Dlaczego hamulce się blokują

Wielu kierowców nawet nie zdaje sobie sprawy, że hamulce w ich samochodach delikatnie blokują koła.

Problem często pozostaje niezauważony, zwłaszcza w autach eksploatowanych na krótkich dystansach. W takich warunkach blokowanie się elementów zacisku czy szczęk hamulcowych nie stanowi co prawda zagrożenia, jednak wpływa na podwyższone zużycie paliwa i przyspieszone ścieranie się okładzin i tarcz.

Jednak gdy samochód z taką niesprawnością wyjedzie na trasę, może dojść do tragedii. Nawet niewielkie problemy z cofaniem się klocków hamulcowych podczas dalszej i szybszej jazdy prowadzą do przegrzewania się zacisku, co wpływa na podniesienie temperatury płynu hamulcowego. Gdy ten ulegnie wrzeniu, układ gwałtownie traci sprawność, a kierowcy pozostaje jedynie hamulec awaryjny, który w praktyce umożliwia zwalnianie, a nie hamowanie.

Przyczyn "trzymania" hamulców może być wiele, jednak we wszystkich przypadkach objawiają się one zaburzeniami w swobodnym obracaniu się kół.

Warto wiedzieć, że przy podobnych usterkach koła samochodu grzeją się podczas jazdy i towarzyszy temu charakterystyczny zapach spalenizny.

TŁOCZEK ZATARTY W ZACISKU

Jedną z częstszych przyczyn problemów ze swobodnym obracaniem się koła jest niesprawność tłoczka hamulcowego. Zabrudzenia lub korozja na powierzchni tłoczka utrudniają jego cofanie się po zwolnieniu nacisku na pedał hamulca. Klocki trą wtedy o tarcze. W przypadku zabrudzenia wystarczy wypolerować tłoczek, przy korozji trzeba go wymienić.

ZATARTE PROWADNIKI ZACISKU

Za nieprawidłowe funkcjonowanie zacisków hamulcowych często odpowiadają zatarte prowadniki (elementy umożliwiające przesuwanie się zacisku względem jarzma). Za ich zapieczenie odpowiada najczęściej uszkodzenie gumki osłonowej. Zwykle wystarczy oczyszczenie, smarowanie i wymiana gumki.

MOCNO ZUŻYTE KLOCKI

Zdarza się, że problemy z blokowaniem kół pojawiają się przy minimalnej grubości tarcz i okładzin klocków. Skrajnie zużyte klocki hamulcowe mogą ustawiać się pod kątem w zacisku i obcierać o tarcze. W takiej sytuacji trzeba zamontować nowe klocki.

ZABLOKOWANA LINKA RĘCZNEGO

Problem dotyczy najczęściej samochodów, w których hamulec ręczny został użyty po dłuższej przerwie. Gdy hamulec używany jest regularnie objawy usterki pojawiają się później i mają płynniejszy przebieg. Nawet przez niewielkie uszkodzenie pancerza linki do jej wnętrza dostaje się woda. W tym miejscu pojawia się korozja, która początkowo uniemożliwia swobodne cofanie się linki, a potem prowadzi do jej zerwania. Niesprawną linkę trzeba wymienić.

ZANIECZYSZCZENIA W POMPIE

W układzie hamulcowym z czasem zbiera się szlam (zwłaszcza w autach, w których płyn nie jest wymieniany regularnie). Unoszący się w płynie brud ogranicza ruch tłoka pompy hamulcowej. Siła wywierana za pomocą pedału hamulca jest tak duża, że brudny tłok wysuwa się bez problemu, jednak nie cofa się do końca. Pompę powinno się wymienić lub zregenerować.

ZAPIECZONA DŹWIGIENKA RĘCZNEGO

Usterka dotyczy zarówno samochodów z hamulcami tarczowymi, jak i bębnowymi. Problem tkwi w zapiekaniu się dźwigni sterującej tzw. rozpierakami klocków lub szczęk hamulcowych po zaciągnięciu ręcznego. Za awarię odpowiadają najczęściej korozja i zalegające zanieczyszczenia. Jeżeli niesprawność zostanie wykryta we wstępnej fazie, wystarczy czyszczenie i konserwacja, jeżeli nie - trzeba wymienić szczęki lub zaciski.

ZAPIECZONE KLOCKI

Przypadłość samochodów użytkowanych okazjonalnie i pokonujących małe przebiegi. Usterka dotykająca też aut kierowców o delikatnym stylu jazdy (bez zdecydowanego hamowania). Tu za blokowanie kół odpowiada korozja na styku klocków z jarzmem zacisku. W takiej sytuacji klocek nie ma swobodnego ruchu i po cofnięciu tłoka zostaje dociśnięty do tarczy. Aby zapobiegać takim usterkom, w autach pokonujących małe przebiegi należy czyścić powierzchnię styku pomiędzy wymianami klocków hamulcowych. Warto też sprawdzać jak obracają się koła.

NIEDROŻNE PRZEWODY ELASTYCZNE

Elastyczne przewody hamulcowe z czasem pęcznieją, a w ich wnętrzu odrywają się kawałki gumy. Takie zanieczyszczenia zalegające w przewodach zaburzają przepływ płynu. W sytuacji kiedy utrudniony jest powrót cieczy, tłoczek w zacisku nie cofa się do końca, a klocki obcierają o tarczę. W przypadku takiej usterki należy zmontować nowe przewody i dodatkowo wymienić płyn hamulcowy, by pozbyć się zanieczyszczeń z układu.

ZATARTE TŁOCZKI W CYLINDERKACH

Usterka dotycząca hamulców bębnowych. Zacieranie się tłoczków w cylinderkach spowodowane jest korozją lub uszkodzeniem gumek osłonowych. We wnętrzu bębnów hamulcowych znajduje się sporo zanieczyszczeń, takich jak pył ze zużytych okładzin czy rdza, które gdy dostaną się pod gumki, skutecznie blokują ruch tłoczków. W podobnych sytuacjach najlepiej wymienić cylinderki na nowe. Ich regeneracja w przypadku typowych aut jest w praktyce nieopłacalna.

Eksploatowanie samochodu, w którym koła nie obracają się swobodnie, najczęściej odbija się na portfelu kierowcy. Nawet delikatne, jeszcze niewyczuwalne przez kierowcę "trzymanie" hamulców powoduje wzrost zużycia paliwa nawet o 1,5 l/100 km.

Ponadto jazda z przyblokowanymi hamulcami prowadzi do przyspieszonego ścierania się elementów układu. Dodatkowo przegrzane tarcze hamulcowe często ulegają pokrzywieniu i trzeba je wymienić. Warto wiedzieć, że przy mocnym przegrzaniu płynu hamulcowego skuteczność układu gwałtownie spada do zera.

OBJAWY BLOKOWANIA HAMULCÓW

• podwyższone zużycie paliwa
• znaczne ilości pyłu z klocków hamulcowych na feldz
• podwyższona temperatura felgi
• zapach rozgrzanego metalu
• odgłosy "cykania" rozgrzanej tarczy
• spadek osiągów auta

Tekst: Paweł Tyszko, zdjęcia: autor, archiwum; "Motor" 35/2017

Niepokojące bicia w aucie - przyczyny i konsekwencje – PORADY

Dlaczego auto ściąga podczas jazdy. Przyczyny, diagnozowanie, koszty – EKSPLOATACJA