Czy Żandarmeria Wojskowa może nas zatrzymać do kontroli drogowej?

Najpierw pandemia, później kryzys migracyjny na granicy z Białorusią, a ostatnio wojna w Ukrainie - z powodu tych wydarzeń coraz częściej możemy zobaczyć na drogach żołnierzy wspomagających w czynnościach policję. Nierzadko są to żołnierze pełniący służbę w ramach Żandarmerii Wojskowej.

Zgodnie z art. 3 ustawy z dnia 24 sierpnia 2001 r. o Żandarmerii Wojskowej i wojskowych organach porządkowych (Dz. U. Nr 123, poz. 1353), Żandarmeria Wojskowa wykonuje zadania należące do jej zakresu działania w Siłach Zbrojnych oraz w stosunku do:

• żołnierzy pełniących czynną służbę wojskową;
• żołnierzy nie będących w czynnej służbie wojskowej w czasie noszenia przez nich mundurów oraz odznak i oznak wojskowych;
• pracowników zatrudnionych w jednostkach wojskowych:
• w związku z ich zachowaniem się podczas pracy w tych jednostkach,
• w związku z popełnieniem przez nich czynu zabronionego przez ustawę pod groźbą kary, wiążącego się z tym zatrudnieniem; osób przebywających na terenach lub w obiektach wojskowych;
• innych osób podlegających orzecznictwu sądów wojskowych;
• osób nie będących żołnierzami, jeżeli współdziałają z osobami wyżej wymienionymi, w popełnieniu czynu zabronionego przez ustawę pod groźbą kary albo też, jeżeli dokonują czynów zagrażających dyscyplinie wojskowej albo czynów przeciwko zdrowiu lub życiu żołnierza albo mieniu wojskowemu;
• żołnierzy sił zbrojnych państw obcych przebywających na terytorium RP oraz członków ich personelu cywilnego, jeżeli pozostają w związku z pełnieniem obowiązków służbowych.

Żandarmeria Wojskowa ma wyraźnie mniejsze kompetencje w kwestii kontrolowania cywilów niż funkcjonariusze policji.

W kontekście kierowców kontrola przeprowadzana przez żołnierzy ŻW może dotyczyć kierujących pojazdami Sił Zbrojnych Rzeczpospolitej Polskiej oraz żołnierzy pełniących czynną służbę wojskową, ale kierujących np. prywatnymi pojazdami.

Żołnierze Żandarmerii Wojskowej mogą wobec wymienionych wyżej osób nakładać grzywny w drodze mandatu karnego za wykroczenia. Zasady i tryb jest określony w przepisach o postępowaniu w sprawach o wykroczenia.

W zaprezentowanych powyżej przypadkach uprawnienia ŻW pokrywają się z uprawnieniami policji, ale nie dotyczą one cywili. Może się jednak zdarzyć, że podczas kontroli ruchu drogowego zobaczymy żołnierza, który poprosi nas o dokumenty. W patrolu powinien wtedy uczestniczyć przynajmniej jeden policjant.

W innym wypadku kierowca nie ma obowiązku legitymować się przed żołnierzem ŻW. Odmowa wylegitymowania się przez cywila nie jest traktowana jak wykroczenie. Dopiero w obecności policjanta powinniśmy okazać dokumenty.

Żołnierze należą do grupy uprawnionej do kierowania ruchem. W przypadku wydania sygnału zatrzymania się, należy zatrzymać pojazd i stosować się do poleceń kierującego ruchem. Żandarmeria Wojskowa ma prawo zatrzymać pojazd, ale jeśli kierowca wykaże, że nie jest wojskowym, żandarm samodzielnie nie może go kontrolować.