Fakty i mity o LPG. Montować "gazik" czy nie?

Wokół plusów i minusów z jej eksploatacji narosło przez lata wiele pytań i mitów dlatego przed podjęciem decyzji o jej montażu należy się im dokładnie przyjrzeć.

Instalacje LPG (skrót od ang. Liquefied Petroleum Gas) do samochodów z silnikami benzynowymi swą popularność w Polsce zaczęły zdobywać w latach 90. ubiegłego wieku i od tego momentu ich montaż sukcesywnie rósł. Szczyt powodzenia zyskały w 2007 roku, kiedy to była bardzo korzystna relacja ceny gazu do benzyny.

Fakt ten postanowili również skrzętnie wykorzystać mechanicy, a warsztaty oferujące montaż instalacji LPG niekontrolowanie "rosły jak grzyby po deszczu", do których ustawiały się długie kolejki chętnych. Niestety bardzo wielu spośród tych serwisów było przypadkowymi, przez co jakość zarówno usług jak i samych instalacji drastycznie spadała. Wówczas sprawą postanowiła zająć się Instytut Transportu Samochodowego przeprowadzając liczne kontrole serwisów, co pozwoliło na minimalizację tych bez odpowiednich kwalifikacji.

Z technicznego punktu widzenia instalacje gazowe nie wpływają na zmianę parametrów silników. Uważa się, że jazda na gazie powoduje znaczny spadek mocy, a faktycznie wynosi on zaledwie ok. 4% co dla przeciętnego kierowcy praktycznie nie jest odczuwalne. LPG ponadto nie zwiększa emisji spalin.

Aby tak faktycznie było należy jednak spełnić trzy podstawowe warunki: instalacja musi być precyzyjnie dobrana do konkretnego modelu silnika, cechować się wysoką jakością wszystkich komponentów i być profesjonalnie zainstalowana. Dla przykładu jeśli do silnika o mocy 120 kM użyjemy reduktora, nawet najwyższej jakości ale przeznaczonego do jednostki o mocy 80 kM, to możemy mieć pewność, że silnik prędzej czy później ulegnie awarii.

Niestety ciągle niektórzy montażyści próbują iść na skróty i oferują tanie, niskiej jakości instalacje, które nie są w stanie dobrze współgrać z silnikami i w efekcie przysparzają więcej problemów niż korzyści. A to właśnie korzyści ekonomiczne wynikające ze znacznej różnicy cen pomiędzy gazem a benzyną są głównym aspektem decydującym o zmianie rodzaju paliwa zasilającego.

Najlepsze i najgorsze silniki do "zagazowania"

Często powstają rankingi jednostek, które doskonale współpracują z LPG i takich, które takiego towarzystwa zupełnie nie akceptują. "Nie ma silników, których w efektywny i bezpieczny sposób nie można byłoby przestawić na zasilanie gazem. Problem tkwi jedynie w odpowiednim doborze, odpowiedniej jakości instalacji i profesjonalnym montażu" - mówi Piotr Bok, ekspert Motointegrator.pl, szef Działu Instalacje Samochodowe Grupy Inter Cars.

Są oczywiście silniki, szczególnie te wolnossące o małych pojemnościach, które nie wymagają wysublimowanych technologicznie instalacji i to właśnie o takich jednostkach zwykło się mówić, że są niemalże stworzone do zasilania gazem. Są również takie silniki, które wrażliwe są na większą temperaturę spalania gazu w komorze co skutkuje przedwczesnym wypalaniem gniazd zaworowych. Dlatego wymagają one zastosowania dodatkowych komponentów np. lubryfikacji czyli dostarczenia do komory silnika płynu, który powoduje lepsze odprowadzenie ciepła z komory spalania.

Im bardziej skomplikowane są silniki, tym bardziej wymagają wyrafinowanych technologicznie instalacji LPG. W przypadku instalacji do silników z bezpośrednim wtryskiem benzyny do komory spalania cena konwersji może wynosić nawet do 10 tys. złotych. Wówczas należy dokładnie skalkulować, czy przestawienie się na gaz zwyczajnie się opłaci tzn. po jakim czasie wartość instalacji nam się zwróci. Może się bowiem okazać, że taki zabieg jest zupełnie nieopłacalny.

