Czy można zredukować bieg z czwórki na dwójkę? A odwrotnie?
Dla wielu kierowców to raczej błahe pytania, choć niektórzy mogą się zdziwić jakimi konsekwencjami może skończyć się redukcja od razu o dwa biegi, lub przebicie o dwa biegi w górę. Co się stanie w skrzyni biegów jeśli zmienimy bieg z dwójki od razu na czwórkę? A co jeśli zdecydujemy się zredukować od razu o dwa biegi? Czy skrzynia przetrwa takie traktowanie? To zależy.
Spis treści:
Manualne skrzynie biegów to dość trwałe i pancerne konstrukcje, pod warunkiem, że używamy ich we właściwy sposób. Co jednak jeśli zaczniemy korzystać z nich nieco mniej konwencjonalnie i na przykład zamiast redukować biegi o jedno przełożenie postanowimy zredukować od razu o dwa lub trzy? A może zamiast wspinać się po przełożeniach po kolei z dwójki wskoczymy od razu na czwórkę?
Zmiana biegów o dwa w górę. Co się może stać?
Czasem zdarzają się sytuacje, że musimy wycisnąć maksymalne osiągi z silnika by po chwili uspokoić jego obroty i kontynuować jazdę w normalny sposób. Tak może stać się na przykład przy dynamicznym wyprzedzaniu lub podjeździe pod wzniesienie. Redukujemy wtedy bieg i dociskamy gaz wkręcając silnik na wysokie obroty, wyciskając z niego ostanie soki, aby później (po wyprzedzeniu lub podjechaniu pod górę) znów włączyć wyższe przełożenie i obniżyć obroty silnika. Czy możemy wtedy od razu przełączyć z dwójki na czwórkę, lub z trójki na piąty bieg bez żadnych konsekwencji dla skrzyni?
W zasadzie tak, bowiem skrzynie samochodowe są zschynchronizowane, co oznacza, że po wyciśnięciu pedał sprzęgła i rozpięciu napędu możemy wybrać dowolne przełożenie. Zwłaszcza podczas zmian w górę nie powinno to powodować żadnych poważniejszych konsekwencji, ale tylko pod jednym warunkiem. Że przełączamy biegi na odpowiednich obrotach.
Przy zmianie biegów liczą się obroty
To oznacza, że przebijając od razu o dwa biegi do góry powinniśmy trzymać auto w wysokim zakresie obrotów - tak aby po zmianie przełożenia obroty nie spadły zanadto. Jeśli bowiem obroty spadną w okolice obrotów biegu jałowego silnik będzie się dławił, szarpał, a nawet zgaśnie. Regularna jazda w taki sposób może doprowadzić na przykład do uszkodzenia koła dwumasowego połączonego ze sprzęgłem, bowiem to układ, który wyjątkowo nie lubi nadmiernych wibracji pochodzących od silnika.
Jeśli więc utrzymujemy silnik w optymalnym zakresie obrotów zmiana przełożenia nawet o dwa do góry nie powinna być problemem ani dla skrzyni, ani nie powinna powodować komplikacji podczas jazdy.
Redukcja o dwa biegi - czy skrzynia to wytrzyma?
Nieco inaczej może być w przypadku kiedy jadąc ze stałą prędkością na optymalnych obrotach postanowimy zredukować od razu o dwa przełożenia. Wtedy skutek jest odwrotny do opisanego powyżej - obroty mogą być zdecydowanie zbyt wysokie, aby skrzynia i sprzęgło mogły je szybko wyrównać, co może doprowadzić do trwałego uszkodzenia sprzęgła, skrzyni biegów lub układu przeniesienia napędu. Co gorsza, zbyt gwałtowana redukcja o dwa biegi może doprowadzić do zablokowania kół i utraty przyczepności i kontroli nad samochodem, co podczas jazdy w normalnym ruchu drogowym może być bardzo niebezpieczne.
Dość zapomnianą metodą, choć wciąż regularnie stosowaną przez motocyklistów przy redukcjach biegów - także tych o dwa przełożenia - jest tzw. międzygaz, który pozwala na wyrównanie obrotów skrzyni biegów i silnika, aby zapobiec zablokowaniu kół i uszkodzeniu skrzyni. W samochodach jednak rzadko stosuje się ten zabieg - jest to bardziej skomplikowane niż w motocyklach, zajmuje więcej czasu i wymaga wyczucia.
Jak redukować biegi w samochodzie?
Jeśli zatem chcemy zredukować o dwa biegi w samochodzie, chcąc zyskać dostęp do wysokiego momentu obrotowego na przykład przed wyprzedzaniem, najlepiej robić to po kolei i przygotować się nieco wcześniej do manewru wyprzedzania. Wystarczy, że zanim zabierzemy się do wyprzedzania zredukujemy bieg o jedno przełożenie podnosząc obroty silnika, a tuż przed manewrem wykonamy kolejną redukcję. W ten sposób damy silnikowi i skrzyni czas na wyrównanie obrotów, koła się nie zablokują, a ryzyko uszkodzenie układu napędowego, skrzyni czy sprzęgła będzie wielokrotnie niższe.
Redukcja biegów bez tajemnic
Jeśli jednak chcemy opanować redukcję o dwa biegi, warto najpierw przećwiczyć to na przykład na pustym placu lub zamkniętej drodze - zrobić sprawdzian przy różnych obrotach i różnych prędkościach, aby sprawdzić jak zachowa się samochód jeśli postanowimy zredukować od razu od dwa biegi, zaczynając od jazdy na niskich obrotach i stopniowo podnosząc je wraz z kolejnymi próbami, aż do momentu kiedy silnik wyraźnie zasygnalizuje, że górna granica obrotów (przed redukcją) została osiągnięta. W ten sposób poznamy możliwości i ograniczenia samochodu i skrzyni biegów, a także przekonamy się co może się stać jeśli przesadzimy.
