Płyny często zapomniane
Oto płyny eksploatacyjne, których wymiana jest niezbędna, a jednak często się o niej zapomina.
Tylko pewna grupa kierowców nie wymienia płynów eksploatacyjnych świadomie, z wyrachowania. Najczęściej po prostu zapomina się o wszystkim, co nie jest olejem silnikowym i jednocześnie długo nie zdradza objawów niedomagania.
Tymczasem takie zapominalstwo prowadzi do poważniejszych niedomagań: w dłuższej perspektywie jeżeli płyn jest zbyt stary, lub znacznie szybciej gdy po prostu zaczyna go brakować.
Doskonałym przykładem jest skrzynia biegów, którą przeciętny kierowca zaczyna się interesować dopiero gdy zaczyna hałasować lub pojawią się problemy ze zmianą przełożeń. Zbyt późne dostrzeżenie problemu powoduje, że zwykle nie opłaca się jej naprawiać i trzeba kupić drugą.
Niejednokrotnie powodem takiego stanu rzeczy jest brak lub nieprecyzyjna informacja producenta dotycząca wymiany płynu eksploatacyjnego. Przykładowo zapis treści: "olej w skrzyni biegów - nie wymienia się" mógłby wskazywać na to, że nie należy się nim w ogóle przejmować. Tymczasem kontrola stanu oleju powinna mieć miejsce przynajmniej raz na 2 lata (by nie dopuścić do pracy na sucho), a po 100 tys. km olej warto wymienić, gdyż się starzeje. Dobrze jest się przy tym wzorować się na wytwórniach z Japonii, które zalecają zwykle częstszą wymianę płynów niż producenci europejscy i jednocześnie ich auta cieszą się niższym poziomem usterkowości.
Czasami brak informacji o terminach wymian nie jest niedopatrzeniem. Np. w odniesieniu do cieczy chłodzącej producent może uznawać, że i tak trzeba będzie ją spuścić przy okresowej wymianie rozrządu i pompy wodnej, a więc wymiana płynu na nowy rozumie się sama przez się. Wszędzie tam, gdzie są korki, producent przewiduje możliwość wymiany płynu.
Zwykle awarię powoduje zbyt niski stan oleju, a nie jego zła jakość. Jednak nie każdy olej nadaje się wszędzie.
Olej przekładniowy starzeje się znacznie wolniej niż silnikowy, ale nie jest wieczny. Poza tym, nie sprawdzając jego stanu można przeoczyć ubytek oleju ze skrzyni.
WYMIANA: część producentów nie zaleca okresowej wymiany. Jednak olej pochłania wilgoć z otoczenia i z czasem traci swoje własności, dlatego jeżeli producent nie zaleca częściej, to należy wymieniać olej w skrzyni biegów nie rzadziej niż co 8 lat lub 100 tys. km.
UZUPEŁNIANIE: niewiele skrzyń ma bagnet pokazujący stan oleju. Zwykle jest otwór inspekcyjny, przez który kontroluje się poziom i uzupełnia preparat. Z reguły potrzebna jest do tego odpowiednia butelka z wężykiem lub specjalny aplikator do nalewania oleju, gdyż korki inspekcyjne są z boku skrzyni, w miejscach z trudnym dostępem.
MIESZANIE: można mieszać olej różnych producentów. Warto zachować indeks lepkości oraz klasę jakości. Nalanie oleju o wyższej niż zalecana klasie jakości (np. GL-5 zamiast GL-4) może spowodować korozję synchronizatorów skrzyń starszego typu.
UWAGA! Nie należy stosować żadnych dodatków do oleju skrzyni biegów obniżających tarcie, gdyż jego zbyt niski poziom może zniszczyć
synchronizatory.
Generacja (skład) płynu dostosowana jest do typu chłodnicy oraz rodzaju silnika.
Poza odprowadzaniem ciepła płyn musi zabezpieczać przed korozją. Stosowane są różne technologie dodatków i nie każdy płyn nadaje się do każdego samochodu.
WYMIANA: z powodu osłabienia dodatków antykorozyjnych zaleca się wymianę płynu co ok. 2 lata w przypadku aut starszych i maksymalnie co 4 lata w nowszych konstrukcjach.
UZUPEŁNIANIE: przy ubytkach do 10% dopuszczalne jest uzupełnianie wodą destylowaną.
MIESZANIE: nie powinno się mieszać różnych płynów, gdyż powoduje to osłabienie dodatków antykorozyjnych. Nie wolno mieszać krzemianowych płynów starszych generacji (G11, kolor niebiesko-zielony, do aut z lat 90.) z płynami klasy G12 (czerwone, do aut od ok. 2000 r.), G12+ (czerwono-fioletowy do aut po 2007 r.). Natomiast płyn G13 (liliowy, auta po 2010 r.) jest mieszalny ze wszystkimi płynami.
