Co dalej ze Strefami Czystego Transportu? Są kolejne postulaty

Strefy Czystego Transportu (SCT) funkcjonują w ponad 300 europejskich miastach, dając wymierne korzyści w obszarze ochrony powietrza. Przykładem może być wprowadzona z początkiem 2008 r. Strefa w Berlinie, która przełożyła się na spadek emisji cząstek stałych z pojazdów aż o 50% (173 tony w skali roku), a tlenków azotu o 20% (1500 ton/rok). 

Ponadto, dzięki strefie, w stolicy Niemiec zmniejszono o 70% liczbę rejestracji aut osobowych, które nie spełniały normy emisji spalin Euro 2, a ciężarowych o 55%. Z kolei powiększenie SCT w Rotterdamie (od 2016 r.) zaowocowało zmniejszeniem emisji PM z transportu o 20-30%, zaś w Londynie zauważalnie zredukowało także emisję dwutlenku azotu o 32 mikrogramy na metr sześcienny oraz tlenków azotu o 31%. 

Należy także podkreślić, że na terenie Europy Strefy mają progresywny charakter. Takim przykładem jest Antwerpia czy Londyn. To właśnie w tych miastach zapowiedziano wprowadzanie ich zeroemisyjnych wariantów. 

W Polsce, mimo że SCT mają dopiero powstawać, to dyskusja na ich temat nabiera tempa, m.in. dzięki zaangażowaniu Polskiego Stowarzyszenia Paliw Alternatywnych (PSPA), największej organizacji branżowej kreującej rynek zrównoważonego transportu. Strefy będą, dlatego jednym z wiodących tematów tegorocznego Kongresu Nowej Mobilności, który 12-14 września br. odbędzie się obiekcie EC1 Łódź - Miasto Kultury.

- Naszym celem jest popularyzacja zeroemisyjnego transportu oraz promowanie dobrych praktyk, które przyczyniają się do poprawy jakości powietrza, a tym samym ochrony klimatu. Dlatego wspólnie z Unią Metropolii Polskich oraz Górnośląsko-Zagłębiowską Metropolią podpisaliśmy deklarację na rzecz rozwoju Stref Czystego Transportu. Wspieramy samorządy w procesie dekarbonizacji transportu na każdym możliwym etapie. Wspólnie wskazujemy kluczowe postulaty określające kierunki zmian w przepisach, które umożliwią społecznie akceptowalne i efektywne tworzenie stref w polskich miastach - mówi Maciej Mazur, Dyrektor Zarządzający PSPA.

Tematyka stref podczas KNM 2022 zostanie poruszona już pierwszego dnia Kongresu, w ramach Debaty Prezydenckiej "Koalicja Miast na rzecz rozwoju Stref Czystego Transportu", w której udział zapowiedzieli włodarze największych samorządów w Polsce. W ramach dalszych warsztatów ("Modelowa SCT. Kluczowe czynniki decydujące o pomyślnym wdrożeniu - doświadczenia i rekomendacje"), premier raportów ("Kompendium tworzenia Stref Czystego Transportu - najlepsze praktyki") i sesji merytorycznych ("LEZ problems and solutions - CEE Green Transport Initiative Summit"), przekazane zostaną doświadczenia zebrane ze spotkań z zagranicznymi przedstawicielami miast, gdzie z powodzeniem funkcjonują SCT.

- Samorządy terytorialne w ciągu ostatniego roku wykonały dużą pracę na rzecz redukcji różnego typu emisji do powietrza. Elektryfikowana była flota autobusów w komunikacji miejskiej oraz pojazdów wykorzystywanych przez same instytucje jakimi są urzędy. Do tego dochodzi intensywne działanie w zakresie rozwoju infrastruktury do ładowania pojazdów elektrycznych. Tempo tego rozwoju nadal dla samorządów nie jest zadowalające, ale wsparcie tego procesu nie leży już w kompetencjach władz lokalnych. Przed nami samorządowcami i lokalnymi społecznościami największy projekt - wdrożenie Stref Czystego Transportu - mówi Adam Wieczorek, Wiceprezydent Miasta Łodzi.

