​Najczęstsze błędy podczas kontroli policyjnej

Przede wszystkim warto wiedzieć, kiedy, gdzie i jak policjant może nas zatrzymać. W przypadku, gdy jest umundurowany, może to zrobić praktycznie wszędzie. I wystarczy do tego gest ręką. Może użyć tzw. lizaka, ale nie jest to obowiązkowe. Dopiero gdy mamy do czynienia z niedostateczną widocznością, potrzebna mu będzie latarka ze światłem czerwonym lub odblaskowa tarcza.

Policyjne regulaminy nakazują także, by w nocy i poza miastem policjant zawsze stał przy samochodzie z włączoną galeryjką na dachu, tak by widoczny był napis Policja. Nie zawsze tak jest w praktyce.

W przypadku, gdy policjant nie ma munduru, ma mniejsze prawa - nie wiemy przecież czy naprawdę jest policjantem. Właśnie dlatego nie może on zatrzymywać kierowców do kontroli poza obszarem zabudowanym. Samochody może zatrzymywać tylko na obszarze zabudowanym (w dzień i w nocy).

Jednak policjant w cywilu z obowiązkową tarczą lub latarką może (po przedstawieniu się i wylegitymowaniu) bez ograniczeń kontrolować samochody stojące na parkingu czy poboczu.

Jak się zachować

Znane z amerykańskich filmów sceny, by siedzieć nieruchomo a dokumenty wyjmować z kieszeni spokojnymi ruchami na oczach policjanta w Polsce należą do rzadkości. Nie zdajemy sobie sprawy, że zbyt energiczne sięgnięcie do kieszeni może być sygnałem zagrożenia dla kontrolującego. W Stanach Zjednoczonych skończy się obezwładnieniem i kajdankami. A jak jest w Polsce?

Wielu kierowców jest przyzwyczajonych do rozmów z policjantem, wychodzenia z samochodu bez powodu, nonszalanckiego traktowania stróżów prawa i wykonywania ruchów, które mogą być mylnie odczytane. No bo jak można zinterpretować nerwowe poszukiwanie portfela w torbie lub schowkach?

Obowiązujące u nas przepisy wyraźnie określają obowiązki kierowców podczas kontroli drogowej. Rozporządzenie ministra spraw wewnętrznych i administracji z dnia 18 lipca 2008 r. w sprawie kontroli ruchu drogowego mówi:

§ 16.1. Uczestnik ruchu jest obowiązany stosować się do poleceń i sygnałów oraz wskazówek wydawanych przez kontrolującego.

2. W przypadku podania przez kontrolującego sygnału do zatrzymania pojazdu kierujący tym pojazdem jest obowiązany:

1) zatrzymać pojazd;

2) trzymać ręce na kierownicy i nie wysiadać z pojazdu, chyba że zażąda tego kontrolujący;

3) na polecenie kontrolującego:
a) wyłączyć silnik pojazdu,
b) włączyć światła awaryjne.

3. Kierujący pojazdem lub pasażer pojazdu mogą wysiadać z kontrolowanego pojazdu wyłącznie za zezwoleniem kontrolującego.

Warto także wiedzieć, kiedy możemy być poproszeni o opuszczenie pojazdu i wejścia do samochodu policyjnego. Te sytuacje są również precyzyjnie określone przepisami.

§ 4.6. Do pojazdu policyjnego uczestnik ruchu może być wpuszczony tylko w razie konieczności:

1) udzielenia pomocy choremu lub rannemu;

2) doprowadzenia do jednostki Policji, izby wytrzeźwień lub placówki służby zdrowia;

3) poddania badaniu w celu ustalenia zawartości w organizmie alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu, jeżeli wykonanie tej czynności w innych warunkach byłoby niemożliwe lub mogłoby zakłócić porządek;

4) okazania przebiegu zarejestrowanego wykroczenia;

5) przeprowadzenia czynności procesowych.

Obowiązki policjanta

Rozporządzenie określa również obowiązki kontrolującego. Nie może on wszystkiego, a procedura zatrzymania jest ściśle określona.

§ 4. 1. Policjant, po zatrzymaniu pojazdu, podaje kierującemu stopień, imię i nazwisko oraz przyczynę zatrzymania, a ponadto:

1) policjant umundurowany okazuje legitymację służbową na żądanie kontrolowanego uczestnika ruchu;

2) policjant nieumundurowany okazuje legitymację służbową bez wezwania.

