Systemy wspomagające - jak działają i za które warto dopłacić

Od kilku lat w materiałach prasowych dotyczących nowych aut coraz mniej miejsca poświęca się mechanice, a coraz więcej elektronice. To dzięki niej współczesny samochód potrafi "widzieć" więcej i dalej niż kierowca - i skutecznie pomaga mu w bezpiecznym prowadzeniu.

Elektronika trafia pod strzechy

Co istotne, ci elektroniczni pomocnicy nie są zarezerwowani wyłącznie dla samochodów klasy wyższej. Zanim układ ABS wszedł do obowiązkowego wyposażenia seryjnego, minęło około 30 lat. W przypadku ESP było to już "tylko" 18 lat (w czym niemała zasługa feralnego testu łosia Mercedesa klasy A z 1997 r.). Dziś systemy wspomagające stanowią jedno z podstawowych kryteriów oceny w niezależnych testach bezpieczeństwa Euro NCAP, a wiele z nich, w tym układ antykolizyjny, asystent martwego pola, a nawet aktywny tempomat, można zamówić do auta miejskiego.

W kierunku autonomii

Lista współczesnych systemów wspomagających jest już na tyle długa, że coraz większym wyzwaniem okazuje się ich harmonijne, nieinwazyjne działanie. Z tego względu niektórzy producenci łączą kilka układów w jeden. Za przykład może tu służyć układ Traffic Jam Assist w najnowszych Volkswagenach, który pozwala "śledzić" poprzedzający samochód podczas jazdy w korku, korzystając z aktywnego tempomatu i systemu utrzymania pasa ruchu. Jak podkreślają inżynierowie, to tylko jeden z etapów rozwoju elektroniki. Ostatecznym celem jest jazda całkowicie autonomiczna.

Jak to działa

System ma uchronić przed najechaniem na poprzedzający pojazd, a przynajmniej ograniczyć prędkość uderzenia - ostrzega o niebezpieczeństwie, a przy braku reakcji kierowcy samoczynnie rozpoczyna awaryjne hamowanie. Do wykrywania przeszkód wykorzystywane są radary, kamery oraz czujniki laserowe. W zależności od producenta układ działa w różnym zakresie prędkości - niektóre nakierowane są na bezpieczeństwo w ruchu miejskim (działają mniej więcej do 30 km/h), inne poprawiają bezpieczeństwo także przy prędkościach autostradowych.

Przykładowe nazwy handlowe

Przydatność 

Każdy sposób na ograniczenie ryzyka najechania na auto z przodu jest dobry, ale układy awaryjnego hamowania nie gwarantują wyhamowania przed autem z przodu, zdarza się także, że czujniki reagują niewłaściwie, np. gwałtownie hamują pojazd przy dojeżdżaniu do szlabanu.

Jak to działa

System automatycznie utrzymuje zadaną prędkość, ale jednocześnie dba o utrzymywanie bezpiecznej odległości do aut z przodu. W tym celu wykorzystywane są radarowe czujniki, zwykle ich zespoły - dwa mniejszego zasięgu i jeden dalekiego. Na bieżąco dokonują one pomiaru prędkości poprzedzających pojazdów i dostosowują do tego tempo jazdy samochodu. W razie potrzeby są w stanie wyhamować pojazd poprzez ingerencję w pracę silnika, skrzyni biegów czy układu hamulcowego. W niektórych autach aktywny tempomat może zwolnić auto aż do zatrzymania, wspomaga więc jazdę w korkach.

Przykładowe nazwy handlowe

Przydatność 

Układ sprawdza się przede wszystkim w spokojnym ruchu. U nas jeździ się zbyt agresywnie, często dochodzi do zajeżdżania drogi, co może doprowadzić aktywny tempomat do błędnych zachowań. System gubi się też czasami, np. na łukach.

Jak to działa

System wyświetla podstawowe dane dotyczące jazdy (prędkość, wskazówki nawigacji, ograniczenia prędkości itp.) w zasięgu wzroku kierowcy (na szybie lub przezroczystym ekraniku), bez konieczności schylania głowy - stąd nazwa Head-Up Display (w skrócie HUD). System trafił do motoryzacji z lotnictwa, w myśliwcach stosowany był już w trakcie II Wojny Światowej.

Przykładowe nazwy handlowe

Przydatność

Bardziej gadżet niż faktyczne ułatwienie.

