Nie kręcisz silnika, by oszczędzić to paliwo? To może być kosztowny błąd
Zmiana biegów w skrzyni mechanicznej to umiejętność, której uczymy się w trakcie kursu na prawo jazdy. Zwykle dość szybko opanowujemy ten element jazdy, ale to nie znaczy, że nie można go poprawić. Jak zmieniać biegi, by oszczędzać paliwo i jak robić to bez szkód dla samochodu?
Zmiana biegów, powie ktoś, przecież to nic trudnego. I przyznamy mu rację, niemniej warto znać kilka zasad, które obowiązują podczas tej czynności. Są bowiem kierowcy, którzy może i biegi zmieniają, ale robią to w sposób, który może szybciej wykończyć elementy układu przeniesienia napędu czy samą skrzynię biegów.
Przy zmianie biegów ważne są szybkość, płynność i precyzja. Istotne jest, aby wciskać pedał sprzęgła do końca i płynnie go puszczać, szczególnie dotyczy to ruszania. Dźwignię zmiany biegów należy przesuwać pewnie i precyzyjnie - jeśli dany bieg "nie wejdzie", skrzynia z pewnością wyda nieprzyjemny dźwięk. Po wybraniu biegu można zacząć puszczać sprzęgło jednocześnie wciskając pedał przyspieszenia.
Lista błędów, które popełniają kierowcy, jest długa. Część robi to nieświadomie skracając żywotność skrzyni biegów czy sprzęgła. Oto najczęstsze przewinienia:
- jazda na półsprzęgle - np. w korku, powoduje szybsze zużycie tego elementu
- opieranie nogi o pedał sprzęgła - nawet drobne naciski na pedał mogą powodować szybsze zużycie sprzęgła
- jazda z ręką na dźwigni zmiany biegów - powoduje obciążenie mechanizmu skrzyni biegów
- postój z wciśniętym pedałem sprzęgła - stojąc np. na światłach należy wybrać bieg neutralny i zaciągnąć hamulec postojowy, ewentualnie trzymać nogę na hamulcu
- wrzucanie biegu wstecznego podczas jazdy - takie zachowane powoduje ogromne obciążenie mechanizmu skrzynia
Na to zagadnienie nie ma jednej dobrej odpowiedzi, bo wszystko zależy od silnika, samochodu, warunków - jest za to porada, by nigdy nie robić tego za wcześnie, czyli przy zbyt niskich obrotach. Wbrew pozorom, nie ma to nic wspólnego z ekonomią jazdy. Silniki na zbyt niskich obrotach "męczą się", a absolutnie zabójcze dla nich są próby przyspieszania z mocno wciśniętym gazem - auto nie jedzie, może się nawet "dławić", a drgania, w które wpada silnik, przenoszone są między innymi na skrzynię biegów. Są one co prawda niwelowane przez dwumasowe koło zamachowe, ale to oznacza, że jeśli często przyspieszamy ze zbyt niskich obrotów, ten element będzie trzeba wymienić - a tani nie jest, bo kosztuje od około 1000 do nawet kilku tysięcy złotych.
Kiedy zatem zmieniać biegi? Należy wyczuć ten moment, kiedy przyspieszenie po wciśnięciu pedału gazu jest płynne i starać się utrzymywać obroty silnika w tym zakresie, w którym silnik osiąga maksymalny moment obrotowy. Diesle osiągają swój maksymalny moment obrotowy wcześniej niż silniki benzynowe, dlatego w nich biegi można zmieniać już przy 2000 obr/min (zbyt wczesna zmiana spowoduje, że obroty spadną i silnik nie będzie miał "siły" jechać, wpadnie w drgania etc.). Z kolei zmiana biegów w aucie z silnikiem benzynowym powinna nastąpić nie wcześniej niż przy 2500 obr/min - powtórzmy, to dość ogólne stwierdzenie, wszystko zależy od silnika i jego charakterystyki.
Nadmierne obciążanie silnika, czyli jazda na niskich obrotach i przyspieszanie z nich może też powodować zjawisko zwane LSPI (low-speed pre-ignition), czyli tzw. spalanie stukowe lub superstukowe. Narażone są na nie przede wszystkim auta z bezpośrednim wtryskiem paliwa i turbodoładowanymi silnikami o niewielkiej pojemności. To zjawisko ma niszczący wpływ na układ korbowo-tłokowy silnika, co może prowadzić do jego awarii, a nawet zniszczenia.
