Stój! Kontrola drogowa!

Jeśli chodzi o służby mundurowe, zmotoryzowani spotykają na drodze najczęściej policjantów z drogówki. Jednak nie tylko oni mogą dawać kierowcom sygnały do zatrzymania.

Uprawnienia do kontroli mają też funkcjonariusze w uniformach innych służb, ale nie zawsze i nie wszędzie. Część z nich może zatrzymać auto na drodze, wylegitymować kierowcę, a nawet wypisać mu mandat za wykroczenie.

Nie każdy zdaje sobie sprawę np. z tego, że straż graniczna jest upoważniona do działania na terenie całego kraju (a nie tylko w pobliżu granic) oraz używania radaru czy alkotestu. Także żandarmeria wojskowa może mieć (na mocy rozporządzenia premiera) uprawnienia takie jak policja.

Z kolei Inspekcja Transportu Drogowego może kontrolować tylko kierowców ciężarowych aut, autobusów i taksówek. Samochodów osobowych nie ma prawa sprawdzać. Niektóre służby, np. BOR, CBA czy ABW wprawdzie nie mają uprawnień do kontroli ruchu drogowego, ale mogą zatrzymać auto i wylegitymować kierowcę. Takie prawo przysługuje im, gdy prowadzą czynności związane z zapobieganiem i wykrywaniem przestępstw oraz ściganiem ich sprawców, oczywiście w ramach swoich kompetencji.

Policja

Funkcjonariusz pieszy, znajdujący się w lub na pojeździe, jadący wierzchem, a nawet znajdujący się w śmigłowcu lub samolocie może wydawać polecenia i sygnały wszystkim uczestnikom ruchu. Może mierzyć prędkość, sprawdzać dokumenty kierowcy i pojazdu, stan techniczny i obowiązkowe wyposażenie auta, trzeźwość zmotoryzowanego, a także kontrolować bagaż. Musi jednak stosować się do pewnych zasad.

Policjant umundurowany

W warunkach dostatecznej widoczności podaje sygnały tarczą do zatrzymywania pojazdów lub ręką, a w warunkach niedostatecznej widoczności - latarką ze światłem czerwonym albo tarczą do zatrzymywania pojazdów ze światłem odblaskowym lub światłem czerwonym. Jest uprawniony - bez względu na to, czy dysponuje radiowozem czy też nie - do zatrzymania każdego pojazdu w każdym miejscu i czasie.

Policjant bez munduru

Jest uprawniony do zatrzymania kierującego pojazdem przez całą dobę, ale wyłącznie na obszarze zabudowanym i pod warunkiem posługiwania się tarczą do zatrzymywania pojazdów (tzw. lizakiem), a w warunkach niedostatecznej widoczności - latarką ze światłem czerwonym albo tarczą ze światłem odblaskowym lub czerwonym.

Zatrzymywanie z pojazdu

Policjant jadący radiowozem może podawać kierowcy polecenia za pomocą megafonu, syreny lub sygnałów świetlnych. Jadąc radiowozem za innym pojazdem może dawać polecenia do zatrzymania również poprzez krótkotrwałe włączenie koguta i syreny.

Bezpieczne zatrzymanie

Polecenie do zatrzymania pojazdu funkcjonariusz musi podać z dostatecznej odległości, aby kierowca był w stanie zobaczyć policjanta oraz bezpiecznie zatrzymać się we wskazanym miejscu (może być wyznaczone przez ustawienie znaku "stój - kontrola drogowa"). Niedopuszczalne jest wbieganie policjanta przed maskę auta.

Miejsce kontroli

Pojazd powinien być zatrzymany w miejscu, w którym nie utrudnia to ruchu i nie zagraża bezpieczeństwu. Wyjątek stanowi pojazd zatrzymywany po pościgu policyjnym lub zagrażający bezpieczeństwu - wtedy policjant nie musi stosować się do tych zasad.

Jak powinna przebiegać kontrola

Po sygnale do zatrzymania, kierowca musi:

- zatrzymać pojazd,

- trzymać ręce na kierownicy. Nie może wysiadać z pojazdu, chyba że zażąda tego funkcjonariusz.

Na polecenie funkcjonariusza należy:

- wyłączyć silnik auta,

- włączyć światła awaryjne w samochodzie,

- podać dokumenty, o które poprosi mundurowy (najlepiej bez okładek),

- wysiąść z pojazdu.