2. Legitymację służbową okazuje się w sposób umożliwiający kontrolowanemu uczestnikowi ruchu odczytanie i zanotowanie danych pozwalających na identyfikację policjanta, w szczególności dotyczących jego stopnia, imienia i nazwiska oraz nazwy organu, który wydał ten dokument.

Niedopuszczalne jest, więc gdy policjant zaczyna rozmowę tak: panie kierowco, czy wie pan, za co pana zatrzymałem? Kierowca nie musi tego wiedzieć, to policjant musi podać mu od razu powód zatrzymania.

Co można kontrolować?

Policjant podczas kontroli ma prawo do sprawdzenia stanu technicznego pojazdu, a nawet do jego kierowania w celu np. przetestowania działania hamulców, sprawdzenia masy lub nacisku osi samochodu. Jeśli kierowca popełnił wykroczenie lub funkcjonariusz ma uzasadnione podejrzenie, że kierowca jest nietrzeźwy, może zażądać poddania się badaniom, w celu ustalenia zawartości alkoholu w organizmie lub innego środka o podobnym działaniu.

Przebierańcy

Procedura zatrzymania się do kontroli policyjnej jest o tyle ważna, że w czerwcu znowelizowano przepisy. Od niespełna miesiąca niezatrzymanie się na wezwanie do kontroli drogowej jest uznawane za przestępstwo, za które grozi kara od 3 miesięcy nawet do 5 lat więzienia. Dodatkowo sąd musi nałożyć bezwzględny zakaz prowadzenia wszelkich pojazdów na czas do 15 lat.

Ucieczka musi być jednak świadoma. Jeśli nie dostrzeżemy policjanta, a za chwilę zareagujemy na sygnał jadącego radiowozu nie zostaniemy uznani za przestępcę. Przepis mówi o tym wyraźnie: "Kierowca, który świadomie zmusi Policję do pościgu i chcąc uciec, nie zatrzyma się pomimo sygnałów świetlnych i dźwiękowych ze ścigającego go radiowozu, popełnia przestępstwo zagrożone karą do 5 lat pozbawienia wolności. Sąd obligatoryjnie zakaże mu prowadzenie pojazdów na okres od roku do 15 lat".

Tu nie wolno stawać

Podczas kontroli drogowej pojazd powinien być zatrzymany w miejscu, gdzie nie utrudnia to ruchu i nie zagraża bezpieczeństwu. Zdarza się jednak, że jest inaczej. To jednak policjant zawsze decyduje, gdzie mamy się zatrzymać. Owszem na autostradzie pas awaryjny nie jest najbezpieczniejszym miejscem, podobnie jak obszar wyłączony z ruchu, ale jeśli tak zdecyduje mundurowy, nie mamy wyjścia.

Policjant za każdym razem bierze na siebie odpowiedzialność za miejsce zatrzymania i ponosi tego konsekwencje.

W czapce, czy bez?

Utarło się, że policjant może nas zatrzymać do kontroli tylko w pełnym umundurowaniu. Określają je regulaminy, rozporządzenia i zarządzenia m.in. Zarządzenie KGP nr 17/87 z 2 grudnia 2010 roku w sprawie nowelizacji regulaminu ogólnego i musztry Policji. Zgodnie z nim umundurowany policjant, przebywając poza budynkiem, ma obowiązek noszenia nakrycia głowy w postaci czapki służbowej.

Czy to oznacza, że jeśli czapka mu spadnie lub nie zdąży jej założyć, kontrola jest nieważna? Policjanci twierdzą, że nawet bez nakrycia głowy, czyli kompletnego umundurowania kontrola zawsze jest możliwa i poprawna.

Niebawem policjanci będą mieli nowe mundury. Czapki z daszkiem na styl amerykański zasapią tradycyjne w Polsce furażerki. Policjantom drogówki pozostawiono jednak dotychczasowe czapki z białym rondem. Zgodnie z rozporządzeniem ministra spraw wewnętrznych i administracji zniknie obowiązek przebywania w samochodzie w czapce, jednak dotyczy to wyłącznie oddziałów patrolowych, interwencyjnych, patrolowo-interwencyjnych oraz konwojowych. Ma to zwiększyć komfort pracy policjantów. Może warto było przy okazji zmiany przepisów, wyeliminować i te wątpliwości?