O jakości i niezawodności precyzyjnie dobranej do konkretnego silnika instalacji LPG przekonani są również producenci samochodów. Większość popularnych w Polsce marek, stanowiących znakomitą część sprzedaży ich pojazdów, ma w ofercie modele z fabrycznymi instalacjami gazowymi we wszystkich najpopularniejszych jednostkach napędowych.

Co ciekawe, obecnie nawet producenci marek Premium oferują modele z zasilaniem gazowym, choć nie są generalnie nastawieni na oszczędzanie. Niektóre bogate kraje zachodnie coraz częściej otwierają się na LPG. Od lat wzorem jest tu Holandia, która oferuje LPG do samochodów nawet tych bardzo drogich. Chodzi o mentalne podejście nieuwzględniające zasobności portfela, a ideę oszczędzania i promocję postaw proekologicznych.

"Oferta instalacji LPG jest obecnie na rynku bardzo bogata i nie ma problemów z odpowiednim dopasowaniem do konkretnego silnika. Miano najlepszych pod względem jakości, kultury i precyzji wykonania są produkty holenderskie. To właśnie w tym kraju tradycja zasilania samochodów gazem jest jedną z najdłuższych w Europie i zdobyte przez nich doświadczenie owocuje perfekcyjnym działaniem instalacji" - mówi Piotr Bok.

Jak w każdym przypadku tak i tu, za bardzo wysoką jakość trzeba jednocześnie odpowiednio zapłacić. Mając jednak na uwadze fakt, że instalacje złej jakości mogą wyrządzić wiele szkód "gra jest warta świeczki".

Na rodzimym, polskim rynku także powstają bardzo wysokiej jakości konstrukcje zarówno pod kątem rozwiązań elektronicznych jak i czysto mechanicznych. Cechują się bardzo dobrymi algorytmami "uczenia" się silnika oraz z bardzo sprawnymi listwami wtryskowymi i reduktorami.

Podczas podejmowania decyzji o wyborze najlepszej instalacji warto wesprzeć się bogatymi opiniami zamieszczanymi na formach internetowych. Mimo dużej palety rozwiązań łatwo jest jednak zauważyć, że pośród opinii forumowiczów najczęściej przewija się 8 - 10 produktów ocenianych jako te najlepsze.

"Współczesne, skomputeryzowane instalacje LPG wyręczają kierowcę ze wszystkich czynności. Same decydują kiedy mają przełączyć zasilanie z benzyny na gaz i odwrotnie. Aby jednak działały długo i sprawnie wymagają odpowiedniego serwisowania zgodnie z wytycznymi ustalonymi w książce serwisowej" - mówi Piotr Bok. Raz na 10 - 15 tys. kilometrów należy wymieniać filtr, zweryfikować szczelność instalacji oraz za pomocą komputera diagnostycznego sprawdzić czy nie pojawiają się zapisy o błędach działania np. sterownika. Należy również pamiętać, że po zamontowaniu instalacji gazowej badania okresowe w Stacji Kontroli Pojazdów trzeba wykonywać co rok, a powodowane to jest przede wszystkim sprawdzaniem szczelności ze względu na bezpieczeństwo.

Wokół tego, czy używanie LPG jest bezpieczne czy też nie narosło sporo mitów. Gaz w samochodzie tankowany jest do specjalnych butli, które są znacznie mocniejsze niż tradycyjne zbiorniki na benzynę. Nawet podczas bardzo mocnych zderzeń butla wypada z rozbitego samochodu nienaruszona. Butle są także wyposażone w specjalne zawory uniemożliwiające wyciek gazu nawet wówczas, gdy przy pracującym silniku uszkodzeniu ulegną przewody transportujące gaz w stanie ciekłym.

