Czy policja może nas zatrzymać, jeśli nie łamiemy prawa?
Wjechałem w teren zabudowany, nie przekroczyłem prędkości, miałem włączone światła i zapięte pasy. Jechałem prosto, zgodnie z przepisami. A i tak funkcjonariuszka policji zatrzymała mnie do kontroli. Czy miała takie prawo?
Kierowcy często są zdziwieni kontrolą policji, bo ani nie przekroczyli prędkości ani też ich zachowanie na drodze nie stanowiło powodu, by ich zatrzymać. W związku z tym czasem pojawiają się głosy oburzenia - przecież policja, aby dokonać zatrzymania, musi mieć powód!
Czy rutynowa kontrola jest zgodna z prawem?
I tak i nie - według przepisów zawartych w ustawie Prawo o ruchu drogowym w dziale V rozdziale 1 o uprawnieniach policji i innych organów funkcjonariusze mają konkretną listę powodów, dla których mogą zatrzymać pojazd do kontroli. Wynika to z ich obowiązku czuwania nad bezpieczeństwem i porządkiem ruchu na drogach. Policjant, w związku z wykonywaniem powyższych czynności może:
- legitymować uczestnika ruchu
- wydawać wiążące polecenia co do sposobu korzystania z drogi lub używania pojazdu
- ustalić tożsamości kierującego
- sprawdzić wymagane dokumenty
- weryfikować dane o pojeździe
- weryfikować dane o kierującym
- weryfikować dokumenty upoważniające do użytkowania pojazdu
- kontrolować stan techniczny i wyposażenie obowiązkowe pojazdu
- dokonać odczytu wskazania drogomierza pojazdu
- kontrolować stanu trzeźwości, o ile zachodzi uzasadnione podejrzenie, że kierujący może być pod wpływem alkoholu lub środka działającego podobnie do alkoholu
Jak widać, powyższe punkty są dość konkretne, ale też na tyle "otwarte", by policjant zawsze mógł podać powód kontroli. Wystarczy np., że stwierdzi, iż miał podejrzenie, że kierujący jest podobny do osoby poszukiwanej albo miał wątpliwości co do stanu technicznego pojazdu.
Jak powinno wyglądać zatrzymanie?
Policjant w mundurze w warunkach dobrej widoczności daje sygnały do zatrzymania pojazdów za pomocą tarczy lub ręki. W warunkach ograniczonej widoczności używa latarki z czerwonym światłem lub tarczy do zatrzymywania pojazdów z odblaskiem lub czerwonym światłem. Policjant nieumundurowany nie może zatrzymać pojazdu poza obszarem zabudowanym, ale może eskortować kierowcę na teren zabudowany.
Policjant musi zatrzymać pojazd w miejscu, które nie zagraża bezpieczeństwu ruchu. Jeśli to konieczne, może polecić kierowcy jazdę za radiowozem, aby spełnić ten warunek. Po zatrzymaniu pojazdu, policjant ma obowiązek podać kierującemu stopień, imię i nazwisko oraz przyczynę zatrzymania. Ponadto:
- Policjant w mundurze okazuje legitymację służbową na żądanie kontrolowanego uczestnika ruchu.
- Policjant bez munduru okazuje legitymację służbową bez wezwania.
Legitymacja służbowa musi być okazana w sposób umożliwiający kontrolowanemu uczestnikowi ruchu odczytanie i zanotowanie danych pozwalających na identyfikację policjanta, w tym jego stopnia, imienia i nazwiska oraz nazwy organu wydającego dokument. Najważniejszą informacją z legitymacji służbowej jest sześciocyfrowy numer odznaki policjanta oraz jego imię i nazwisko.
Po zatrzymaniu przez policję, kierowca nie może wychodzić z samochodu bez wyraźnego polecenia policjanta. Należy zatrzymać pojazd, otworzyć szybę i położyć obie ręce na kierownicy. Silnik może pozostać włączony, jednak zazwyczaj policjant prosi o jego wyłączenie. Nieprzestrzeganie poleceń policjanta może skutkować mandatem w wysokości 500 zł.
