Nie rób tego podczas jazdy samochodem - możesz zniszczyć skrzynię biegów

Skrzynia biegów to jeden z kluczowych elementów napędów każdym samochodzie. We współczesnych samochodach można napotkać różne warianty skrzyń biegów, od tradycyjnej skrzyni manualnej, przez skrzynię automatyczną, bezstopniową CVT, aż po dwusprzęgłowy półautomat (np. DSG w samochodach grupy VAG lub PowerShift Forda i Volvo).

Każda skrzynia biegów ma określoną liczbę przełożeń. Skrzynie manualne zwykle dysponują pięcioma lub sześcioma przełożeniami do przodu, biegiem neutralnym oraz wstecznym, automaty mogą mieć nawet do 8 przełożeń do przodu, bieg neutralny, parkingowy oraz wsteczny. Współczesne skrzynie manualne są zsynchronizowane, co oznacza, że zmieniając bieg, możesz wybrać dowolne przełożenie podczas jazdy. Co się jednak stanie jeśli spróbujesz podczas jazdy do przodu wbić bieg wsteczny?

Bieg wsteczny jest na przekładni zawsze oznaczony literą R (od "reverse"). W wielu samochodach wyposażonych w pięciobiegową przekładnię manualną pozycja biegu wstecznego znajduje się zaraz pod piątką, co może doprowadzić do omyłkowej próby wrzucenia wstecznego na przykład podczas zamiaru redukcji z piątki na czwórkę, lub zmiany z trójki na czwórkę. Zdarza się to zwłaszcza mniej wprawnym kierowcom, lub osobom przyzwyczajonym do jazdy samochodami ze skrzynią sześciobiegową, bowiem szóstka zawsze znajduje się pod piątką (bieg wsteczny jest wtedy położony obok jedynki lub dwójki).

Jeśli spróbujesz zrobić to podczas jazdy do przodu, zwłaszcza w kilkunastoletnim aucie skrzynia biegów donośnym charczeniem dobitnie da ci do zrozumienia, że się pomyliłeś, a twoje działanie wymaga korekty. Jak się okazuje, wrzucenie biegu wstecznego w trakcie szybszej jazdy do przodu jest możliwe, ale z pozoru nie jest takie łatwe. Mimo wyraźnego protestu skrzyni najprawdopodobniej nie uda ci się przypadkowo wrzucić wstecznego podczas jazdy. Prędkość obrotowa kół zębatych skrzyni biegów nie pozwoli na załączenie wstecznego, chyba że użyjesz do tego bardzo dużej siły i zdecydowania, czyli będziesz działał z premedytacją.

Skrzynie biegów współczesnych samochodów są zwykle zaprojektowane tak, by wytrzymać duże obciążenie, co oznacza, że wrzucenie biegu wstecznego podczas jazdy do przodu może, ale wcale nie musi skończyć się rozwaleniem skrzyni. W najlepszym wypadku może ono skończyć się solidnym szarpnięciem, zablokowaniem skrzyni biegów i kół napędowych, oraz mocnym przypaleniem tarcz sprzęgłowych, co może doprowadzić do bardzo niebezpiecznej sytuacji na drodze. Jeśli skrzynia biegów wytrzyma takie obciążenie, dalsza jazda będzie możliwa. W najgorszym razie przy tak mocnym szarpnięciu lub po kilku-kilkunastu próbach skrzynia biegów rozsypie się na drobne kawałki, dalsza jazda będzie niemożliwa, a rachunek za naprawę w warsztacie mocno wydrenuje twoją kieszeń.

Nieco inaczej jest w przypadku samochodów z automatyczną skrzynią biegów. Współczesne auta, wyposażone w zaawansowaną elektronikę po prostu nie pozwolą ci na przypadkową zmianę trybu skrzyni biegów z pozycji D (Drive) na pozycję R (reverse). Elektronika wykryje pomyłkę i nie pozwoli przestawić dźwigni, po przestawieniu dźwigni nie zareaguje, lub po prostu przełączy się w tryb N (Neutral) i rozłączy napęd, unikając ryzyka uszkodzenia skrzyni biegów. Skrzynia automatyczna zachowa się podobnie, jeśli przez przypadek podczas jazdy przełączysz skrzynię na tryb P (Park). Również w przypadku starszych samochodów wyposażonych w znacznie prostszą automatyczną skrzynię biegów, konstruktorzy przewidzieli ewentualność przypadkowego wrzucenia wstecznego, co oznacza, że może ona skończyć się podobnie jak w przypadku nowszych modeli — przełączeniem w tryb neutralny. Istnieje również druga możliwość, że takie działanie doprowadzi po prostu do zgaszenia silnika.

Podsumowując, okazuje się, że wrzucenie wstecznego biegu podczas jazdy do przodu w samochodzie z manualną skrzynią biegów po pierwsze jest wyjątkowo trudne, a po drugie nie oznacza, że doprowadzisz do zniszczenia skrzyni biegów. Duża wytrzymałość skrzyni biegów prawdopodobnie pozwoli przetrwać jej tak destrukcyjne działanie, choć po kilkukrotnym wykonaniu takiego manewru, może okazać się, że będzie wymagać remontu.

W samochodach z automatyczną skrzynią biegów, czy to starszej generacji, czy też współczesnych wrzucenie biegu wstecznego (trybu R) podczas jazdy do przodu nie powinno doprowadzić do żadnych niepożądanych skutków, a jedynym efektem będzie przełączenie się skrzyni w tryb neutralny, lub całkowity brak reakcji.

***