Co stuka w podwoziu?

Stan polskich dróg stale się poprawia, jednak wciąż można natknąć się na odcinki o fatalnej jakości. I to właśnie na nich najczęściej "odzywają" się uszkodzone elementy zawieszenia.

Metaliczne stuki to znak, że wibracje nie są absorbowane przez liczne w podwoziu elementy metalowo-gumowe, tylko że elementy metalowe zaczynają w niekontrolowany sposób uderzać w inne elementy ze stali.

Układ jezdny przypomina system naczyń połączonych - jeżeli jeden z podzespołów nie działa prawidłowo, inny zostaje nadmiernie obciążony, co przyspiesza proces niszczenia. Dotyczy to nie tylko samych elementów resorujących. Jeżeli na tulei wahacza pojawi się nawet niewielki luz, geometria zawieszenia zostaje zaburzona, a opony zaczynają się nierównomiernie wycierać. Dlatego ważne jest, by niezwłocznie reagować nawet na drobne oznaki zużycia.

Z doświadczeń mechaników i kierowców wynika, że warto stawiać na elementy oryginalne (jeżeli są w rozsądnych cenach) albo zamienniki z górnej półki. Na sworzniach, końcówkach drążków kierowniczych, łącznikach czy gumach mocujących stabilizatory i tak nie uda się wiele zaoszczędzić. To, co zyskamy, wybierając tańsze części, utracimy z powodu ich niższej żywotności - trzeba będzie znów dokonać zakupu, zapłacić za robociznę i dojechać do serwisu.

Źródłem hałasów w podwoziu są nie tylko elementy zawieszenia. Czasami mogą to być naderwane osłony aerodynamiczne lub termiczne albo luźny wydech.

Tylne amortyzatory mają metalowo-gumowe tuleje - pojawiający się na nich luz najczęściej jest źródłem nieprzyjemnych dźwięków. Znacznie rzadziej przyczyną hałasów jest wada fabryczna amortyzatora w postaci źle spasowanych lub zużywających się w nierównym tempie elementów bądź jego mechaniczne uszkodzenie (np. po uderzeniu w krawężnik). Uszkodzone amortyzatory zawsze wymienia się parami.

Objawy awarii:

• Metaliczne stukanie podczas pokonywania nierówności

koszt naprawy: od 350 zł

Amortyzatory obu osi są montowane do nadwozia zwykle przez metalowo-gumowe poduszki. Przednie są dodatkowo łożyskowane, gdyż kolumna zawieszenia skręca wraz z kołem. Z powodu zużycia zwykle trzeba wymieniać przednie punkty mocowania (pojawia się luz na łożysku). Tylne najczęściej są niszczone przez korozję i proces starzenia się gumy.

Objawy awarii:

• Skrzypienie podczas skręcania kołami w trakcie manewrów parkingowych
• Widoczna spękana guma poduszki

koszt naprawy: od 250 zł

Wydech jest mocowany do nadwozia na gumowych wieszakach, które mogą się zerwać. W przypadku osłon termicznych może dojść do uszkodzenia ich mocowań.

Objawy awarii:

• Metaliczne brzęczenie, którego barwa zmienia się wraz z obrotami silnika
• Stukanie towarzyszące pokonywaniu większych nierówności

koszt naprawy: od 100 zł

Starzejąca się guma zaczyna pękać, co sprawia, że w tylnym zawieszeniu pojawia się luz, który jest przyczyną stuków i pogorszonego prowadzenia auta. Same tuleje są tanie (od ok. 45 zł/szt.), ale ich wymiana nie należy do najłatwiejszych i wymaga użycia specjalistycznych narzędzi, co podnosi koszt naprawy.

Objawy awarii:

• Skrzypienie lub stuki z tylnej osi podczas pokonywania nierówności

koszt naprawy: od 350 zł

Jeżeli na elementach przekładni zębatkowej pojawi się znaczny luz, stanie się on nie tylko przyczyną gorszego prowadzenia, ale również hałasów. Decyzja o regeneracji lub wymianie maglownicy powinna być poprzedzona bardzo wnikliwą kontrolą pozostałych elementów zawieszenia. Znacznie częściej hałasują wyrobione końcówki drążków kierowniczych czy górne mocowania łożysk kolumn McPhersona, a nawet krzyżak kolumny kierowniczej czy jej łożysko.

Objawy awarii:

• Metaliczne hałasy przy przełamywaniu granicy między kołami ustawionymi do jazdy na wprost a ich skręceniem
• Stukanie przy maksymalnym skręcaniu kół
• O awarii często świadczą luzy w układzie i wycieki płynu przekładniowego

koszt naprawy: od 800 zł

Stworzeń łączy wahacz ze zwrotnicą. W przypadku skrajnego zużycia przegubu kulowego może nastąpić wypięcie sworznia - wówczas koło skręca na zewnątrz (nierzadko wyrywając półoś i przewód hamulcowy), a auto traci sterowność. Część modeli posiada wymienne, przykręcane do wahacza sworznie (na fot.).

