Co z OC, gdy pasażer uderzy drzwiami w inne auto?

Opublikowany 15 listopada 2018 r. wyrok TSUE jest odpowiedzią na zapytanie łotewskiego Sądu Najwyższego. Dotyczyło ono następującego dylematu: czy ubezpieczyciel powinien przejąć na siebie odpowiedzialność za szkodę wyrządzoną nie przez posiadacza czy kierującego samochodem, ale przez pasażera, który wysiadając uderzył drzwiami w stojące obok auto. Zdaniem TSUE tak właśnie powinno się stać, ponieważ wspomniane działanie pasażera należy zaliczyć do czynności związanych z prawidłowym wykorzystaniem samochodu jako środka transportu. W związku z tym drugorzędne znaczenie ma to, czy pojazd był zatrzymany, miał włączony silnik czy drzwi otworzyła inna osoba niż kierujący nim lub jego posiadacz.

- Wyrok TSUE jest ważny, ponieważ nie pozostawia wątpliwości, w jaki sposób w świetle prawa na szczeblu europejskim należy interpretować tego rodzaju zdarzenia. Stanowi zatem istotną wskazówkę zarówno dla ubezpieczycieli, jak i dla sądów, które niekiedy także są angażowane w rozstrzyganie sporów o przyznanie odszkodowania i jego wysokość. Nie oznacza to jednak, że do tej pory szkody wyrządzane przez pasażerów były automatycznie wykluczane jako podstawa do wypłaty pieniędzy poszkodowanemu. Każda sprawa jest zawsze rozpatrywana indywidualnie, bo przyczyny szkód są bardzo różne, składa się na nie wiele czynników - mówi Damian Andruszkiewicz, Dyrektor Departamentu Ubezpieczeń Komunikacyjnych w Compensa.

W Polsce funkcjonowanie ubezpieczeń OC oparte jest o przepisy ustawy z dnia 22 maja 2003 r. o ubezpieczeniach obowiązkowych, Ubezpieczeniowym Funduszu Gwarancyjnym i Polskim Biurze Ubezpieczycieli Komunikacyjnych. Poniżej kilka najważniejszych reguł.

Kilka podstawowych zasad działania OC

Zgodnie z zapisami polskiej ustawy odszkodowanie przysługuje wtedy, gdy w następstwie zdarzenia spowodowanego przez posiadacza lub kierującego autem, osoba lub osoby trzecie poniosły śmierć, doszło do uszkodzenia ich ciała, a także utraty, zniszczenia lub uszkodzenia mienia. W krajowym prawie jest wprost wskazane, że szkodą związaną z ruchem pojazdu są także zdarzenia powstałe przy wsiadaniu do pojazdu i wysiadaniu z niego, w związku z załadowywaniem i rozładowywaniem go, a także podczas zatrzymania, postoju lub garażowania pojazdu.

- Warto zwrócić uwagę, że wśród szkód kwalifikujących się do wypłaty odszkodowania nie ma w ustawie wymienionych zdarzeń spowodowanych przez pasażerów. Często jednak ich zachowanie trudno traktować jako czynność nie mającą związku z jazdą samochodem i na to zwrócił uwagę TSUE - dodaje Damian Andruszkiewicz.

Szkody, których polisa OC nie obejmuje

Co ważne, zgodnie z ustawą za niektóre zdarzenia zakłady ubezpieczeń nie odpowiadają. Przede wszystkim są to szkody, które kierujący pojazdem wyrządzi jego posiadaczowi - aby chronić się przed tego rodzaju sytuacją, właściciel może wykupić dobrowolną polisę autocasco (AC).

Ubezpieczeniem nie są też objęte szkody:

- polegające na zanieczyszczeniu lub skażeniu środowiska (np. powstałe po wypadku z cysterną),

- polegające na utracie gotówki, biżuterii, papierów wartościowych, wszelkiego rodzaju dokumentów oraz zbiorów filatelistycznych, numizmatycznych itp.,

- wynikłe w przewożonych za opłatą ładunkach, przesyłkach czy bagażach.

Warto także zauważyć, że w niektórych przypadkach zakład ubezpieczeń wypłaca odszkodowanie z ubezpieczenia OC, ale następnie występuje do sprawcy wypadku o refundację kwoty, która została wypłacona poszkodowanemu. Tak będzie, gdy kierujący wyrządził szkodę umyślnie lub był pod wpływem alkoholu lub innych środków odurzających czy psychotropowych. Podobnie będzie wtedy, gdy wszedł w posiadanie pojazdu nielegalnie lub zbiegł z miejsca zdarzenia lub nie posiadał uprawnień do kierowania samochodem. Od ostatniej reguły jest wyjątek - użytkowanie samochodu w celu ratowania życia lub mienia, a także pościg za osobą, który został podjęty tuż po popełnieniu przez nią przestępstwa.