Uderzyłem we własne auto. Czy dostanę odszkodowanie z OC?

Ubezpieczenie OC pozwala na likwidację szkód powstałych w trakcie kolizji. Właściciel poszkodowanego auta może ubiegać się o odszkodowanie z ubezpieczenia OC sprawcy. Ale co w sytuacji jeśli poszkodowany i sprawca to właściwie ta sama osoba?

Do kolizji w której biorą udział dwa samochody zwykle dochodzi pomiędzy dwoma zupełnie obcymi sobie kierowcami. Czasem jednak dochodzi też do tak kuriozalnej sytuacji jak uderzenie we własne auto.

Przyjmijmy taki przykład: mąż wraca do domu po pracy i parkując auto na podjeździe, przez nieuwagę uderza w auto żony uszkadzając oba samochody. Obie osoby są współwłaścicielami samochodów na mocy współwłasności małżeńskiej. Albo: dajemy się przejechać koledze naszym sportowym samochodem, a ten brawurowo ruszając traci panowanie i uderza w nasz drugi, codzienny samochód. Wbrew pozorom, tego typu sytuacje mogą się zdarzyć.

Jak wygląda wtedy kwestia ubezpieczenia OC i odszkodowania na naprawę auta? Niestety nie jest to przyjemna dla właściciela samochodów sytuacja.

Warunki ubezpieczenia OC mają sporo wyłączeń określających przypadki, w których ubezpieczenie nie działa, a wszelkie roszczenia dotyczące odszkodowania są odrzucane z automatu. Niestety właśnie do takich należy sytuacja kiedy uderzyłeś samochodem we własne auto, lub zrobił to ktoś blisko spokrewniony z tobą.

Jeśli jesteśmy właścicielami obu uszkodzonych samochodów, w praktyce wyrządzamy szkodę samemu sobie (nawet jeśli nasz samochód prowadził ktoś inny - ubezpieczenie OC w Polsce obowiązuje na pojazd nie osobę), a w takim wypadku odszkodowanie się nie należy. Wynika to z Kodeksu cywilnego. Artykuł 822 stanowi:

Przez umowę ubezpieczenia odpowiedzialności cywilnej ubezpieczyciel zobowiązuje się do zapłacenia określonego w umowie odszkodowania za szkody wyrządzone osobom trzecim, wobec których odpowiedzialność za szkodę ponosi ubezpieczający albo ubezpieczony. Kiedy osoba poszkodowana, czyli właściciel danego samochodu jest jednocześnie sprawcą, czyli prawnym właścicielem lub współwłaścicielem drugiego samochodu nie zachodzi obowiązek likwidacji szkody z ubezpieczenia OC, bowiem nie zostaje spełniony warunek o wyrządzeniu szkody osobie trzeciej.

Co więcej, jeśli żadnym z aut nie kierował właściciel, a oba samochody biorące udział w kolizji należą do jednej osoby, wtedy również nie zachodzi obowiązek wypłaty odszkodowania. Artykuł 38, ust. 1. Pkt. 1 Ustawy o ubezpieczeniach obowiązkowych wyjaśnia:

Zakład ubezpieczeń nie odpowiada za szkody polegające na uszkodzeniu, zniszczeniu lub utracie mienia, wyrządzone przez kierującego posiadaczowi pojazdu mechanicznego; dotyczy to również sytuacji, w której posiadacz pojazdu mechanicznego, którym szkoda została wyrządzona, jest posiadaczem lub współposiadaczem pojazdu mechanicznego, w którym szkoda została wyrządzona.

---

Sytuacja może zostać potraktowana podobnie nawet jeśli każde z aut ma wpisane innego właściciela, ale właściciele obu samochodów są w związku małżeńskich i mają wspólnotę majątkową. Wtedy oba auta są potraktowane jako mienie wspólne i również podlegają pod wyłączenie z ubezpieczenia OC. Jedynym ratunkiem może być tu rozdzielność majątkowa, która powoduje że każdy z podmiotów jest traktowany jako osobny właściciel. Może być też tak, że przedmiot sprawy - w tym przypadku samochód był darowizną na rzecz tylko jednego z małżonków, ale w praktyce to bardzo trudna do udowodnienia sytuacja.

W przypadku auta leasingowanego sytuacja wygląda nieco inaczej, bowiem prawnie właścicielem samochodu jest firma leasingująca (w wielu przypadkach to bank), a osoba prywatna lub przedsiębiorstwo należące do tej osoby jest posiadaczem - użytkownikiem. W takim przypadku zastosowanie ma  art.38 ust. 2 Ustawy o obowiązkowych ubezpieczeniach:

Wyłączenie odpowiedzialności zakładu ubezpieczeń, o którym mowa w ust. 1 pkt 1, nie obejmuje szkody wyrządzonej w mieniu, jeżeli pojazdy mechaniczne uczestniczące w zdarzeniu są przedmiotem umowy leasingu zawartej przez posiadaczy tych pojazdów z tym samym finansującym lub zostały przewłaszczone przez posiadaczy tych pojazdów na tego samego wierzyciela lub które są przedmiotem zastrzeżenia własności rzeczy sprzedanej na rzecz tego samego wierzyciela

---

Jeśli jednak uderzysz samochodem należącym do leasingodawcy w swoje prywatne auto tu również obowiązuje wyłączenie OC, jako że będąc sprawcą wyrządziłeś szkodę samemu sobie.

Ubezpieczenie OC nie obowiązuje w sytuacjach kiedy:

• Oba samochody biorące udział w kolizji należą do jednej osoby (niezależnie od tego kto prowadzi)
• Samochody biorące udział w kolizji należą do osób blisko spokrewnionych, mających wspólnotę majątkową (np. mąż i żona)
• Gdy właściciel samochodu poszkodowanego uderzył w nie innym, nienależącym do niego autem

***