W Polsce przepisy bezpieczeństwa są bardziej restrykcyjne niż w innych krajach Europy. Nakazują one bowiem oprócz standardowego badania butli wynikającego z regulaminu ECE 67 R 01 wykonywanego przez samego producenta także badanie przez Transportowy Dozór Techniczny. Urzędnik tej instytucji dokonuje szczegółowej kontroli jakości i wydaje dopuszczenie do eksploatacji na 10 lat. Po tym czasie niezbędne jest badanie techniczne i po pomyślnym jego przejściu ponowne zezwolenie wydawane jest na dalsze pięć lat. W efekcie najczęściej butle po upływie przepisowych 10 lat wymieniane są na nowe wraz z zaworami, dlatego nawet stare samochody w Polsce wyposażone są w nowe zbiorniki na gaz.

W badaniach dotyczących zbiorników LPG przeprowadzane także próby przestrzelenia zbiornika napełnionego gazem. Testy takie pokazały, że nawet jeśli pocisk był w stanie przebić ściankę butli, to otwór na skutek mocnego oszronienia szybko był czopowany i wyciek gazu był praktycznie zupełnie zatrzymany.

W przypadku pożaru samochodu uruchamiany jest zawór bezpieczeństwa. Podczas bardzo dużego wzrostu temperatury w butli otwiera się on i wypuszcza część gazu do ustabilizowania ciśnienia, po czym zamyka się i hamuje dalszy wyciek. Ryzyko eksplozji butli z gazem jest o wiele mniejsze niż zbiornika na tradycyjne paliwo.

Jeśli decydujemy się na kupno używanego samochodu już z zamontowaną instalacją LPG należy zwrócić uwagę na kilka kluczowych elementów, które zminimalizują możliwość wystąpienia problemów technicznych i poniesienia dodatkowych kosztów.

Przede wszystkim przyjrzeć się trzeba książce serwisowej i wpisom o regularnych, przepisowych kontrolach i wykonywanych czynnościach serwisowych. Należy sprawdzić czas eksploatacji poszczególnych komponentów ponieważ np. reduktor po przejechaniu przez pojazd 100 tys. kilometrów, tak jak w przypadku innych części eksploatacyjnych musi być wymieniony na nowy. To samo dotyczy się listwy wtryskowej. Oba te elementy w zależności od konstrukcji kosztują ok. 200 zł.

Jeśli natomiast instalacja pracuje w pojeździe już blisko 10 lat pamiętajmy, że zgodnie z przepisami konieczna jest wymiana zbiornika na gaz wraz z wielozaworem, a to już koszt nawet 600 zł.

Niepokojącymi sygnałami świadczącymi o złym stanie technicznym instalacji mogą być zaburzenia w płynności przełączania źródła zasilania z benzyny na gaz i odwrotnie, niekontrolowane zmiany obrotów silnika czy też jego gaśnięcie. Stałe świecenie się na desce rozdzielczej kontrolki "check engine" może natomiast oznaczać, że w skutek źle działającej instalacji może być uszkodzony m. in. katalizator. Warto się wówczas zastanowić, czy nasz wybór o zakupie padł na odpowiedni egzemplarz.

Jeśli jednak sami nie czujemy się na siłach, aby rzetelnie zweryfikować stan techniczny pojazdu warto przed podjęciem ostatecznej decyzji o zakupie zwrócić się o pomoc do wykwalifikowanego Rzeczoznawcy Techniki Samochodowej. Lista Rzeczoznawców dostępna jest na stronie Ministerstwa Transportu Budownictwa i Gospodarki Morskiej. Koszt takiej usługi to ok. 200 - 300 zł.

Ostatnimi czasy jakość gazu na stacjach zdecydowanie poprawiła się, jednak bezpieczniejsze jest jego tankowanie na stacjach sieciowych. Wynika to z kilku czynników. Stacje takie w przeciwieństwie do tych "no name" sprzedają paliwo o odpowiednio dobranych proporcjach metanu do butanu i mają rygorystyczne kontrole jakości. Ponadto stacje sieciowe muszą dbać o regularne czyszczenie instalacji, co minimalizuje ryzyko zanieczyszczenia w naszych samochodach.