Dwanaście milionów samochodów z Tychów
Myśląc o szeroko pojętej rodzimej polskiej motoryzacji, nie sposób pominąć samochodowego dorobku fabryki, której uruchomieniem żyła w 1975 roku cała Polska. Zakład Fiata w Tychach, bo o nim mowa, świętował ostatnio imponujący jubileusz. Z linii montażowych polskiej fabryki wyjechał 12-milionowy samochód.
Za początek przemysłu motoryzacyjnego na Śląsku uznaje się rok 1971, kiedy ruszyła Fabryka Samochodów Małolitrażowych w Bielsku-Białej. Pierwszym budowanym tam pojazdem był jedyny, produkowany na masową skalę, stricte polski samochód - Syrena.
Po tym jak w 1973 roku polski rząd wykupił licencję od Fiata, w bielskim zakładzie ruszyła produkcja pierwszych "Maluchów" jak powszechnie nazywano Fiaty 126p. W 1975 roku powstał nowoczesny zakład produkcyjny w Tychach, gdzie kontynuowano produkcję tego kultowego już modelu, którego posiadanie wyznaczało status ówczesnego polskiego społeczeństwa. Zakład w Tychach zbudowano od podstaw w latach 1972 - 1975.
Fabryka powstała specjalnie z myślą o produkcji Malucha. Opłaty licencyjne czy kredyty na urządzenia spłacaliśmy Włochom m.in. dostawami produkowanych w naszym kraju silników. Pierwsze modele 126p zjechały z linii montażowych tyskiego zakładu 18 września 1975 roku, dwa lata po uruchomieniu produkcji w zakładzie w Bielsku.
Kolejnym kamieniem milowym w historii zakładu był rok 1991. Wówczas montaż Fiata 126p definitywnie przeniesiono do Bielska-Białej. Popularny Maluch ustąpił w Tychach miejsca owemu licencyjnemu modelowi X1/79. Właśnie tak brzmiała nazwa kodowa wyczekiwanego w Polsce z wielką nadzieją Fiata Cinquecento. Co najważniejsze nowy model miał być produkowany wyłącznie w Polsce. Po raz pierwszy światowy producent samochodowy wybrał jeden z krajów Europy Wschodniej do produkcji strategicznego w swojej gamie modelu, który był przeznaczony do sprzedaży na wszystkich rynkach europejskich. Pierwszy Fiat Cinquecento zjechał z linii fabryki w Tychach w czerwcu 1991 roku z zakładu w Tychach wyjechał pierwszy Fiat Cinquecento.
Zmiany ustrojowe w Polsce przyniosły kres konglomeratowi (tworzyło go aż 12 fabryk!) o nazwie Fabryka Samochodów Małolitrażowych. W maju 1992 roku, po dwudziestu latach działalności i ponad 3,3 mln wyprodukowanych pojazdów, podmiot o takiej nazwie przestał istnieć. Powstała w 1971 roku spółka państwowa, wraz z FSO i wieloma dostawcami - była integralną częścią Zjednoczenia Przemysłu Motoryzacyjnego Polmo. FSM należała do jednej z ponad ośmiu tysięcy państwowych spółek, które w oparciu o ustawę o prywatyzacji z 13 lipca 1990 roku, miały zostać prędzej czy później sprywatyzowane przez nowy rząd.
W wyniku tych założeń FSM została najpierw przekształcona w spółkę akcyjną, a następnie, po sprywatyzowaniu, sprzedana do Fiata Auto. Proces ten przyspieszono, by uratować przedsiębiorstwo przed nieuchronną upadłością i likwidacją aż 18 tys. miejsc pracy. W ten sposób powstał Fiat Auto Poland, firma działająca oficjalnie od października 1992 roku. W kwietniu 2015 roku, wskutek fuzji pomiędzy grupami Fiat i Chrysler, Fiat Auto Poland zmieniła nazwę na Fiat Chrysler Automobiles Poland.
Pod skrzydłami Fiat Auto Poland w Tychach powstawały takie samochody jak: Fiat Cinquecento, Fiat Uno, Fiat Punto, Fiat Seicento, Fiat Bravo, Fiat Brava, Fiat Marea, Fiat Ducato, Fiat Siena i Palio Weekend, Fiat Panda, Fiat i Abarth 500 oraz od 2011 roku - Lancia Ypsilon. Ponadto w latach 2008 - 2016 na zlecenie koncernu Ford - FCA w Tychach produkował także jeden z jego modeli - Forda KA (514 288 sztuk).
Warto zwrócić uwagę na fakt, że przez cały okres swojego istnienia przed zmianami ustrojowymi w Polsce (1975-1999) zakład w Tychach wyprodukował 2 166 349 egzemplarzy Fiata 126p (około 135 tysięcy sztuk rocznie). Dla porównania, samego tylko Fiata 500 wyjechało z fabryki już 2 300 000 sztuk!
opr. Paweł Rygas
