Senior za kółkiem. Za co można stracić prawo jazdy po 65. roku życia?

Temat wprowadzenia obowiązkowych badań dla kierowców po 65 roku życia przez Komisję Europejską wzbudził sporo kontrowersji wśród naszych czytelników. Postanowiliśmy zatem przyjrzeć się bliżej wymaganiom zdrowotnym do uzyskania prawa jazdy i zwróciliśmy szczególną uwagę na to, co może sprawić, że starszy kierowca może utracić uprawnienia do jazdy samochodem.

Od kilku lat Komisja Europejska pracuje nad projektem nazwanym Wizja Zero, który ma znacząco poprawić bezpieczeństwo na europejskich drogach. Projekt jest bardzo złożony, ale jednym z pomysłów jest wprowadzenie obowiązkowych badań dla kierowców po 65. roku życia. Mają one oceniać czy kierowca wciąż nadaje się do prowadzenia samochodu.

Choć nie ma jeszcze konkretnych i ostatecznych ustaleń, wstępnie mówi się o przeprowadzeniu obowiązkowych badań dla wszystkich kierowców po 65 roku życia, z ważnością na 5 lat, a także corocznych dla kierowców po 70-ce. Dodatkowo kierowcy po 70 roku życia będą musieli przejść obowiązkowy kurs doszkalający, a w domyśle być może i zdać jakiś egzamin, jeśli nadal będą chcieć jeździć samochodem.

Na razie mówi się o badaniu psychologicznym, które ma przede wszystkim sprawdzić sprawność umysłową kierowcy po 65 roku życia, jego refleks, orientację i zdolność logicznego myślenia. Przy okazji oceniany na pewno będzie też stan zdrowia kierowcy i sprawdzane będą przeciwwskazania, które mogą wykluczyć go z dalszej jazdy samochodem. Konkretów jeszcze nie ma.

Na naszą skrzynkę mailową przyszło mnóstwo wiadomości oburzonych czytelników, którzy nie godzą się na takie traktowanie. Oburzenie jest zrozumiałe, tym bardziej, że osoby po 65 roku życia to ludzie, którzy dopiero rozpoczynają etap emerytury w swoim życiu (a wielu pracuje dalej), więc zasadniczo nie ma podstaw, by wykluczać ich z tak ważnej dziedziny życia, jak prowadzenie pojazdów. To często ludzie w kwiecie wieku, silni, zdrowi i sprawni umysłowo, zatem wydaje się, że podejście KE do kierowców w tym wieku - którzy dodatkowo mają na swoim koncie ogromne, wieloletnie doświadczenie za kierownicą - jest co najmniej krzywdzące. Samo nazywanie ich seniorami wydaje się lekką przesadą.

Zgoda, choć na obronę KE możemy powiedzieć tyle, że mają być to tylko badania SPRAWDZAJĄCE, zatem nie oznacza, że będą one dyskwalifikować kierowców po 65 roku życia. Na dodatek krążą plotki, że skróceniu ulec mają też okresy ważności prawa jazdy osób po 45 roku życia (do 10 lat) i również oni będą musieli odświeżać swoje uprawnienia co kilka lat.

Według Komisji Europejskiej kierowcy po 65. roku życia powodują tyle samo wypadków co kierowcy w przedziale 18-24 i między innymi dlatego chcą kierować ich na dodatkowe badania. W informacji brakuje konkretnych liczby poza tym, że są to dane z niemieckich dróg. A jak to wygląda u nas?

W Polsce statystyczne grupy wiekowe policji są podzielone w nieco inny sposób, ale dane policyjne zdają się potwierdzać, choć nieco - przewrotnie - teorię KE. Tyle wypadków powodowali w 2022 roku na polskich drogach kierowcy w wieku:

Liczby bezwzględne potwierdzają tezę KE, ale jeśli spojrzymy na dane średnie w odniesieniu do populacji danych kierowców sprawa zaczyna się komplikować.

Odsetek powodujących wypadki kierowców po 60 roku życia w skali na 10 tys populacji kierowców w tym wieku to tylko 3,64 (wypadków na 10 000 kierowców w tym wieku) i jest to najniższy wskaźnik ze wszystkich grup kierowców. Z kolei ten sam wskaźnik w przypadku kierowców w wieku 18-24  wynosi aż 12,01 i jest najwyższy ze wszystkich.

Według tego, kierowcy po 60 są kierowcami, którzy statystycznie powodują najmniej wypadków.

Każdy kandydat na kierowcę, przed przystąpieniem do egzaminu na prawo jazdy musi przejść obowiązkowe badania. Podczas badań lekarz kontroluje wzrok, słuch, sprawnośc ruchową, sprawność układu sercowo-naczyniowego oraz układu nerwowego. Przeprowadza również ankietę na temat występowania chorób przewlekłych (niewydolność nerek, cukrzyca, bezedech senny), a na koniec przeprowadza swego rodzaju wywiad psychologiczny, by ocenić, czy kandydat nie ma przeciwwskazań psychologicznych do prowadzenia pojazdów.

Choć nie ma jeszcze wytycznych, najprawdopodobniej obowiązkowe badania dla kierowców seniorów będą wyglądać podobnie do tych, które przechodzi każdy kandydat na kierowcę. Jeśli pojawią się jakieś przeciwwskazania, możliwe że lekarz kontrolujący skieruje kierowcę na dodatkowe badania uzupełniające u lekarza specjalisty. Zatem wcale nie jest powiedziane, że pogorszenie wzroku, czy słuchu, czy też zachorowanie na cukrzycę od razu zdyskwalifikuje kierowcę.

Sprawdziliśmy jakie są przeciwwskazania do udzielania prawa jazdy kandydatom na kierowców i jak się okazuje, znaczna część może wystąpić również u starszych osób - na przykład pojawić się z wiekiem (gorszy wzrok, cukrzyca). Oto wszystkie przeciwwskazania do kierowania pojazdami:

W Europie nie brakuje państw, które już wprowadziły obowiązkowe badania medyczne lub skrócony okres ważności dokumentów dla starszych kierowców. W Hiszpanii, Danii, Wielkiej Brytanii, Portugalii, Irlandii i we Włoszech kierowcy po 60 roku życia otrzymują prawo jazdy na 5 lat, a po 70-ce na dwa lata. W Finlandii kierowcy po siedemdziesiątce muszą przejść obowiązkowe badania techniczne. Podobne zapisy zaczynają powoli funkcjonować w niektórych stanach USA i Kanady. Również w Japonii od dłuższego czasu rząd nawołuje starszych kierowców po 70. Roku życia, by dobrowolnie oddawali uprawnienia.

Zamiarem Komisji Europejskiej jest wprowadzenie obowiązku badań dla starszych kierowców już od 1 stycznia 2024, czyli za zaledwie 4 miesiące, jednak na razie nie pojawiają się żadne konkrety i wytyczne, które miałyby zostać wprowadzone. Trzeba również pamiętać, że wprowadzenia takich przepisów nie dokonuje się z dnia na dzień, a procesy legislacyjne mogą trwać bardzo długo. Póki co pozostaje nam czekać na dalszy rozwój sytuacji.