1 wprowadza fundamentalną zmianę w podejściu do kierowców seniorów. Państwa członkowskie będą mogły skrócić okres ważności prawa jazdy osobom po 65. roku życia, aby częściej sprawdzać ich kondycję zdrowotną i psychiczną.

Każde odnowienie dokumentu ma być powiązane z potwierdzeniem, że kierowca nadal spełnia minimalne standardy fizycznej i mentalnej sprawności do prowadzenia pojazdu. W praktyce oznacza to, że seniorzy będą częściej kierowani na badania lekarskie, a w niektórych krajach - także na testy sprawnościowe lub kursy odświeżające.

Zgodnie z treścią dyrektywy, państwa członkowskie otrzymają możliwość stosowania obowiązkowych badań lekarskich albo tzw. samooceny zdrowotnej przy odnawianiu prawa jazdy. To oznacza, że każdy kierowca - niezależnie od wieku - będzie musiał zadeklarować, czy jego stan zdrowia pozwala mu bezpiecznie prowadzić samochód.

Jednak to właśnie w przypadku osób starszych przepisy przewidują większą częstotliwość kontroli i krótszy okres ważności dokumentu. Kraje Unii będą mogły skrócić ważność prawa jazdy np. z 15 do 5 lub 10 lat po przekroczeniu określonego wieku, najczęściej 65 lub 70 lat.

Nowe prawo nie oznacza automatycznego odbierania prawa jazdy po 65. roku życia. Każdy przypadek ma być rozpatrywany indywidualnie - z uwzględnieniem stanu zdrowia, przebiegu leczenia i historii drogowej kierowcy.

Dyrektywa podkreśla jednak, że państwa członkowskie powinny reagować na pogarszający się stan zdrowia kierowcy, np. poprzez obowiązek zgłoszenia choroby mogącej wpływać na bezpieczeństwo jazdy. Lekarz, który uzna, że dana osoba nie powinna prowadzić, będzie mógł wystąpić o zawieszenie uprawnień.

Autorzy nowych przepisów podkreślają, że celem nie jest dyskryminacja seniorów, lecz zwiększenie bezpieczeństwa. W uzasadnieniu Parlament Europejski zaznacza, że indywidualny transport ma ogromne znaczenie dla osób starszych, zwłaszcza na terenach wiejskich, ale jednocześnie to właśnie z wiekiem rośnie ryzyko pogorszenia wzroku, refleksu i koordynacji.

Regularne badania mają temu zapobiec, a jednocześnie umożliwić szybkie wykrywanie problemów zdrowotnych, które mogą zagrażać zarówno kierowcy, jak i innym uczestnikom ruchu drogowego.

Dyrektywa nie narzuca jednego wieku ani harmonogramu badań - to zadanie dla poszczególnych krajów. Polska, podobnie jak inne państwa UE, będzie musiała określić, od jakiego wieku i jak często kierowcy będą badani.

W Hiszpanii czy we Włoszech kierowcy po 65. roku życia już dziś odnawiają prawo jazdy co kilka lat po obowiązkowym badaniu lekarskim - możliwe więc, że nasz kraj przyjmie podobne rozwiązanie.

Dla większości kierowców dokumenty zachowają ważność przez 15 lat. Jednak dyrektywa dopuszcza skrócenie tego okresu do 10 lub nawet 5 lat w przypadku osób starszych. To oznacza, że kierowcy po 65. roku życia będą musieli częściej odnawiać dokument i potwierdzać, że nadal mogą prowadzić pojazdy.

Nowe przepisy wejdą w życie dwudziestego dnia po ich opublikowaniu w Dzienniku Urzędowym Unii Europejskiej. Państwa członkowskie będą miały trzy lata, aby przenieść je do prawa krajowego, a następnie jeszcze rok, aby przygotować się do ich wdrożenia.

Równolegle Unia zakłada, że do 2030 roku we wszystkich krajach członkowskich ma już funkcjonować zharmonizowany system cyfrowych praw jazdy.