Policjant po zatrzymaniu samochodu musi podać swój stopień, imię i nazwisko oraz przyczynę zatrzymania. Poza tym:

- policjant umundurowany pokazuje legitymację służbową na żądanie kierowcy (dotyczy to także innych służb),

- policjant nieumundurowany okazuje legitymację służbową zawsze, nawet bez naszego żądania (ma taki obowiązek). Policjant może pominąć tę procedurę jeśli:

- pojazd zostaje zatrzymany w wyniku pościgu,

- zatrzymuje skradziony pojazd,

- ma podejrzenie, że w zatrzymywanym samochodzie znajdują się osoby, które popełniły przestępstwo.

Uwaga na przebierańców!

Jeśli kierowca ma wątpliwości co do osoby próbującej go zatrzymać (np. próba zatrzymania w odludnym miejscu przez osobę w ubraniu tylko zbliżonym wyglądem do munduru policyjnego), może zignorować jej polecenia. Później jednak musi natychmiast podjechać do najbliższej jednostki policji lub zadzwonić do komisariatu (tel: 112 lub 997). Uwaga! Niezatrzymanie się do kontroli bez uzasadnionej przyczyny jest traktowane jako ucieczka. Grozi za to nawet odebranie prawa jazdy.

Straż Miejska

Może zatrzymać kierowcę:

- łamiącego przepisy o zakazie ruchu w obu kierunkach,

- łamiącego przepisy o zakazie zatrzymywania się lub postoju,

- który może być pijany (strażnik ma prawo do zatrzymania pojazdu, ale jest zobowiązany wezwać policję).

Może używać fotoradaru (mierzyć prędkość lub jazdę po buspasie), ale w tym przypadku nie ma prawa zatrzymać pojazdu. Może sprawdzać dokumenty kierowcy i pojazdu.

Żandarmeria Wojskowa

Sprawdza tylko wojskowych oraz:

- w przypadku cywila ma prawo zatrzymać pojazd, jeśli jednak kierowca oświadczy, że nie jest wojskowym, żandarm musi go puścić w dalszą drogę,

- może kierować ruchem,

- może pilnować porządku na drogach razem z policją - żandarm zatrzymuje kierowcę, ale to policjant kontroluje i nakłada mandaty.

Uwaga! Premier na mocy rozporządzenia może dać uprawnienia ŻW takie, jakie ma policja. Zwykle ma to miejsce np. 1 listopada.

Służba Celna

Kontroluje paliwo, przewożony towar i dokumenty:

- może zatrzymywać pojazdy, aby sprawdzić, czy nie używają jako paliwa oleju opałowego lub czy nie przewożą towaru bez akcyzy,

- sprawdza tożsamość, prawo jazdy i OC,

- kontroluje tylko w mundurze i przy oznakowanym pojeździe.

Służba Celna ma szersze uprawnienia np. kontrola trzeźwości, prędkości czy obowiązkowego wyposażenia auta. Funkcjonariusze nie korzystają z tych przepisów.

Straż Graniczna

Straż Graniczna ma uprawnienia niemal takie, jak policja:

- może zatrzymywać kierowców na terenie całego kraju i sprawdzać dokumenty: prawo jazdy, dokumenty pojazdu, OC, stan techniczny, wyposażenie oraz zawartość bagażnika,

- ma prawo wypisywać mandaty za łamanie przepisów, kontrolować trzeźwość i prędkość,

- kontrolę drogową przeprowadza tylko w mundurze i przy użyciu oznakowanego radiowozu.

Straż Leśna lub Parku

Kontroluje tylko w lesie lub parku:

- ma prawo do zatrzymania kierowcy, który wjechał, zaparkował lub porusza się po drodze w lesie lub parku oraz drogach przyległych do tego terenu,

- może sprawdzać dokumenty tożsamości, bagażnik lub bagaż, nie ma prawa kontroli obowiązkowego wyposażenia auta,

- zatrzymuje tylko umundurowany strażnik przy oznakowanym radiowozie.

Uwaga! Strażnika nie obowiązuje taryfikator. Może nakładać kary od 20 do 500 zł.

Sebastian Sulowski

Tekst pochodzi z tygodnika