Objawy awarii:

• Luz koła w płaszczyźnie pionowej (wyczuwalny po podniesieniu auta)
• Niezbyt głośne stuki na nierównościach

koszt naprawy: od 100 zł

Korozja, na którą w szczególności narażone są dolne części sprężyn zawieszenia, może doprowadzić do ich pęknięcia. Ułamanie się fragmentu zwoju bywa niezauważalne przez wielu kierowców, a nawet na przeglądach. Pęknięta w połowie sprężyna zsuwa się z kielicha. Za każdym razem wymienia się parę.

Objawy awarii:

• Stuki i chrobot towarzyszące manewrom i jeździe po nierównościach
• Ściąganie podczas jazdy na wprost
• Nierówna wysokość narożników auta

koszt naprawy: od 400 zł

Żywotność łożysk kół jest zróżnicowana i uzależniona od wielu czynników. Zwykle w pierwszej kolejności zużywają się bardziej obciążone łożyska przednich kół. W niektórych modelach łożyska nie są zintegrowane z piastami (na fot.), więc można je wymieniać osobno. Jeżeli zostały zintegrowane, trzeba kupić nowe piasty. We francuskich autach tylne łożyska są zintegrowane z tarczami hamulcowymi.

Objawy awarii:

• Hałas, którego intensywność jest uzależnione od obciążenia - jeżeli uszkodzone jest np. łożysko lewego przedniego koła, będzie ono mocniej hałasowało na zakrętach w prawo
• Dźwięk przybiera na sile wraz z prędkością

koszt naprawy: od 150 zł

Każdy wahacz ma zwykle dwie tuleje metalowo-gumowe. Jeżeli chodzi do awarii, najczęściej dotyczy ona przedniej tulei. W pojazdach ze stalowymi wahaczami tuleje zwykle są wymienne, co znacznie ogranicza koszt naprawy - nie trzeba kupować całego wahacza, a element za kilkadziesiąt złotych i wprasować go w wahacz. Tylna tuleja może być przykręcana do wahacza.

Objawy awarii:

• Stukanie przy jeździe po wybojach i luz na kole

koszt naprawy: od 150 zł

Przekładnia kierownicza jest połączona z kolumną McPhersona lub zwrotnicą za pomocą drążków kierowniczych (na fot. z lewej) oraz mniej trwałych od nich końcówek drążków kierowniczych (z prawej). Z biegiem czasu na przegubach tych elementów pojawia się luz.

Objawy awarii:

• O luzie na końcówkach i drążkach zwykle świadczą stuki pojawiające się podczas krótkich, zdecydowanych ruchów kierownicą na postoju
• W przypadku skrajnego zużycia zaburzona zostaje precyzja prowadzenia pojazdu, a utrzymanie kierunku jazdy jest trudne

koszt naprawy: od 100 zł

Cienkie, a nierzadko mające elementy z tworzyw sztucznych łączniki stabilizatorów są najmniej trwałym elementem zawieszenia. Czasami do ich zerwania wystarczy najechanie jednym kołem na duży garb drogi, a drugim - zagłębienie w niej. W takiej sytuacji łącznik jest podawany skrajnym naprężeniom.

Objawy awarii:

• Stuki przy pokonywaniu niewielkich nierówności
• Hałasy słyszalne przy bujaniu autem na boki

koszt naprawy: od 70 zł

W celu poprawy właściwości aerodynamicznych oraz ograniczenia poziomu hałasu podwozia nowoczesnych aut są osłonięte wieloma płytami. Niestety wystarczy zahaczenie o krawężnik, przedmiot leżący na drodze czy zbyt mocne dokręcenie śrub mocujących przez mechanika, by doszło do uszkodzenia mocowań. Płytę można próbować naprawić, ale przy większych uszkodzeniach lepiej kupić używaną.

Objawy awarii:

• Nasilający się wraz z prędkością hałas, zwykle mający formę terkotania czy rytmicznych uderzeń

koszt naprawy: od 150 zł

Kierowca nie powinien bagatelizować hałasów dochodzących z podwozia. Wiele z nich jest pierwszymi symptomami awarii. Jeżeli usterki nie usunie się możliwie szybko, zwykle ucierpią także inne elementy podwozia. Przegląd dołu samochodu należy zlecać nie tylko w sytuacji, gdy coś zaczyna stukać. Wyrobione sworznie czy tuleje wahaczy potrafią w ogóle nie dawać o sobie znać, a skutki ich awarii mogą być tragiczne.

Tekst: Łukasz Szewczyk, zdjęcia: Robert Magdziak, archiwum; "Motor" 4/2019

Geometria zawieszenia - co warto o niej wiedzieć? – PORADY

Błędy przy doborze kół i zmianie felg – OPONY I FELGI

Podejrzane odgłosy z bębnów hamulcowych – HAMULCE

Niepokojące bicia w aucie - przyczyny i konsekwencje – EKSPLOATACJA