"Panie kierowco, rutynowa kontrola". Czy istnieje coś takiego?
Według powszechnego przekonania, policjant musi mieć powód, żeby zatrzymać kierowcę do kontroli. Co jednak mówią na ten temat przepisy? Czy jeśli nie popełnimy żadnego wykroczenia, nie musimy obawiać się kontroli?
Szczegóły w tej kwestii znajdziemy w ustawie Prawo o ruchu drogowym, a konkretnie art.129, w którym zawarto podstawę do zatrzymania pojazdu i przeprowadzania kontroli drogowej. Funkcjonariusz policji może zatrzymać pojazd do kontroli, gdy zachodzi jeden lub wiele z poniższych przypadków:
- podejrzenie popełnienia przestępstwa lub wykroczenia przez kierującego pojazdem,
- podejrzenie, że pojazd pochodzi z przestępstwa (jest kradziony) lub w pojeździe znajdują się osoby, które popełniły przestępstwo,
- uzasadnione podejrzenie, że pojazd zagraża bezpieczeństwu ruchu (np. zły stan techniczny lub kierowca pod wpływem alkoholu),
- wykonywanie czynności służbowych na miejscu zdarzenia drogowego,
- zgłoszenie interwencji przez obywateli,
- zachowanie kierującego pojazdem.
Prawo mówi jednak także o tym, że jednym z uprawnień policjanta jest "czuwanie nad bezpieczeństwem i porządkiem ruchu na drogach, kierowanie ruchem i jego kontrolowanie". Policjant może między innymi legitymować uczestników ruchu, sprawdzać ich trzeźwość oraz stan techniczny pojazdów. Nie musimy więc popełnić wykroczenia, aby zostać zatrzymanym przez policję. Ważne jest przy tym stosowanie się do poleceń funkcjonariusza policji i współpracowanie z nim.
A na czym polega odpowiednie zachowanie podczas policyjnej kontroli? Po pierwsze nie należy wysiadać z samochodu, chyba że policjant wyda w tej kwestii wyraźne polecenie. W czasie kontroli kierowca powinien trzymać ręce na kierownicy. Na polecenie funkcjonariusza policji należy wyłączyć silnik oraz włączyć światła awaryjne, a także umożliwić dokonanie identyfikacji pojazdu. W szczególni chodzi o komorę silnika oraz innych miejsc w pojeździe takich jak tylny rząd foteli czy bagażnik. Od 2020 roku policjant może sprawdzić i zanotować w systemie stan licznika w samochodzie.
Utrudnianie pracy policjantowi lub niedostosowanie się do powyższych zasad może skutkować mandatem do 500 zł lub wnioskiem o ukaranie złożonym do sądu. Wtedy górna granica grzywny może wynieść nawet 30 tys. zł.
Warto znać także obowiązki, jakie ciążą na policjancie podczas przeprowadzania kontroli. Na początku policjant powinien podać swój stopień, imię i nazwisko oraz przyczynę zatrzymania. Jedynym wyjątkiem od tej zasady są masowe kontrole polegające na sprawdzaniu stanu trzeźwości kierowców, np. akcja "trzeźwy poranek". Kolejną kwestią jest podanie powodu zatrzymania. Kierowca powinien wiedzieć, z jakiego powodu został zatrzymany.
Na żądanie kierowcy funkcjonariusz powinien okazać legitymację służbową. Dotyczy to zarówno umundurowanych oraz nieumundurowanych policjantów. W przypadku tych drugich, taka czynność jest obowiązkowa w momencie przedstawiania się. W innym wypadku kierowca może mieć poważne wątpliwości, czy został zatrzymany przez prawdziwy patrol policji.
Podczas okazywania legitymacji kierowca powinien mieć możliwość swobodnego przeczytania i zanotowania danych pozwalających na identyfikację policjanta, takich jak stopień, imię i nazwisko oraz organ wydający dokument.
