Jak przedłużyć życie skrzyni automatycznej
Popularność automatów rośnie, ale wielu kierowców nie obchodzi się z nimi właściwie – i skraca w ten sposób żywotność skrzyni.
Udział samochodów wyposażonych w automatyczną skrzynię biegów rośnie zarówno w przypadku rynku pierwotnego (w latach 2001-2013 wzrósł w Europie z 13 do 21%), jak i rynku wtórnego (obecnie w serwisie ogłoszeniowym OtoMoto automaty stanowią 21% ofert).
Zmieniają się też same skrzynie: powolne, 3- i 4-biegowe automaty kojarzą się dziś głównie z youngtimerami. Współczesne przekładnie automatyczne mają 5, 6, 7, a nawet i 10 biegów, a wyposażone w nie samochody pod względem osiągów i zużycia paliwa często przebijają odpowiedniki ze skrzynią manualną.
D i w drogę
Dwie podstawowe zasady dotyczące samochodów ze wszystkimi rodzajami skrzyń automatycznych (klasycznych, z przekładnią hydrokinetyczną, bezstopniowych oraz zautomatyzowanych) brzmią: tryb jazdy w przód lub bieg wsteczny włączamy zawsze, gdy samochód stoi nieruchomo (a nie podczas toczenia się), a w trakcie jazdy nie przełączamy na luz (N). Dotyczy to również stania w korku - z jednej strony częste rozłączanie napędu przyspiesza zużycie elementów skrzyni, z drugiej zwyczajnie nie ma potrzeby "mieszania" drążkiem. Pozycja N służy do przejścia z trybu jazdy w przód i tył oraz np. wjechania na lawetę.
Wiele automatów nie przepada też za agresywnym stylem jazdy - mają trudności z przenoszeniem wysokiego momentu obrotowego (np. Mercedes S 400 CDI W220) lub znoszeniem długotrwałej jazdy autostradowej na wysokich obrotach (starsze auta z Ameryki Płn.).
Ograniczone holowanie
Jeśli o lawecie mowa - to najlepszy sposób na przemieszczenie samochodu z automatem w razie awarii. Możliwości holowania są tu ograniczone, a niekiedy jest to całkowicie zabronione (niektóre auta z CVT).
Uważać trzeba również na zbyt ciężki bagaż czy przyczepę. Przed zakupem warto sprawdzić dopuszczalne masy holowania, bo w przypadku niektórych modeli z automatem producenci w ogóle nie dopuszczają takiej możliwości (np. Fabia II RS, wiele hybryd).
Nie olewać oleju
Kluczowe dla trwałości przekładni jest przestrzeganie interwałów serwisowych: olej należy wymieniać co 60 tys. km lub co 5 lat, a w przypadku jazdy po mieście - nawet co 40 tys. km (także w autach, w których teoretycznie oleju się nie wymienia). Warto upewnić się, czy mechanicy dobrali środek zgodny z zaleceniami producenta.
Tych zasad należy przestrzegać
- Rozgrzewanie skrzyni - przy uruchamianiu na zimno warto odczekać kilkadziesiąt sekund przed ruszeniem z miejsca, a przed osiągnięciem temperatury eksploatacyjnej unikać gwałtownych przyspieszeń i wysokich obrotów.
- Dobór oleju - do nowszych skrzyń zalecane są konkretne typy oleju, czasami trzeba je sprowadzać np. z USA - nie wolno tego ignorować.
- Samochody z automatem nie są przystosowane do długotrwałego holowania na kołach - w razie awarii najlepiej wezwać pomoc drogową lub sprawdzić zalecenia w instrukcji; przyjmuje się, że dozwolone jest holowanie przez 10-20 km, do 40 km/h, najlepiej z włączonym silnikiem.
Tego nie wolno robić
- Wybierać pozycji jazdy w przód lub w tył, gdy samochód jeszcze się toczy.
- Wrzucać luzu (N) podczas jazdy - powoduje to gwałtowną utratę ciśnienia smarowania, może też doprowadzić do zgaśnięcia silnika i braku wspomagania hamulców.
- Zostawiać auta na wzniesieniu bez hamulca pomocniczego - parkowanie na wzniesieniu bez "ręcznego" obciąża skrzynię; po zaparkowaniu najpierw zaciągamy hamulec pomocniczy, później przestawiamy dźwignię biegów w pozycję P.
- Ruszać agresywnie z przytrzymaniem hamulca lewą stopą (nie dotyczy procedur startowych).
- Obciążać samochodu ponad dopuszczalną ładowność lub ciągnąć zbyt ciężką przyczepę.
Tego należy przestrzegać
- Płynne ruszanie - podobnie jak klasyczne automaty, skrzynie CVT są wrażliwe na agresywne ruszanie z miejsca i przegrzanie, do którego może dojść np. gdy samochód zakopie się w błocie lub śniegu.
Tego nie wolno robić
- Przełączać na luz w czasie jazdy.
- Holowanie - producenci aut z CVT często w ogóle go zabraniają.
- Wspomagać się gazem na wzniesieniu - aby nie cofać się przy podjeżdżaniu pod górę, należy trzymać hamulec, a nie łagodnie wciskać gaz.
Tego należy przestrzegać
- Wymiana oleju - skrzynie DSG są wrażliwe na stan środka smarnego, dlatego należy pilnować regularnych wymian (zazwyczaj co 60 tys. km).
- W korkach warto unikać dłuższego toczenia się bez gazu lub ręcznie wybrać w tym celu 1. bieg - zmniejsza to obciążenie skrzyni.
Tego nie wolno robić
- Przeciążać auta i holować ciężar ponad zalecenia producenta.
Niepokojące objawy mogące sygnalizować awarię skrzyni
- Poślizg przy zmianie biegu - podczas jazdy należy obserwować obrotomierz - przy zmianie biegów w górę obroty silnika nie powinny wzrastać.
- Wibracje - na postoju lub przy zmianie biegów nie powinny występować żadne silne wibracje z układu napędowego.
- Opóźnienie przy załączaniu napędu - po wybraniu D lub R napęd powinien załączyć się bez zbędnej zwłoki.
- Wycieki - przed zakupem należy obejrzeć podwozie w poszukiwaniu śladów wycieków i uszkodzeń obudowy.
- Skrzynia zaczyna "gubić" biegi po rozgrzaniu - jazdę próbną używanym autem z automatem warto odbyć na dłuższym dystansie i sprawdzić działanie skrzyni na zimno i po rozgrzaniu.
- Zapach spalenizny z oleju - przy oględzinach warto sprawdzić poziom oleju w skrzyni (o ile jest taka możliwość); zazwyczaj robi się to po rozgrzaniu, olej nie powinien pachnieć spalenizną.
- Błędy komputera - nie wolno ignorować lampki sygnalizującej błąd skrzyni; warto sprawdzić jego kod i zweryfikować powód w ASO lub internecie.
Tekst: Marcin Sobolewski, zdjęcia: archiwum; "Motor" 36/2016
Przewodnik po automatach – EKSPLOATACJA