Zjednoczyliśmy się w ramach Komitetu Samorządowego przy Polskim Stowarzyszeniu Paliw Alternatywnym, żeby wspólnie pracować nad rozwiązaniami i wymieniać się doświadczeniami w zakresie stref. Wspólnie wpłynęliśmy na zmianę przepisów ustawy o elektromobilności, aby realnie móc wdrażać Strefy w naszych miastach. Teraz przyszedł czas na analizy, badania i prace legislacyjne. Chcemy, żeby Strefy Czystego Transportu powstawały w zgodzie z mieszkańcami naszych miast i były swego rodzaju ekwiwalentem ich aspiracji co do rozwoju tych miast. Kolejny Kongres Nowej Mobilności w Łodzi będzie dla nas czasem podsumowania pracy wykonanej przez ostatni rok na rzecz redukcji emisji spalin i zanieczyszczenia hałasem. To także będzie idealny moment na wytyczenie nowych kierunków działania
i priorytetów dla samorządów terytorialnych w tym obszarze - dodaje Wieczorek.

W ramach Kongresu nie zabraknie też wątków dotyczących ostatnich zmian przepisów obejmujących proces wdrażania Stref Czystego Transportu oraz ich funkcjonowania, które zostały wprowadzone wraz z nowelizacją Ustawy o Elektromobilmności i Paliwach Alternatywnych (24 grudnia 2021). Zabiegały o nieróżne środowiska, zarówno samorządowe, jak i organizacje pozarządowe. Jedną z bardziej znaczących zmian, jest zniesienie limitu wielkości gmin, które będą upoważnione do wdrażania Stref. 

Przed nowelizacją, do utworzenia ograniczenia ruchu w formie strefy, upoważnione były wyłącznie gminy posiadające minimum 100 tys. mieszkańców. Aktualnie ograniczenie to zostało zniesione, umożliwiając tym samym podjęcie inicjatywy również przez mniejsze jednostki. Umożliwiona została także zdecydowanie większa ingerencja władz na poziomie gminnym - zarówno w zakresie indywidualnych uprawnień do wjazdu jak i decyzji o zasadach funkcjonowania, które podejmowane będą na drodze uchwały.

- Nie ma jednego modelu stref niskiej emisji w Europie. Były wdrażane w różnym czasie, według różnych zasad i z różną efektywnością. Materiał do nauki jest zatem bardzo bogaty i powinniśmy wybierać najlepsze przykłady oraz tak formułować przepisy na poziomie krajowym oraz lokalnym, aby ich wdrażanie u nas było możliwe - mówi Tomasz Stefanicki z Biura Zrównoważonej Mobilności wrocławskiego magistratu, jeden
z uczestników wyjazdu studyjnego organizowanego przez PSPA.

- Mamy coraz więcej doświadczeń. Bardzo uważnie monitorujemy temat stref w Polsce i Europie. Jesteśmy aktywni. Wspólnie z UMP, GZM oraz Polskim Alarmem Smogowym przygotowaliśmy na przykład uniwersalny wzór nalepki dla pojazdów uprawnionych do wjazdu do Strefy Czystego Transportu. Naszym kolejnym krokiem była organizacja wyjazdu studyjnego dla polskich samorządowców, do wybranych, zachodnioeuropejskich miast, w celu budowania kompetencji oraz wiedzy wśród w obszarze stref. Wspomagamy również samorządy w przygotowaniach do stworzenia Stref i ich odpowiedzialnego wprowadzania - dodaje Maria Majewska, koordynatorka Komitetu Samorządowego PSPA.

Kongres Nowej Mobilności 2022 odbędzie się w dniach 12-14 września w EC1 Łódź - MIASTO KULTURY. Równolegle z nim odbędą się wydarzenia towarzyszące: Polish Battery Day, CEE Green Transport Initiative Summit, KNM Fleet Forum - poświęcone najważniejszym wyzwaniom sektora, w tym m.in. roli Polski w światowym i europejskim łańcuchu dostaw baterii litowo-jonowych, czy kwestiom związanym z masową elektryfikacją firmowych flot.