Rozrząd w samochodzie - co ile trzeba go wymieniać i ile to kosztuje?

Układ rozrządu w samochodzie jest odpowiedzialny za synchronizację pracy poszczególnych części silnika, takich jak wałki rozrządu, tłoki, zawory i korbowody. Prawidłowo działający rozrząd zapewnia właściwe ustawienie zaworów w odpowiednim czasie względem ruchu tłoków, co ma kluczowe znaczenie dla efektywności i trwałości silnika. Awaria rozrządu lub jego właściwe działanie, może prowadzić do poważnych uszkodzeń lub nawet awarii silnika.

To układ mechaniczny, który odpowiada za synchronizację pracy wałka rozrządu, tłoków i zaworów w silniku. Jego głównym zadaniem jest zapewnienie, aby zawory otwierały się i zamykały w odpowiednim czasie, w odpowiednim momencie cyklu pracy silnika, czyli podczas ssania, sprężania, pracy i wydechu. To układ rozrządu decyduje o tym, kiedy dokładnie w danym cyklu silnika tłok osiąga najwyższy i najniższy punkt, a zawory są otwarte lub zamknięte.

W skład układu rozrządu wchodzi szereg elementów, współpracujących ze sobą:

• Wałek rozrządu - element mechaniczny, który steruje pracą zaworów.
• Paski rozrządu lub łańcuchy rozrządu - elementy napędowe, które przekazują ruch z wału korbowego na wałek rozrządu.
• Zawory - elementy, które otwierają się i zamykają, umożliwiając przepływ mieszanki paliwowo-powietrznej oraz usuwanie spalin.
• Napinacze i rolki - mechanizmy odpowiedzialne za utrzymanie odpowiedniego napięcia paska lub łańcucha rozrządu.

W niektórych silnikach stosuje się paski rozrządu, które są mniej trwałe, ale i tańsze w eksploatacji. W układach rozrządu kluczowa jest regularna wymiana paska lub łańcucha rozrządu, aby utrzymać właściwą pracę tego systemu.

Układ rozrządu działa na zasadzie synchronizacji pracy wałka rozrządu i wału korbowego. Wał korbowy napędza ruch tłoków, a wałek rozrządu steruje pracą zaworów. Wał korbowy i wałek rozrządu są połączone za pomocą paska lub łańcucha, które przenoszą ruch obrotowy. To połączenie zapewnia, że zawory otwierają się i zamykają w odpowiednim czasie, co ma kluczowe znaczenie dla prawidłowego przebiegu cyklu pracy silnika.

Rozrząd umożliwia precyzyjne sterowanie czasem otwarcia i zamknięcia zaworów, co wpływa na efektywność silnika. Zbyt późne lub zbyt wczesne otwarcie zaworu może prowadzić do niepełnego spalania mieszanki paliwowo-powietrznej lub zanieczyszczania silnika, co negatywnie wpływa na osiągi i trwałość jednostki napędowej.

Większość nowoczesnych samochodów z silnikiem benzynowym ma paski rozrządu, które wymagają regularnej wymiany, ponieważ z biegiem czasu tracą elastyczność i mogą pęknąć. W starszych silnikach benzynowych stosowano łańcuch rozrządu, wówczas wymiana odbywa się rzadziej, jednak i łańcuchy mogą się rozciągnąć, co skutkuje ich wymianą. Nie zawsze jednak silnik na łańcuchu oznacza trwalszą konstrukcję.

W dzisiejszych silnikach widać niestety oszczędność producentów, dlatego niektóre łańcuchy rozrządu nadają się do wymiany już po 100 tys. km. Nie pomagają tutaj zalecenia producentów, co do wymiany oleju (co 20-30 tys. km) - stary olej, w którym pełno opiłków źle wpływa na pracę układu rozrządu, dlatego wymiana oleju częstsza niż zaleca producent, może uchronić przed kosztownymi naprawami.

Zwykle producenci samochodów zalecają wymianę paska rozrządu co 60 000 do 100 000 kilometrów, w zależności od modelu pojazdu. Dla samochodów z łańcuchem rozrządu wymiana może być konieczna dopiero po 200 000 do 300 000 kilometrów, ale warto pamiętać, żeby częściej kontrolować stan rozrządu w silniku i zareagować odpowiednio wcześniej.

Silniki wysokoprężne mają podobne zasady dotyczące wymiany rozrządu jak silniki benzynowe, jednak ogólnie wymiana rozrządu w silniku diesla odbywa się nieco rzadziej. W silnikach diesla, w których zastosowano pasek rozrządu, wymiana zalecana jest zazwyczaj co 90 000 do 120 000 kilometrów, w zależności od producenta i modelu silnika.

Silniki wysokoprężne z łańcuchem rozrządu wymagają wymiany dopiero po 250 000 do 300 000 kilometrów, ale także w tym przypadku istnieje ryzyko rozciągnięcia łańcucha, co może prowadzić do wcześniejszej wymiany.

Koszt wymiany rozrządu zależy od wielu czynników, takich jak marka i model pojazdu, typ rozrządu (pasek lub łańcuch), lokalizacja warsztatu oraz zakres wykonanych prac. Wymiana rozrządu to kosztowna operacja, ponieważ wiąże się z koniecznością demontażu wielu elementów silnika, a nawet niektórych elementów karoserii (przedni zderzak, reflektory).

Orientacyjne ceny wymiany rozrządu w zależności od typu silnika:

• Wymiana paska rozrządu w silniku benzynowym - od 600 do 1500 zł, w zależności od modelu samochodu i rodzaju zastosowanego paska (np. z dodatkowym zestawem rolek napinających).
• Wymiana paska rozrządu w silniku diesla - od 800 do 2000 zł. Ceny są wyższe ze względu na większą pracochłonność oraz często bardziej złożoną konstrukcję silników diesla.
• Wymiana łańcucha rozrządu - zwłaszcza w silnikach wysokoprężnych, jest zazwyczaj droższą usługą, której koszt waha się od 1500 do nawet 10000 zł w autach segmentu premium.

Warto pamiętać, że wymiana rozrządu często wiąże się z koniecznością wymiany innych części, takich jak napinacze, rolki czy pompa wody. Nie powinno się pomijać tych podzespołów przy wymianie rozrządu.