Jak to działa

Pojedyncze kamery cofania coraz częściej zastępowane są przez układy kamer (co najmniej czterech), pozwalające na lepszą orientację w sytuacji wokół auta. Kierowca może wybrać, który obraz jest mu aktualnie potrzebny (z przodu, boku lub z tyłu), ewentualnie wybrać widok ze wszystkich kamer naraz, który pozwala na spojrzenie na auto z góry. Co więcej, w najnowszych rozwiązaniach, obróbka obrazu z kamer pozwala na wirtualne obejście auta dookoła, jakby było filmowane przez kamerę zamontowaną poza autem.

Przykładowe nazwy handlowe

Przydatność

Widok z góry przydaje się stosunkowo rzadko - zniekształcenia utrudniają wyczucie odległości. Widok z pojedynczych kamer, zwłaszcza przedniej, przydaje się bardziej, także np. przy wyjeżdżaniu z miejsca parkingowego.

Jak to działa

Po pociągnięciu za klamkę lub naciśnięciu przycisku na niej (czasami wystarczy zbliżyć się do pojazdu), auto wysyła radiowy sygnał. Kluczyk odsyła odpowiedni kod. Jeśli jest on prawidłowy - można otworzyć i uruchomić samochód.

Przykładowe nazwy handlowe

Przydatność

Dodatek przydatny, jednak pojawiły się wątpliwości co do zabezpieczenia antykradzieżowego. Sygnał radiowy można stosunkowo łatwo przechwycić.

Jak to działa

Czujniki umieszczone pod tylnym zderzakiem reagują na ruch podobny do kopnięcia - wystarczy wsunąć stopę pod auto by pokrywa bagażnika samoczynnie otworzyła się. Rozwinięcie dostępu bezkluczykowego.

Przykładowe nazwy handlowe

Przydatność

Niezwykle przydatne ułatwienie - można wygodnie załadować bagażnik, gdy ma się zajęte obie ręce. Nie trzeba odstawiać bagaży na brudne podłoże.

Jak to działa

Układ ułatwia wyjeżdżanie tyłem z miejsca parkingowego, zwłaszcza przy ograniczonej widoczności na boki. Czujniki radarowe zamontowane w zderzaku wykrywają nadjeżdżające pojazdy na drodze poprzecznej. Kierowca jest ostrzegany przed takim zagrożeniem z pomocą sygnałów wizualnych i głosowych, w niektórych wersjach samochód jest też automatycznie przyhamowywany. Układ występuje zazwyczaj jako rozwinięcie systemu monitorowania martwego pola w lusterkach, gdyż wykorzystuje te same czujniki. Niedawno zaczęły się też pojawiać systemy chroniące przed kolizją z pojazdami wyjeżdżającymi z poprzecznej ulicy przed autem, np. na skrzyżowaniu.

Przykładowe nazwy handlowe

Przydatność

System ma ograniczoną skuteczność, zwłaszcza gdy chodzi o wykrywanie np. rowerzystów.

Jak to działa

Wspomaganie cofania z przyczepą - kierowca wybiera kierunek, w którym podążać ma przyczepa (ewentualnie utrzymywać kierunek na wprost), a system automatycznie dopasuje odpowiedni kąt skrętu kół. Sterowanie odbywa się za pomocą dźwigni sterowania lusterkami, nie trzeba dotykać kierownicy.

Przykładowe nazwy handlowe

Przydatność

System pomocny, choć nie wyręcza całkowicie kierowcy. Musi on ciągle kontrolować położenie przyczepy.

Jak to działa

Zaoferowany po raz pierwszy w Cadillacu system korzysta z kamery podczerwieni oraz, w niektórych układach, z lamp z promiennikami podczerwieni. Obraz z kamery wyświetla się między zegarami lub na ekranie multimediów - i pozwala dostrzec nocą obiekty, których nie obejmuje jeszcze snop świateł.

Przykładowe nazwy handlowe

Przydatność

System aktywnie wspomaga kierowcę podczas jazdy nocą. Co więcej w Audi, BMW i Mercedesie zaznacza pieszych i zwierzęta na ekranie albo je dodatkowo oświetla.

Jak to działa

Czujniki w tylnym zderzaku monitorują obszar po bokach oraz za autem i za pomocą lampki (najczęściej na lub przy bocznym lusterku) albo brzęczyka ostrzegają o pojeździe znajdującym się w martwym polu.

Przykładowe nazwy handlowe

Przydatność

Duża - zwłaszcza na ruchliwych miejskich arteriach i w autach z niewielkimi lusterkami.