UWAGA! Rozcieńczając koncentrat z wodą w proporcji 50:50 uzyskuje się temperatury zamarzania na poziomie od -35 do -50°C. Natomiast nierozcieńczony koncentrat zamarza przy ok. -20°C.
W Haldexie należy wymieniać także filtr oleju, który wyłapuje opiłki metalu ze sprzęgiełka płytkowego.
W sprzęgle Haldex olej jest czynnikiem, bez którego nie tylko nie będzie możliwości włączenia się napędu 4x4, ale także dojdzie do trwałego uszkodzenia pompy, płytek i innych elementów.
WYMIANA: w popularnych autach VW wymiana oleju przewidziana jest nie rzadziej niż co 30 tys. km, a co 60-100 tys. km w zależności od modelu wymienia się również filtr oleju. Aby ułatwić wymianę, olej sprzedawany jest także w tubach o odpowiedniej pojemności (np. 0,275 l do Haldex I).
UZUPEŁNIANIE: jeżeli poziom oleju jest poniżej korka inspekcyjnego, to należałoby uzupełnić stan, jednak równocześnie konieczne jest zlokalizowanie miejsca wycieku. Olej w Haldexie nie ulega bowiem spalaniu, nie może więc znikać.
MIESZANIE: oleje do Haldexa firmowane są zwykle przez producentów aut stosujących ten typ napędu (np. VW-Audi czy Volvo) i są mieszalne ze sobą. Nie wolno jednak stosować zwykłego oleju przekładniowego, gdyż olej do Haldexa ma specjalne właściwości.
UWAGA! Część modeli nie ma korka spustowego i olej z Haldexa odsysa się korkiem wlewowym.
Obniżanie się poziomu płynu wraz ze zużywaniem klocków hamulcowych jest normalne i nie wymaga uzupełniania.
Dostępne są płyny różnych generacji, różniące się temperaturą wrzenia. Najpopularniejsze to DOT3, DOT4 oraz DOT5.1, mające temperatury wrzenia odpowiednio: 205, 230, 260°C. W Europie nie stosuje się płynu silikonowego DOT5, który opracowano na potrzeby wojska w USA.
WYMIANA: pochłanianie przez płyn wilgoci powoduje obniżenie temperatury wrzenia (np. w DOT3 z 205 do 140°C). Wymienia się go wtedy, gdy osiągnie on zawartość wody ok. 3% (pomiar testerem) lub jeżeli się nie ma testera - po 4 latach użytkowania.
UZUPEŁNIANIE: jeżeli poziom płynu systematycznie szybko się obniża (np. na przestrzeni kilku tygodni), to poza uzupełnieniem trzeba zlokalizować wyciek.
MIESZANIE: braki uzupełnić można dowolnym płynem hamulcowym, choć oczywiście najlepiej tej samej klasy DOT. Marka producenta nie ma większego znaczenia. Płyny DOT3, DOT4 oraz DOT5.1 są ze sobą w pełni mieszalne.
UWAGA! Sportowy płyn w zwykłym aucie nie ma sensu, gdyż szybciej pochłania wilgoć i nie skróci drogi hamowania.
Oleje do skrzyń dwusprzęgłowych produkuje wiele firm. Nie trzeba kupować go w ASO.
Olej powinno się go wymieniać co 60 tys. km lub nawet dwa razy częściej, jeżeli samochód jest przeciążany (np. częste jazdy z przyczepą, odcinki górskie itp). Stosowany jest specjalny olej do skrzyń dwusprzęgłowych. Przeciętnie w aucie wielkości VW Golfa do skrzyni dwusprzęgłowej wchodzi 5,5 l płynu.
WYMIANA: zwykle przez ten sam otwór zlewa się stary olej i nalewa nowy. Olej wtłacza się od spodu skrzyni, przez otwór zlewowy i rurkę. Po nalaniu nowego, przy pracującym silniku, przełącza się dźwignię między kolejnymi zakresami pracy, wyczekując ok. 3 s. Przy okazji wymiany samego oleju, należy też wymienić filtr.
MIESZANIE: można mieszać oleje różnych producentów. Nie należy dolewać zwykłego oleju przekładniowego, gdyż to nie jest właściwy produkt.
UWAGA! O ile zwykła skrzynia manualna wytrzymuje z reguły wiele kilometrów na niewymienianym oleju, o tyle w skrzyniach dwusprzęgłowych zapominalstwo mści się koniecznością bardzo drogiej naprawy.
Marcin Klonowski