Jak to działa

Mają różny zakres działania - od statycznego (doświetlanie światłami przeciwmgłowymi) przez skrętne ksenony (obracają się wraz z kierownicą) aż po aktywne światła diodowe z kilkoma trybami działania (miejski, autostradowy, doświetlanie rond w oparciu o dane z nawigacji i "wygaszanie" fragmentu wiązki, która pada na auto jadące z przeciwka).

Przykładowe nazwy handlowe

Przydatność

Świetne rozwiązanie - zwłaszcza aktywne światła drogowe, które nie oślepiają innych i same wyłączają się w oświetlonym obszarze zabudowanym.

Jak to działa

Kamera śledzi oznaczenia poziome i sprawdza, czy auto jest w obrębie pasa. Może współpracować z układem kierowniczym lub hamulcami.

Przykładowe nazwy handlowe

Przydatność

System ostrzega o opuszczeniu pasa ruchu, potrafi też dokonywać korekt toru jazdy - ingerując w układ kierowniczy lub przyhamowując koła. Wygodne, ale może irytować.

Jak to działa

Pozwala zdalnie, za pomocą pilota lub aplikacji na smartfona, zajmować i opuszczać miejsce parkingowe. Nie trzeba siedzieć za kierownicą.

Przykładowe nazwy handlowe

Przydatność

Brzmi jak gadżet, ale czasami się przydaje - szczególnie w przypadku większych aut i wąskich miejsc w garażach podziemnych lub wielopoziomowych. Nie trzeba wsiadać albo wysiadać przez ledwie uchylone drzwi.

Jak to działa

Rejestruje odchylenie toru jazdy wywołane podmuchami bocznego wiatru na podstawie czujników systemu ESP i dokonuje korekt poprzez impulsy generowane w układzie hamulcowym.

Przykładowa nazwa handlowa

Przydatność

Niezbyt często używany, ale niepozbawiony sensu - w przypadku aut o dużej powierzchni bocznej, takich jak duże SUV-y czy dostawcze, nagłe podmuchy wiatru (np. przy wyjechaniu z tunelu) mogą zaskoczyć kierowcę.

Jak to działa

Kamera przy lusterku wstecznym rejestruje ograniczenia prędkości i inne przydrożne znaki.

Przykładowe nazwy handlowe

Przydatność

Spora - zdecydowanie wyręcza kierowcę w śledzeniu ograniczeń. Problemem w Polsce jest odwoływanie limitów prędkości przez skrzyżowania, z czym nie radzą sobie systemy detekcji. Układy rejestrują też inne znaki, np. zakazy wyprzedzania.

Jak to działa

Korzystając z systemu utrzymania pasa ruchu, aktywnego tempomatu i innych układów, samochód samoczynnie utrzymuje tor jazdy i zadaną prędkość (trzeba trzymać ręce na kierownicy). Może "śledzić" inne auto w korku, a w klasie E - zmieniać pas.

Przykładowe nazwy handlowe

Przydatność

Zmniejsza obciążenie kierowcy, jednak ciągle wymaga stałego nadzoru nad sytuacją na drodze.

Jak to działa

Po wciśnięciu przycisku rozbudowany układ czujników parkowania wykrywa wolną przestrzeń, a następnie układ kierowniczy sam wykonuje manewry - kierowca musi tylko włączyć bieg do przodu lub do tyłu i wciskać gaz lub hamulec, zgodnie z poleceniami na panelu zegarów.

Przykładowe nazwy handlowe

Przydatność

Początkowo asystenci parkowania byli dalecy od doskonałości - ich używanie wymagało sporego zachodu, bo auta potrzebowały dużych luk i mogły parkować tylko równolegle. Nowe systemy tego typu są już znacznie dokładniejsze i z parkowaniem radzą sobie sprawniej niż niejeden kierowca. W dodatku potrafią nie tylko wykonywać manewry parkowania równoległego i prostopadłego, ale pomagają również przy wyjechaniu z miejsca.

Jak to działa

Kamera w podsufitce śledzi ruchy dłoni. Oprócz standardowych funkcji (m.in. głośniej, ciszej, wyłącz ekran) ustawić można własny gest.

Nazwa handlowa

Przydatność

Funkcja działa dość intuicyjnie, ale to bardziej gadżet niż przydatne rozwiązanie. Chyba że akurat ma się brudne palce...

Tekst: Marcin Sobolewski, Bartosz Zienkiewicz, zdjęcia: AZ, archiwum, producenci; "Motor" 44-45/2016

Samochód wie o tobie wszystko – TECHNIKA

Nawigacja na szybie, kamera, CB radio, czyli mandat z zaskoczenia – PRZEPISY